Phụ huynh thu nhập thấp bớt một khoản lo
Gia đình chị Nguyễn Thị Hến, ở Bến Tre có 3 đứa đang độ tuổi đến trường. Con cả và con thứ 2 là học sinh THCS, bé út học lớp mầm non 4 tuổi. Chồng chị Hến làm nghề lái xe, thu nhập không ổn định. Trong khi bản thân chị ở nhà nội trợ, thỉnh thoảng ai thuê gì làm nấy. Mỗi tháng, chi phí ăn bán trú, học phí cho các con từ 1 triệu đến 1 triệu rưỡi. Cộng thêm tiền học thêm 500 ngàn đồng cho mỗi cháu. Tính sơ sơ, mỗi tháng chị Hến chi 5 triệu đồng cho chi phí học tập của các con. Vì vậy, khi nghe tin từ năm học tới, tất cả học sinh công lập sẽ được miễn học phí, chị Hến khớp khởi vui mừng.
“Học phí cũng cỡ 200 đến 300 ngàn đồng/tháng thôi nhưng mình khó khăn nên được miễn học phí như vậy thì quá mừng. Từng ấy cũng lo được phần nào tiền ăn uống ở nhà”, chị Hến nói.
2 vợ chồng chị Quế Thị Quyên là hiện là công nhân may tại khu công nghiệp ở thành phố Tân Uyên, tỉnh Bình Dương cũng bày tỏ sự phấn khởi khi sắp tới con được miễn học phí. Anh chị là dân ngoại tỉnh, mỗi tháng chi phí thuê trọ rơi vào 3 triệu đồng. Chi phí học tập ở trường và lớp học thêm của con cũng ngang ngửa tiền trọ, đó là chưa kể tiền ăn uống, sinh hoạt. Trong khi đó, thu nhập của cả 2 vợ chồng chỉ khoảng 15-17 triệu đồng/tháng nên 2 vợ chồng phải chắt bóp chi tiêu. Có 2 con, một cháu tiểu học, một cháu học cấp 2 nên khoản học phí được miễn là nguồn động viên lớn lao với những người lao động có thu nhập thấp như chị Quyên.
“Nhà có một đứa con thì không nói chứ vài đứa thì số tiền học phí đó mỗi năm cũng là một khoản lớn với chúng tôi”.
Theo ghi nhận, chi phí học tập cho 1 trẻ mầm non và tiểu học ở tỉnh Bình Dương trung bình từ 1,5-2,5 triệu đồng/tháng. Trong khi đó, thu nhập trung bình của người lao động từ 5,5-7 triệu đồng/tháng. Như vậy, chi phí học tập cho 1 trẻ chiếm trung bình 20-30% thu nhập của người lao động. Những gia đình công nhân có từ 2 trẻ trong độ tuổi ăn học sẽ rất chật vật với các khoản chi tiêu.
Trong khi đó, tại Hà Nội, với mức sống đắt đỏ nhất cả nước, chị Hoàng Thị Yến nhìn nhận số tiền miễn học phí dù ít, dù nhiều vẫn có ý nghĩa. Là mẹ đơn thân nuôi 2 con, chị Yến ngày làm việc công ty, tối tranh thủ bán hàng online với mong muốn có nguồn thu nhập tốt để con không thua thiệt so với bạn bè. Theo chị Yến, miễn học phí là chính sách rất nhân văn để người dân yên tâm rằng dù trong điều kiện nào, con cái họ vẫn có thể được đảm bảo cơ hội đến trường.
Hiện học phí mầm non từ 50.000 - 540.000 đồng một tháng; học sinh phổ thông từ 50.000 - 650.000 đồng, tùy cấp học ở vùng thành thị hay nông thôn, miền núi...
Theo tính toán của Bộ Giáo dục và Đào tạo, để thực hiện chủ trương miễn học phí, ngân sách cần chi khoảng 30.000 tỷ đồng/năm. Ngoài miễn toàn bộ học phí cho học sinh công lập, học sinh trường dân lập, tư thục được cấp bù học phí bằng mức học phí của trường công lập theo quy định của pháp luật; phần chênh lệch học phí giữa trường công lập và dân lập, tư thục sẽ do gia đình học sinh chi trả.
Miễn học phí cần phải song hành với giảm "phụ phí"
Theo thống kê của Bộ Giáo dục và Đào tạo, cả nước hiện có 23,2 triệu học sinh chưa bao gồm học sinh học tại các trung tâm giáo dục nghề nghiệp và giáo dục thường xuyên. Chuyên gia giáo dục Đặng Minh Tuấn, Giảng viên Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, cho rằng miễn học phí cho học sinh công lập sẽ giúp giảm gánh nặng tài chính cho các gia đình, đặc biệt là những hộ nghèo và cận nghèo, hộ đông con.
Điều này cũng khuyến khích trẻ em đến trường, giảm tỷ lệ bỏ học ở các vùng sâu vùng xa. Giáo viên cũng đỡ vất vả hơn trong việc vận động học sinh các vùng này đến trường, góp phần thúc đẩy bình đẳng trong giáo dục. Đây là một cách cụ thể hóa chủ trương “không ai bị bỏ lại phía sau” của nhà nước, tạo niềm tin và sự đồng thuận của xã hội khi triển khai các nhiệm vụ khác.
Đánh giá về tác động của chính sách, ông Trần Thanh Bình, Phó hiệu trưởng Trường CĐ Nghề Công nghiệp Hà Nội dự đoán, miễn học phí cho học sinh công lập sẽ tạo ra những thay đổi về phân luồng học sinh sau THCS hiện nay.
Nhà nước đang khuyến khích tỷ lệ người học tốt nghiệp THCS, THPT vào học tại các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Đơn cử như Hà Nội phấn đấu 40% người học tốt nghiệp THPT, THCS vào CĐ, trung cấp. Khi có chính sách này, một học trò tốt nghiệp THCS vào học trung cấp sẽ được miễn phí 2 mức học phí, vừa được miễn học phí trung cấp, vừa được miễn học phí văn hóa.
Hiện tại, theo Nghị định 81 của Chính phủ năm 2021, học sinh tốt nghiệp THCS đi học nghề sẽ được nhà nước hỗ trợ học phí 4 học kỳ (trong giai đoạn học bậc trung cấp). Các em chỉ đóng một khoản học phí cho 4 môn văn hóa và không phải đóng bất kỳ một khoản nào khác.
“Như vậy, với chính sách miễn học phí cho toàn bộ học sinh từ mầm non đến THPT công lập, học sinh học trung cấp nghề chỉ cần đi học không cần lo nghĩ về kinh tế”, ông Bình nói.
Chuyên gia mong muốn song song với chính sách miễn học phí, cần nâng cao chất lượng cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên. Đặc biệt, cần phải kiểm soát được các khoản “phụ phí” trong nhà trường. TS Đặng Minh Tuấn cho rằng, cùng với chính sách này thì việc mà dạy học liên kết trong các nhà trường cần phải cắt bỏ. Điều này giúp nâng cấp tính tự chủ trong chương trình và đội ngũ giáo viên của các trường phổ thông.
Điều này cũng giúp loại bỏ những khoản thu “liên kết” gây nhiều lùm xùm trong những năm qua. Hơn nữa, với khoản học phí được miễn nhỏ trong khi khoản thu các chương trình liên kết bên ngoài lớn hơn nhiều vô hình trung vẫn tạo ra áp lực chi phí cho các gia đình, đặc biệt là những hộ gia đình nghèo, cận nghèo.
Trước đó, 10 tỉnh thành đã miễn học phí mầm non phổ thông cho năm học 2024-2025 là Quảng Ninh, Hải Phòng, Yên Bái, Quảng Nam, Khánh Hòa, Đà Nẵng, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương và Long An./.
