Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) bổ sung một loại hình giáo dục mới là trung học nghề. Theo Dự thảo, Trường trung học nghề là cơ sở giáo dục nghề nghiệp được tổ chức dưới nhiều tên gọi khác nhau, gồm trường trung học nghề, trường trung học kỹ thuật, trường trung học nghệ thuật và trường trung học khác phù hợp với lĩnh vực hoặc nhóm ngành, nghề đào tạo. Trường trung học nghề thực hiện chương trình đào tạo tích hợp kiến thức nghề và kiến thức THPT.
Theo Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn, mô hình trung học nghề nhằm thúc đẩy hiệu quả phân luồng, hướng nghiệp, vừa góp phần phổ cập giáo dục trung học phổ thông, vừa cung ứng nguồn nhân lực trẻ có kỹ năng nghề cho phát triển đất nước.
Dù vậy, cũng như nhiều đại biểu khác, đại biểu Trần Chí Cường (đoàn Đà Nẵng) cho rằng dựa vào loại hình đào tạo này để phân luồng giáo dục liệu có hiệu quả hay không? Bởi tâm lý của phụ huynh và cả chính học sinh vẫn là học hết trung học phổ thông rồi mới lựa chọn học nghề hay học tiếp lên đại học. Hơn nữa, học sinh mới học hết lớp 9 vẫn chưa thể định hướng nghề nghiệp một cách rõ ràng. Đại biểu Trần Chí Cường kiến nghị việc phân luồng phải có đánh giá cụ thể để làm sao định hướng được cho các em học sinh. Đồng thời, những cơ sở đào tạo trung học nghề cũng phải lựa chọn được những ngành nghề phù hợp với kiến thức của học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở và đáp ứng được nhu cầu của xã hội, của doanh nghiệp.
Đại biểu Đào Ngọc Dung - Bộ trưởng Bộ Dân tộc và Tôn giáo lại bày tỏ băn khoăn về loại hình đào tạo này. Bởi theo đại biểu, hiện nay, cả nước có trên 600 trường trung cấp đào tạo hệ 9+, tức là học sinh đã tốt nghiệp THCS khi theo học ở các trường này sẽ được học song song cả phần kiến thức văn hóa THPT và phần kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp. Với các em có nhu cầu học tập ở trình độ cao hơn sẽ được đăng ký học các môn văn hóa theo chương trình giáo dục thường xuyên, được chủ động đăng ký dự kỳ thi quốc gia, nếu kết quả đủ điều kiện tốt nghiệp được cấp song bằng. Đại biểu cũng cho rằng cần xem lại việc đưa quy định về trường trung học nghề vào Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi) và coi nó tương đương với trường cấp ba. Bởi bản chất của học nghề là đào tạo kỹ thuật chứ không phải học thuật.
Đại biểu Nguyễn Duy Minh (đoàn Đà Nẵng) cho rằng, bên cạnh việc bổ sung trung học nghề vào các loại hình giáo dục nghề nghiệp, chúng ta nên quan tâm đến vấn đề miễn học phí học nghề để thu hút học sinh sau trung học cơ sở. Theo Dự thảo luật, chính sách miễn học phí áp dụng đối với người học chương trình giáo dục trung học nghề trong thời hạn 12 tháng kể từ ngày hoàn thành chương trình giáo dục trung học cơ sở và không đồng thời học các chương trình đào tạo khác. Đại biểu Nguyễn Duy Minh kiến nghị ban soạn thảo Dự thảo Luật nên xem xét lại nội dung này, tạo điều kiện tốt hơn cho người học. Vì muốn phân luồng tốt thì phải có chính sách hỗ trợ tốt.
Để thực hiện tốt công tác phân luồng, cần tách bạch rạch ròi giữa đại học đa ngành với các trường đào tạo nghề, là ý kiến của đại biểu Dương Minh Ánh - Chủ tịch Hội đồng trường, Trường Cao đẳng Nghệ thuật Hà Nội. Đại biểu cho rằng quy định tại Điều 7 của Dự thảo Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi), cho phép các trường đại học được thực hiện chương trình giáo dục nghề nghiệp trong các trường hợp: đào tạo trình độ đại học đối với nhóm ngành nghề chuyên môn đặc thù thuộc lĩnh vực nghệ thuật, thể thao; được thực hiện chương trình giáo dục trung học nghề và chương trình đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng thuộc cùng nhóm ngành nghề. Quy định như vậy khiến việc giáo dục của các trường đào tạo nghề và các trường đại học đa ngành bị chồng chéo.
Theo đại biểu Dương Minh Ánh, đối với lĩnh vực nghệ thuật, hiện nay có nhiều trường đại học đa ngành mở mã ngành về trình diễn nghệ thuật nhưng chất lượng giảng dạy chưa chắc đã bằng các trường cao đẳng, trung cấp giảng dạy chuyên sâu về nghệ thuật. Thực tế chứng minh, đầu ra của các trường cao đẳng và trung cấp nghề chuyên sâu đặc thù có chất lượng rất khác biệt so với đầu ra của các trường đại học đa ngành có giảng dạy một số môn nghệ thuật.
