Mời nghe cuộc trao đổi giữa phóng viên VOV2 với Luật sư Đinh Thị Chúc, Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội:
Tội hiếp dâm được hiểu là hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác trái với ý muốn của nạn nhân.
Thời gian gần đây, tội phạm về hiếp dâm trẻ em ở nước ta xảy ra nhiều. Có nhiều nguyên nhân lý giải cho sự gia tăng này, trong đó phải kể đến nguyên nhân từ việc giáo dục về giới tính cho trẻ nhỏ vẫn chưa nhận được sự quan tâm đúng mức từ nhà trường và các vị phụ huynh, khiến cho phần lớn giới trẻ hiện nay chưa ý thức được hành động nào liên quan đến giới tính/ tình dục là đúng và không đúng, điều nào là tự do và điều nào là tội phạm.
Ngày 23/2, Trần Huy Hoàng, 17 tuổi bị Công an quận 12, thành phố Hồ Chí Minh bắt tạm giam về hành vi Hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Theo điều tra, từ năm 2024, Hoàng quen bé gái 12 tuổi trên mạng xã hội. Sau khi dụ dỗ bé gái vào khách sạn, dùng vũ lực để xâm hại, chụp ảnh, quay video nhạy cảm. Hoàng dùng những hình ảnh này để đe dọa, buộc bé gái phải đến khách sạn quan hệ tình dục, nếu không sẽ tung lên mạng xã hội. Tháng 11 năm ngoái, gia đình phát hiện bé gái có biểu hiện bất thường; nhiều lần hoảng loạn, la hét khi đang ngủ. Khi được hỏi, bé gái cho biết đã bị Hoàng xâm hại 3-4 lần.
Cuối tháng 1, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Bắc Kạn (PC02) ra Quyết định khởi tố bị can, Lệnh tạm giam đối với Hoàng Á Thành, sinh năm 2006, trú tại thôn Nặm Đăm, xã Cao Tân, huyện Pác Nặm, tỉnh Bắc Kạn để điều tra về tội “Hiếp dâm người dưới 16 tuổi. Theo đó, giữa tháng 12/2024, thông qua mạng xã hội, Thành kết bạn và làm quen với T, sinh năm 2013, trú tại địa bàn huyện Pác Nặm rồi nảy sinh tình cảm yêu đương. Thành đã dụ dỗ quan hệ tình dục với cháu T. 03 lần. Nhiều lần thấy con gái đi chơi với Thành qua đêm không về nên bố mẹ T đã sinh nghi và viết đơn tố cáo đến Cơ quan Công an. Tại Cơ quan điều tra, Hoàng Á Thành thừa nhận dù biết T chỉ hơn 11 tuổi nhưng đã lợi dụng sự thiếu hiểu biết để tán tỉnh, dụ dỗ quan hệ tình dục nhằm thỏa mãn dục vọng của mình.
Luật sư Đinh Thị Chúc - Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội cho biết, theo quy định của Bộ luật hình sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017, tội hiếp dâm người dưới 16 tuổi có 3 khung hình phạt:
Khung 1 (cơ bản): Người nào thực hiện một trong các hành vi sau đây thì bị phạt tù từ 7 năm đến 15 năm
a) Dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc lợi dụng tình trạng không thể tự vệ được của nạn nhân hoặc thủ đoạn khác giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người từ đủ 13 tuổi đến dưới 16 tuổi trái với ý muốn của họ;
b) Giao cấu hoặc thực hiện hành vi quan hệ tình dục khác với người dưới 13 tuổi.
Khung 2: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 12 năm đến 20 năm:
a) Có tính chất loạn luân;
b) Làm nạn nhân có thai;
c) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể từ 31% đến 60%;
d) Đối với người mà người phạm tội có trách nhiệm chăm sóc, giáo dục, chữa bệnh;
đ) Phạm tội 02 lần trở lên;
e) Đối với 02 người trở lên;
g) Tái phạm nguy hiểm.
Khung 3: Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù 20 năm, tù chung thân hoặc tử hình:
a) Có tổ chức;
b) Nhiều người hiếp một người;
c) Đối với người dưới 10 tuổi;
d) Gây thương tích, gây tổn hại cho sức khỏe hoặc gây rối loạn tâm thần và hành vi của nạn nhân mà tỷ lệ tổn thương cơ thể 61% trở lên;
đ) Biết mình bị nhiễm HIV mà vẫn phạm tội;
e) Làm nạn nhân chết hoặc tự sát.”.
Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.
Bị hại của hành vi hiếp dâm thường chịu tổn thương về sức khỏe tâm lý, vì vậy đối tượng phạm tội còn phải bồi thường về mặt dân sự. Việc bồi thường thiệt hại cho bị hại trong trường hợp này được áp dụng theo quy định của bộ luật dân sự 2015, người thực hiện hành vi phạm tội sẽ phải bồi thường thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm, bồi thường thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm cho người bị hại theo quy định tại Điều 590, Điều 592 Bộ luật Dân sự 2015.
Việc bồi thường thiệt hại được xác định theo nguyên tắc quy định tại Điều 7, Điều 9 của Nghị quyết 02/2022/NQ-HĐTP của Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ngày 06/9/2022 như sau:
Điều 7. Về thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm quy định tại Điều 590 của Bộ luật Dân sự
1. Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại bao gồm:
a) Chi phí khám bệnh, chữa bệnh theo quy định của pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh cho người bị thiệt hại; thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đến cơ sở khám chữa bệnh và trở về nơi ở;
b) Chi phí bồi dưỡng sức khỏe cho người bị thiệt hại được xác định là 01 ngày lương tối thiểu vùng tại cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho 01 ngày khám bệnh, chữa bệnh theo số ngày trong hồ sơ bệnh án;
c) Chi phí phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút là các chi phí cho việc phục hồi, hỗ trợ, thay thế một phần chức năng của cơ thể bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại.
2. Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại được xác định như sau:
a) Trường hợp người bị thiệt hại có thu nhập ổn định từ tiền lương, tiền công thì được xác định theo mức tiền lương, tiền công của người bị thiệt hại trong khoảng thời gian tiền lương, tiền công bị mất hoặc bị giảm sút;
b) Trường hợp người bị thiệt hại có thu nhập không ổn định từ tiền lương, tiền công được xác định căn cứ vào mức tiền lương, tiền công trung bình của 03 tháng liền kề trước thời điểm thiệt hại xảy ra. Trường hợp không xác định được 03 tháng lương liền kề trước thời điểm thiệt hại xảy ra thì căn cứ vào thu nhập trung bình của lao động cùng loại tại địa phương trong khoảng thời gian thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút. Nếu không xác định được thu nhập trung bình của lao động cùng loại tại địa phương thì thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút được bồi thường là 01 ngày lương tối thiểu vùng tại nơi người bị thiệt hại cư trú cho 01 ngày bị thiệt hại.
Ngày lương tối thiểu vùng được xác định là 01 tháng lương tối thiểu vùng do Nhà nước quy định chia cho 26 ngày.
3. Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại theo quy định tại điểm c khoản 1 Điều 590 của Bộ luật Dân sự được xác định như sau:
a) Chi phí hợp lý cho người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị bao gồm: tiền tàu, xe đi lại, tiền thuê nhà trọ theo giá trung bình ở địa phương nơi người bị thiệt hại điều trị (nếu có);
b) Thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị được xác định theo hướng dẫn tại khoản 2 Điều này;
c) Trường hợp người bị thiệt hại mất khả năng lao động và phải có người thường xuyên chăm sóc thì chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại được xác định là 01 ngày lương tối thiểu vùng tại nơi người bị thiệt hại cư trú cho 01 ngày chăm sóc người bị thiệt hại.
Điều 9: Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm quy định tại Điều 592 của Bộ luật Dân sự được xác định như sau:
1. Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại bao gồm: Chi phí cần thiết cho việc thu hồi, xóa bỏ vật phẩm, ấn phẩm, dữ liệu có nội dung xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người bị thiệt hại; chi phí cho việc thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm; tiền tàu, xe đi lại, thuê nhà trọ (nếu có) theo giá trung bình ở địa phương nơi người bị thiệt hại chi trả để yêu cầu cơ quan chức năng xác minh sự việc, cải chính trên các phương tiện thông tin đại chúng; chi phí tổ chức xin lỗi, cải chính công khai tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc của người bị thiệt hại và các chi phí thực tế, cần thiết khác để hạn chế, khắc phục thiệt hại (nếu có).
2. Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút được xác định như sau:
a) Trước khi danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm, người bị xâm phạm có thu nhập thực tế nhưng do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm mà người bị xâm phạm phải thực hiện những công việc để hạn chế, khắc phục thiệt hại nên khoản thu nhập thực tế của họ bị mất hoặc bị giảm sút, thì họ được bồi thường khoản thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút đó.
