Mời nghe cuộc trao đổi giữa phóng viên VOV2 với Luật sư Trần Xuân Tiền, Trưởng văn phòng Luật sư Đồng đội:

Một thính giả ở huyện Lập Thạch, tỉnh Vĩnh Phúc nêu câu hỏi:

Ranh giới giữa nhà tôi và hàng xóm là hàng cây dúi được trồng từ hơn 10 năm nay. Để chuẩn bị tổ chức lễ cưới cho con trai, tôi có đề nghị hàng xóm cho phá hàng dúi để xây tường rào chung, nhưng nhà hàng xóm không đồng ý và cho rằng nếu nhà tôi muốn xây tường thì cứ xây trên phần đất nhà mình, nếu phá hàng dúi sẽ lấn sang phần đất nhà hàng xóm. Nhưng tôi nghĩ hàng dúi hay tường rào cũng đều là phần ranh giới chung giữa hai gia đình, nên vẫn gọi thợ về làm nhưng đã bị nhà hàng xóm ngăn cản, không thể tiến hành phá dỡ hàng dúi và xây tường rào được. Xin hỏi nhà hàng xóm làm vậy có đúng không?

Luật sư Trần Xuân Tiền, Trưởng văn phòng Luật sư Đồng đội cho biết, điều 175 Bộ luật Dân sự quy định ranh giới giữa các bất động sản liền kề được xác định theo các trường hợp sau: Theo thỏa thuận; Theo quyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; Theo tập quán; Theo ranh giới đã tồn tại từ 30 năm trở lên mà không có tranh chấp.

- Quyền và nghĩa vụ của các chủ sở hữu bất động sản liền kề

Các chủ thể có quyền tự do sử dụng, khai thác trên bề mặt, lòng đất, không gian bất động sản của mình trong phạm vi quyền sở hữu và theo chiều thẳng đứng của ranh giới đã xác định.

Các chủ thể có nghĩa vụ phải duy trì, tôn trọng ranh giới chung:

Không được lấn, chiếm, thay đổi mốc giới ngăn cách, kể cả trường hợp ranh giới là kênh, mương, hào, rãnh, bờ ruộng

Nếu rễ cây, cành cây vượt quá ranh giới thì phải xén rễ, cắt, tỉa cành phần vượt quá. Tuy nhiên, trong trường hợp các bên có thỏa thuận với nhau về việc cho phép rễ, cành cây lấn sang đất của nhau thì các bên không có nghĩa vụ phải cắt tỉa rễ cây, cành cây bị lấn sang nữa.

- Mốc giới ngăn cách giữa các bất động sản: Pháp luật quy định chủ sở hữu chỉ được dựng cột mốc, hàng rào, trồng cây, xây tường ngăn trên phần đất thuộc quyền sử dụng của mình.

Tuy nhiên, theo khoản 2 Điều 176 Bộ luật Dân sự 2015, các chủ sở hữu bất động sản liền kề có thể thỏa thuận với nhau về việc dựng cột mốc, hàng rào, trồng cây, xây tường ngăn trên ranh giới để làm mốc giới ngăn cách giữa các bất động sản; những vật mốc giới này là sở hữu chung của các chủ thể đó.

Trường hợp mốc giới ngăn cách chỉ do 1 bên tạo nên trên ranh giới chung:

Được chủ sở hữu bất động sản liền kề đồng ý: Mốc giới ngăn cách thuộc sở hữu chung; chi phí xây dựng do bên tạo nên chịu trừ trường hợp thỏa thuận khác

Không được chủ sở hữu bất động sản liền kề đồng ý mà có lý do chính đáng: Bên tạo nên phải dỡ bỏ

Đối với mốc giới là tường nhà chung, khoản 3 Điều 176 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

Chủ sở hữu bất động sản liền kề không được trổ cửa sổ, lỗ thông khí hoặc đục tường để đặt kết cấu xây dựng, trừ trường hợp được chủ sở hữu bất động sản liền kề đồng ý.

Trường hợp nhà xây riêng biệt nhưng tường sát liền nhau thì chủ sở hữu cũng chỉ được đục tường, đặt kết cấu xây dựng đến giới hạn ngăn cách tường của mình.

Đối với cây là mốc giới chung, các bên đều có nghĩa vụ bảo vệ; hoa lợi thu được từ cây được chia đều, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Như vậy, hàng cây dúi giữa nhà hàng xóm và nhà thính giả là ranh giới giữa bất động sản liền kề hình thành trên cơ sở thỏa thuận giữa các chủ thể theo quy định tại Điều 175 Bộ luật Dân sự. Hàng cây dúi này thuộc sở hữu chung của cả 2 bên. Do vậy, việc thính giả gọi thợ về dỡ hàng dúi và xây thành tường rào khi không có sự đồng ý của nhà hàng xóm là trái với quy định pháp luật dân sự.

Theo khoản 1, Điều 176 Bộ luật Dân sự 2015, chủ sở hữu bất động sản chỉ được xây dựng hoặc cải tạo ranh giới trên phần đất thuộc quyền sử dụng của mình. Do đó, việc nhà hàng xóm ngăn cản là hợp pháp, vì họ đang bảo vệ quyền sở hữu chung và chưa có dấu hiệu vi phạm pháp luật.

Theo Luật sư Trần Xuân Tiền, Trưởng văn phòng Luật sư Đồng đội, để đạt được mong muốn là thay ranh giới giữa hai nhà từ hàng cây dúi bằng tường rào, thính giả có thể thuyết phục nhà hàng xóm hiểu rõ ý nghĩa của bức tường rào. Xây tường rào kiên cố vừa sạch vừa đẹp vừa đảm bảo an toàn cho cả hai gia đình; là sở hữu chung của hai gia đình; việc xây tường rào là vì lợi ích chung.

Trong trường hợp gia đình hàng xóm không đồng ý thì thính giả vẫn có thể xây tường hoàn toàn trên phần đất của gia đình nhưng không được làm ảnh hưởng đến việc sử dụng đất của nhà hàng xóm. Còn trong trường hợp hai bên không đạt được thỏa thuận, thính giả có thể đề nghị cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết theo quy định của pháp luật.