Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội do báo Thể thao và Văn hóa (TTXVN) và gia đình cố họa sĩ Bùi Xuân Phái thành lập từ năm 2008, nhằm trao cho các tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm có giá trị khoa học, nghệ thuật cao, thấm đượm tình yêu Hà Nội.
Theo nhà báo Lê Xuân Thành - Tổng Biên tập báo Thể thao và Văn hóa, từ 31 hồ sơ đề cử ban đầu, qua các vòng sơ khảo, chung khảo, Hội đồng giám khảo đã thông qua Danh sách đề cử chính thức và các Giải thưởng năm nay, gồm 11 đề cử, trên 4 hạng mục. Trong đó riêng hạng mục giải Tác phẩm có tới 4 đề cử. Điều đó phản ánh sự phong phú và chất lượng nổi trội của các tác phẩm, công trình “vì tình yêu Hà Nội” được công bố trong thời gian qua.
Năm nay, Giải thưởng Lớn - Vì tình yêu Hà Nội được trao cho đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh vì đã cống hiến cho Hà Nội những tác phẩm văn học, điện ảnh xuất sắc, thấm đẫm giá trị lịch sử và nhân văn về Hà Nội. Quả thật, nhắc đến Đặng Nhật Minh, ta nghĩ ngay đến "Bao giờ cho đến tháng Mười" (1985) rồi "Thương nhớ đồng quê" (1995)… Đó là những tác phẩm đã đưa tên tuổi ông vươn tầm thế giới. Thế nhưng sự nghiệp điện ảnh đồ sộ của Đặng Nhật Minh không chỉ có thế. Ông còn có những tác phẩm quan trọng khác như "Trở về" (1994), "Hà Nội mùa đông năm 46" (1997), "Mùa ổi" (2001), "Đừng đốt" (2009)… và mới nhất là "Hoa nhài" (2022). Đó là những bộ phim mà ít hay nhiều, đậm đặc hay phảng phất, chủ đề Hà Nội đều xuất hiện và được Đặng Nhật Minh khai thác ở nhiều chiều kích, từ thời cuộc cho đến con người. Để rồi dấu ấn Hà Nội trở thành một phần quan trọng trong sự nghiệp từ văn chương đến điện ảnh của Đặng Nhật Minh với những tác phẩm đi cùng năm tháng và thực sự Hà Nội.
“Hà Nội thân thương với tôi như một người ruột thịt. Là người gốc Huế, nhưng chẳng khi nào tôi phân chia trong mình có bao nhiêu phần Huế, bao nhiêu phần Hà Nội. Với Huế, tôi chỉ sống những năm tháng tuổi thơ. Trong khi những năm tháng trưởng thành cho đến nay, tôi gắn bó với Hà Nội. Hà Nội đã hình thành nên con người nghệ sĩ của tôi - một người làm điện ảnh cho đến hôm nay đều bởi Hà Nội. Làm phim về Hà Nội, cái quan trọng nhất là nói được cái bên trong của con người Hà Nội, khẳng định vẻ đẹp tâm hồn của người Hà Nội. Dù là người Hà Nội gốc hay là người Hà Nội nhập cư đều mang trong mình tính nhân văn, được lưu truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác. Hà Nội có thể thay đổi trong mọi thời cuộc biến động nhưng luôn có một mạch chảy bên trong con người Hà Nội, đó là tính nhân văn”, Đạo diễn, NSND Đặng Nhật Minh chia sẻ.
Tại lễ trao giải lần thứ 16, lần đầu tiên 2 giải Tác phẩm - Vì tình yêu Hà Nội được trao cho Cuốn sách Phố Hàng Bột, chuyện “tầm phào” mà nhớ của Hồ Công Thiết và Triển lãm ảnh Hanoi Streets 1985-2015: In the Years of Forgetting (Hà Nội 1985 - 2015: Những năm tháng bị lãng quên) của William E. Crawford do Không gian nghệ thuật Manzi, Phòng tranh Art Vietnam phối hợp tổ chức với sự tài trợ của Đại sứ quán Mỹ tại Việt Nam.
Trong cuốn sách Phố Hàng Bột, chuyện “tầm phào” mà nhớ, tác giả Hồ Công Thiết đã thành công khi dựng lên diện mạo của 3 thế hệ sống trên phố Hàng Bột với những đặc trưng riêng của từng lớp người trong cách nghĩ, cách sống. Chất liệu làm nên tác phẩm chính là ký ức và cảm xúc của tác giả, một cậu bé sinh ra và lớn lên trên con phố này. Bởi thế dẫu viết về một giai đoạn khó khăn với những quần quật lao động, mưu sinh nhưng Phố Hàng Bột, chuyện “tầm phào” mà nhớ vẫn cứ hồn nhiên, ấm áp và vui tươi đến lạ. Theo nhận xét của Hội đồng Giám khảo, những câu chuyện mà tác giả khiêm tốn cho là “tầm phào” ở quanh ông trên phố Hàng Bột chính là một phần của lịch sử, văn hóa Hà Nội. Càng nhiều những ký ức như thế được ghi lại thì bức tranh lịch sử văn hóa và tâm hồn người Hà Nội sẽ hiện lên càng rõ nét… Đấy cũng là lý do tác phẩm này được ghi nhận.
Festival Thu Hà Nội - Đến để yêu lần đầu tiên do Trung tâm Xúc tiến Đầu tư, Thương mại, Du lịch thành phố Hà Nội (UBND TP Hà Nội) tổ chức đã vinh dự nhận giải Việc làm - Vì tình yêu Hà Nội. Đây là sự kiện nhằm tôn vinh, quảng bá các điểm đến, các sản phẩm du lịch vào thời điểm mùa thu Hà Nội. Nhiều hoạt động kết hợp đặc sắc giữa truyền thống và hiện đại, giữa văn hóa và ẩm thực đã biến Festival Thu Hà Nội trở thành một bức tranh đa sắc để Thu Hà Nội vốn đã hấp dẫn, nay càng quyến rũ hơn. Sự ra đời của Festival Thu Hà Nội cho thấy một quyết tâm lớn của Thành phố trong việc khẳng định thương hiệu du lịch Hà Nội. Qua đó, góp phần thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế đến với Thủ đô Hà Nội - điểm đến du lịch hấp dẫn, an toàn và thân thiện. Và cũng để như Hãng tin CNN từng nhận định: “Hà Nội - một trong 12 điểm đến lý tưởng nhất thế giới vào mùa Thu”.
Giải Ý tưởng - Vì tình yêu Hà Nội năm nay được trao cho: Chủ trương và các bước chuẩn bị tích cực của Thành phố Hà Nội, Trường Đại học Thủ đô Hà Nội cùng các đơn vị liên quan nhằm đưa "Hà Nội học" thành một môn học trong giáo dục phổ thông tại Hà Nội.
TS Lê Thị Thu Hương, Trưởng khoa Văn hóa - Du lịch, Đại học Thủ đô Hà Nội, Chủ nhiệm Đề án, cho biết: Để có cơ sở khoa học xây dựng đề án, thời gian qua nhóm đã tổ chức Hội thảo Giáo dục địa phương thành phố Hà Nội - thực trạng và giải pháp. "Hiện nay, các nhà khoa học cùng với nhóm tác giả đang triển khai xây dựng nội dung các chuyên đề, dự kiến sẽ hoàn thành trong năm 2023 để dạy thử nghiệm ở một số đối tượng. Đến năm 2024, các lớp bồi dưỡng sẽ bắt đầu diễn ra trong vòng khoảng hơn một năm. Việc đưa Hà Nội học trở thành một môn học chính thức trong các trường của thành phố - từ cấp tiểu học đến cấp trung học phổ thông - là hợp lý và hết sức quan trọng. Thực chất công việc này đang gián tiếp đào tạo nguồn nhân lực cho Hà Nội trên mọi lĩnh vực".
Cũng theo TS Lê Thị Thu Hương, thực ra trước đây chúng ta vẫn lồng ghép nội dung về địa phương Hà Nội trong các trường phổ thông dưới hình thức hoạt động ngoại khóa hoặc hoạt động ngoài giờ, tuy nhiên những hoạt động này chưa mang tính bắt buộc. Đến khi chương trình giáo dục phổ thông mới triển khai, Giáo dục địa phương đã là môn học bắt buộc. Cho nên, ngay cả khi Hà Nội học thay thế môn Giáo dục địa phương, đó không phải là thêm một môn học mới mà vốn đã là môn học bắt buộc trong Chương trình giáo dục 2018 (hiện đang thực hiện).
Tại lễ trao giải, đồng chí Hà Minh Hải, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội bày tỏ tin tưởng và mong muốn những sản phẩm văn hóa chất lượng, đặc sắc và độc đáo, riêng có về tình yêu Hà Nội của các tác giả sẽ tiếp tục được lan tỏa hơn nữa, với mục tiêu phát huy tối đa nguồn lực văn hóa, con người, tạo nên sức mạnh nội sinh để phát triển thủ đô thanh bình, thịnh vượng, văn hiến, văn minh, hiện đại.
