Theo ông Vũ Thế Bình, Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Việt Nam, trước bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng đe dọa trực tiếp đến đời sống kinh tế, xã hội toàn cầu, tăng trưởng xanh trở thành định hướng phát triển kinh tế của nhiều quốc gia trên thế giới. Đối với Du lịch, ngay từ năm 2012, Tổ chức Du lịch thế giới (UN-WTO) và Chương trình môi trường của Liên hợp quốc đã công bố báo cáo về Phát triển Du lịch theo hướng tăng trưởng xanh, trong đó nêu rõ 6 thách thức lớn mà Du lịch thế giới phải đối mặt, thách thức thứ 3 trong Báo cáo đó là “Quản trị rác và chất lượng nước”. Do đó, giải quyết ô nhiễm rác thải nhựa từ lâu đã luôn là vấn đề cấp bách trên toàn thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng nên tại Hội chợ Du lịch quốc tế VITM Hà Nội 2023, đây là một nội dung quan trọng được đưa ra bàn thảo tại hội nghị "Giảm thiểu rác thải nhựa trong hoạt động du lịch ở Việt Nam".
“Rác thải nhựa dùng một lần tác động trực tiếp đến chất lượng cuộc sống, sức khỏe con người cùng các loại sinh vật khác. Việt Nam là quốc gia có nguồn phát sinh rác thải nhựa lớn trên thế giới (khoảng 3,1 triệu tấn/năm, trong đó lượng rác thải đổ ra đại dương khoảng từ 0,28-0,73 triệu tấn/năm). Ngành Du lịch với hàng trăm triệu khách/năm là một nguồn phát sinh RTN lớn trong nước”, ông Vũ Thế Bình nêu thực tế.
Theo các báo cáo thống kê từ Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch (ITDR), Tổ chức Quốc tế về Bảo tồn Thiên nhiên (WWF), lượng rác thải nhựa xả ra môi trường tại các điểm đến du lịch ngày càng lớn khiến cho các khu du lịch đã và đang phải đối mặt với hiện tượng ô nhiễm rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa như: Vịnh Hạ Long, trung bình 4 tấn rác thải/ngày đêm, chủ yếu là rác thải nhựa trôi nổi trên biển; Đà Nẵng: 1.100 tấn rác thải/ngày đêm, trong đó rác thải nhựa chiếm 17%; Tuy Hòa (Phú Yên): 524 tấn rác thải/ngày đêm, rác thải nhựa chiếm 18,31%; Rạch Giá (Kiên Giang): 250 tấn rác thải/ngày đêm, trong đó 4,48 tấn rác thải rắn/ngày thải ra môi trường.
TS Nguyễn Anh Tuấn - Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển Du lịch cho biết, rác thải nhựa tác động xấu đến các hoạt động du lịch, gây ô nhiễm môi trường. Sự tồn tại của rác thải nhựa làm mất đi cảnh quan đẹp và sự hấp dẫn của các khu, điểm du lịch, gây phản cảm cho khách du lịch, đặc biệt với du lịch biển, đảo; giảm doanh thu và đóng góp của ngành du lịch, ảnh hưởng đến nền kinh tế địa phương. Nếu không có các biện pháp giảm thiểu, lượng phát sinh rác thải nhựa từ hoạt động du lịch năm 2030 sẽ cao gấp khoảng 3 lần so với năm 2019. Đây là áp lực rất lớn đến môi trường, đặc biệt tại các khu du lịch biển.
Nhận thức được nguy cơ hiện hữu của rác thải nhựa đối với du lịch, trong nhiều năm qua, Việt Nam đã ban hành một loạt chính sách, pháp luật về quản lý rác thải nhựa. Trong lĩnh vực du lịch, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã ban hành các bộ tiêu chí hướng dẫn bảo vệ môi trường với các cơ sở du lịch và dịch vụ. Trong đó, đặc biệt chú trọng tới việc hướng tới các khu du lịch, cơ sở lưu trú hạn chế sử dụng và tới năm 2025, 100% khu du lịch, cơ sở du lịch không sử dụng sản phẩm nhựa dùng một lần và túi ni-lông khó phân hủy.
Đặc biệt, dưới sự hỗ trợ của UNDP, Dự án “Giảm thiểu rác thải nhựa trong ngành du lịch Việt Nam” được thực hiện thí điểm tại 2 điểm du lịch nổi tiếng của Việt Nam là thành phố Hội An, tỉnh Quảng Nam và huyện Gia Viễn, tỉnh Ninh Bình bước đầu cho thấy hiệu quả tích cực cũng như tính khả thi để nhân rộng mô hình ra toàn quốc.
Chia sẻ kinh nghiệm từ thành phố Hội An, bà Vũ Thị Mỹ Hạnh, Chuyên gia mạng lưới GAIA, BFFP - thành viên Hiệp hội Du lịch tỉnh Quảng Nam cho biết một số giải pháp giảm thiểu rác thải nhựa mà Hội An đã áp dụng thành công: Xác định chính xác đối tượng truyền thông, mời họ tham gia dự án; Tạo sản phẩm du lịch bền vững thông qua việc xây dựng những điểm đến "Không rác thải"; Cho du khách tham gia trải nghiệm một số hoạt động để trở thành một phần của giải pháp Du lịch xanh, du lịch bền vững.
“Tới nay tại Hội An có 27 cơ sở kinh doanh gồm: quán cà phê, villa homestay, nhà hàng… thực hiện đong đầy các sản phẩm tẩy rửa (nước rửa chén, nước lau sàn, giấm tẩy rửa…) và tái sử dụng nhiều chai lọ để giảm bớt tiêu thụ mới. Ước tính khách sạn La Siesta Hội An Resort & Spa đã cắt giảm hoàn toàn khoảng 3,5 tấn nhựa/năm. Silk Sense Hoi An River Resort sau 1,5 năm thay thế chai nước nhựa bằng chai thuỷ tinh đã giảm được việc sử dụng 20,000 chai nhựa dùng một lần”, bà Hạnh cho biết.
Bà Nguyễn Thị Thu Huyền, Điều phối viên quốc gia Văn phòng Quỹ Môi trường toàn cầu UNDP Việt kỳ vọng vào tiềm năng mở ra những dự án hợp tác mới với cộng đồng doanh nghiệp du lịch, bởi Hiệp hội Du lịch Việt Nam có các thành viên tại 57 tỉnh, thành phố, với khoảng 15.000-16.000 doanh nghiệp hội viên. "Với những gì khuyến nghị trong dự án rác thải nhựa này, chúng tôi sẽ chuyển tới các tỉnh và có hệ thống kết nối, chia sẻ kinh nghiệm và lan tỏa các bài học cụ thể từ quốc tế. Đặc biệt, bài học của Việt Nam qua dự án sẽ giúp chúng tôi hình thành những kinh nghiệm quốc tế, chuyển tải những khuyến nghị quốc tế để đưa vào quá trình đàm phán cho ra đời hiệp định về rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa đại dương".
