Trải qua bao biến thiên lịch sử, vùng đất Tổ Phú Thọ vẫn còn in đậm dấu ấn của nền văn hóa cổ xưa. Bên cạnh đó, người dân nơi đây đã sáng tạo nên rất nhiều giá trị về vật chất và tinh thần, trong đó hát Xoan được xem là một trong những giá trị văn hóa tinh thần đậm bản sắc và được UNESCO ghi danh là 1 trong 15 di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam.
Nghệ thuật hát Xoan là loại hình nghệ thuật đa yếu tố: có nhạc, hát, múa; thường được biểu diễn vào dịp đầu xuân, phổ biến ở vùng đất tổ Hùng Vương - Phú Thọ. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, hát Xoan vẫn được phát triển trong cộng đồng. Từ những buổi đầu ra đời là nghi lễ hát thờ Vua, đến nay hát Xoan đã trở thành di sản độc đáo và là nét sinh hoạt văn hóa mang tính đặc trưng riêng của Phú Thọ. Cũng bởi vậy mà tỉnh Phú Thọ đã có nhiều biện pháp để bảo tồn, gìn giữ và phát huy loại loại hình văn hóa dân gian này.
Ông Nguyễn Đắc Thủy, Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Phú Thọ cho biết: "Chúng tôi tổ chức các lớp truyền dạy hát Xoan để đưa vào cộng đồng, cũng như là đưa vào nhà trường từ bậc học mầm non đến trung học cơ sở và Trung học phổ thông. Phú Thọ khuyến khích các câu lạc bộ hát Xoan và hát dân ca trên địa bàn tỉnh tổ chức các hoạt động hát Xoan một cách tự nguyện. Chúng tôi tiến hành phục hồi không gian văn hóa để bảo tồn các di sản hát Xoan, tạo không gian văn hóa để hát Xoan được phục hồi tại các di tích gốc".
Nhờ làm tốt công tác lưu giữ và bảo tồn mà hát Xoan đã trở thành nét văn hóa không thể thiếu trong đời sống của người dân Phú Thọ. Việc khuyến khích, hỗ trợ kinh phí cho các phường Xoan mở các lớp truyền dạy hát Xoan cho các thanh thiếu niên; đưa hát Xoan vào chương trình phổ thông và chương trình đào tạo trong các trường nghệ thuật, chương trình ngoại khóa… đã tạo cơ hội cho lớp trẻ tiếp cận nhiều hơn với nghệ thuật hát Xoan. Đây cũng là chia sẻ của bạn Nguyễn Văn Quỳnh ở thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ: "Lúc đầu em không biết hát Xoan là gì. Lúc bé em theo bà đi tập rồi thấy hay, em theo đến bây giờ. Là thế hệ trẻ, chúng em cũng cố gắng theo học các bà, các cụ ở đây biết hết các làn điệu để giữ được truyền thống này".
Được đắm mình trong những câu hát Xoan, trò chuyện với các nghệ nhân và lớp trẻ yêu Hát Xoan, mới hiểu vì sao hát Xoan lại có sức sống mãnh liệt đến như vậy trong đời sống đương đại hôm nay...
