Theo nhà báo Vĩnh Quyên- nguyên Phó Giám đốc Kênh Truyền hình Quốc hội- một người đam mê tìm hiểu và nghiên cứu về ẩm thực, Tết Độc lập luôn là dịp đặc biệt với người dân Việt Nam, là dịp để người thân sum họp, bạn bè gặp gỡ, cũng là dịp để mọi người cùng nhớ về lịch sử, để biết ơn và vui với niềm vui hòa bình.
“Không thực sự chính danh nhưng thông thường vào ngày 2/9, các gia đình thường làm các mâm cơm. Có nhà làm to, có nhà làm nhỏ, hoặc thậm chí chỉ mua hoa tươi, trái cây để thắp hương. Trước hết, ngày đó được coi là ngày Tết chung của cả nước. Từ thời bố mẹ mình, Tết Độc lập trước là để thắp hương Bác Hồ, sau đó thắp hương tổ tiên của nhà mình, đấy là phong tục rất là đẹp của người Việt. Còn có những làng như ở làng Phú Gia- Phú Thượng - Hà Nội, theo như tôi biết, còn có hẳn phong tục là ngày 2/9 làm mâm cơm Tết Độc lập để nhớ Bác dừng chân ở Phú Gia ngay khi về đến Hà Nội từ chiến khu Việt Bắc. Có làng ở Quảng Bình ngày 2/9 cũng làm mâm cơm Tết độc lập để cúng Bác và đón Tết Độc lập”- nhà báo Vĩnh Quyên nói.
Như chia sẻ của nhà báo Vĩnh Quyên, người dân Việt Nam đón Tết độc lập 2-9 theo một cách rất riêng. Trải qua hàng chục năm, người dân làng Phú Thượng ngày nay vẫn đón Tết độc lập với những tình cảm vô cùng đặc biệt với những mâm cơm được làm để dâng cúng Bác Hồ, để rồi sau đó cả gia đình và cộng đồng cùng nhau sum họp với tình cảm ấm áp và đầy tự hào.
Như gia đình bà Lê Thị Khảm sống tại làng Phú Thượng, bữa cơm ngày Quốc khánh đã được gia đình bà Khảm duy trì hàng chục năm nay và đã trở thành nếp nhà không thể thiếu của 30 thành viên. Dù bận công tác, hay học tập mỗi người đều tranh thủ trở về để sum họp, đoàn viên vào mỗi dịp này.
Không chỉ là mâm cơm sum họp gia đình mà đây còn là dịp để người dân Phú Thượng tưởng nhớ đến Bác Hồ. Chính vì vậy, mọi người luôn cố gắng lựa chọn những món ăn mang đậm hương vị truyền thống như: canh măng, nem rán, giò chả và đặc biệt xôi, bánh nếp, bánh đa kê – những món ăn đặc trưng của quê hương để dâng lên Bác như chia sẻ của chị Nguyễn Thu Anh- con gái bà Khảm.
Bữa cơm ngày Quốc khánh – dù ở đâu, vẫn là một sợi dây kết nối giữa quá khứ và hiện tại. Ở Phú Thượng, bữa cơm ấy càng thêm thiêng liêng, lặng lẽ mà sâu đậm trong trái tim biết bao thế hệ. Chính vì vậy, anh Nguyễn Minh Tuấn- con trai trưởng của bà Lê Thị Khảm vẫn luôn cố gắng duy trì nếp xưa.
Dẫu chỉ là một bữa cơm giản dị trong gian bếp nhỏ những đó lại là ký ức, là lòng biết ơn, là cách người dân thầm lặng giữ gìn mạch nguồn lịch sử.
Dịp Quốc khánh 2/9 năm nay, nhà báo Vĩnh Quyên và chị Hạnh Phạm – người sáng lập Ngon Garden đã cùng nhau thực hiện một hoạt động ý nghĩa đó là tái hiện lại bữa cơm Tết Độc lập.
“Xuất phát từ câu chuyện Bác Hồ rời chiến khu Việt Bắc về Hà Nội tháng 8 năm 1945 và điểm dừng chân của Bác là nhà của cụ Nguyễn Thị An và nhà của cụ Lâm ở Phú Gia- PhúThượng. Cụ An và cụ Lâm đã làm những mâm cơm đơn sơ mời vị khách đặc biệt. Ngoài những món thông thường như canh khoai sọ, đỗ, rau, mướp xào, cá kho thì các cụ đã làm thêm món cá kho, gà luộc, giò chả… Tôi đã bàn với chị Hạnh Phạm tổ chức workshop để nói câu chuyện bữa cơm Tết độc lập”- chị Vĩnh Quyên chia sẻ.
Bữa cơm Tết Độc lập được tái hiện với những món ăn đặc trưng của 3 miền dựa trên tinh thần của bữa cơm năm xưa người dân làng Phú Gia nấu mời Bác Hồ. Ngoài những món đặc trưng của Hà Nội, của làng Phú Gia- Phú Thượng còn có nhút Thanh Chương, tương Nam Đàn, cà Nghệ An ngâm tương Nam Đàn. Cùng với đó còn có món đậm vị miền Nam như cá bông lau kho tộ, hay chỉ trong một món ăn tráng miệng cũng đã hội tụ đủ các vùng miền như hạt sen, long nhãn nấu với đường phèn Quảng Ngãi và dừa tươi…
“Chúng tôi thực hiện sự kiện này không nghĩ mọi người sẽ hưởng ứng nhiệt tình đến vậy. Khi mọi người tham dự được nghe những câu chuyện về Bác Hồ, về nơi Người dừng chân ở ngôi làng ngoại thành Hà Nội và những mâm cơm trong ngày Tết độc lập năm xưa tại Phú Gia- Phú Thượng, mọi người cảm thấy rất hào hứng và cảm thấy có một sợi dây liên kết từ quá khứ, đến hiện tại và cả tương lai nữa. Mọi người thấy rằng dịp kỷ niệm Quốc khánh năm nay càng thêm ý nghĩa. Có rất nhiều các bạn trẻ tham dự và không chỉ là món ăn, mình còn muốn kể những câu chuyện, về văn hóa rộng hơn đằng sau mỗi món ăn đó”- nhà báo Vĩnh Quyên chia sẻ.
Các món ăn Việt luôn chứa đựng những giá trị văn hóa rất đặc trưng. Là một người đam mê, tìm hiểu, nghiên cứu và thực hiện các hoạt động liên quan đến ẩm thực, nhà báo Vĩnh Quyên cho rằng, mỗi món ăn như một lời kể về văn hóa, lịch sử và tinh thần của người dân Việt Nam.
“Chúng ta không thiếu món ăn nhưng chúng ta đang thiếu những câu chuyện. Hiện tại chúng ta chỉ nghĩ rằng làm sao bày món ăn cho đẹp để bán thôi nhưng chúng ta quên rằng, các du khách và cả các thực khách được nghe kể các câu chuyện về những món ăn đó thì họ sẽ thấy món ăn trở nên ngon hơn, sâu sắc hơn. Chúng tôi đã kể những câu chuyện văn hóa- lịch sử để gắn với từng món ăn và chính điều này làm nên giá trị của "Bữa cơm Tết Độc lập”- nhà báo Vĩnh Quyên khẳng định.
