Mời các bạn bấm nút nghe nội dung:
Thiết kế bản sắc văn hóa trong kiến trúc hiện đại thể hiện qua việc khai thác các yếu tố như: hình khối, vật liệu, hoa văn, không gian sinh hoạt cộng đồng, hay triết lý sống gắn với thiên nhiên. Trong kiến trúc hiện đại, bản sắc văn hóa không đồng nghĩa với sao chép nguyên mẫu quá khứ, mà là sáng tạo mới dựa trên tinh thần truyền thống, để công trình vừa gần gũi với bối cảnh địa phương, vừa đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế về kỹ thuật, công nghệ và môi trường.
Đem văn hóa vào thiết kế các công trình hiện đại được xem như hướng đi giúp kiến trúc hiện đại ở Việt Nam và nhiều quốc gia khác giữ được căn tính riêng, tránh sự đồng hóa toàn cầu, đồng thời tạo ra dấu ấn bền vững trong lòng cộng đồng. Chỉ khi các kiến trúc sư (KTS) Việt Nam hiểu biết về vốn văn hóa của dân tộc, địa phương mình, và cảm nhận được đòi hỏi thiết thực của trong lối sống những con người Việt Nam từ trước đến nay, thì khi đó họ mới có thể vượt lên trên những sự sao chép đơn giản của quá khứ hay ngoại lai, mới sáng tạo được những công trình kiến trúc hiện đại nhưng giàu bản sắc Việt. KTS Nguyễn Nga, một nữ KST Việt Kiều có nhiều năm nghiên cứu về đưa nét văn hóa truyền thống vào kiến trúc cho rằng có những bài học rất đáng để KTS ngày hôm nay học tập
“Người Pháp khi đến Việt Nam xây dựng thì trừ lúc đầu lấy kiến trúc y như bên Pháp nhưng về sau họ hài hòa khi trong điều kiện nhiệt đới đã đưa kiến trúc cổ vào rất hài hòa như tòa nhà bộ ngoại giao. Hoàn toàn không phải kiểu mở calogoc ra rồi chọn cái cột của Hi Lạp rồi gắn vào với nhau, trông rất kệch cỡm…”, KTS Nguyễn Nga chia sẻ.
Khắc phục được những khó khăn trong việc đưa các yếu tố văn hóa vào kiến trúc nhưng vẫn đảm bảo được sự nhuần nhụy, uyển chuyển đã giúp nhiều kiến trúc sư trẻ của Việt Nam đạt được những thành công. Có thể kể đến như nữ KTS Nguyễn Hà, người nổi tiếng với công trình Bảo tàng Đạo Mẫu của nghệ sĩ Xuân Hinh. Công trình này mang màu sắc tâm linh đặc biệt khi sử dụng các yếu tố của di sản đạo Mẫu vốn đã được UNESCO công nhận. Nhờ đó, bảo tàng Đạo Mẫu đã đưa Nguyễn Hà trở thành người Việt Nam đầu tiên lọt vào đề cử giải thưởng Kiến trúc sư trẻ tuổi nhất thế giới Moira Gemmill Prize. Đây là một hạng mục quan trọng trong Giải thưởng W năm 2024, được phối hợp tổ chức bởi The Architectural Review và Architects’ Journal. Các kiến trúc sư ở Việt Nam qua nhiều giai đoạn khác nhau đều đã chắt lọc đưa được những giá trị văn hóa Việt theo nhiều cách bước vào các thiết kế của mình. Các kiến trúc sư trẻ để làm được điều này theo KTS Nguyễn Nga cần có phông nền kiến thức sâu và rộng như quy hoạch đô thị gồm cả về cây cỏ, kinh tế quy hoạch hay cả nền tảng văn hóa…
"Như một nhạc trưởng phải biết hết mới kết hợp nhuần nhuyễn nhiều yếu tố, nhiều giá trị mới được. Muốn làm được công trình, KTS phải đến mảnh đất đó, nghe nhìn cụ thể, tìm hiểu và hiểu sâu về cảnh quan thiên nhiên, văn hóa, môi trường mới làm được”, KTS Nguyễn Nga nhấn mạnh
KTS trẻ Nguyễn Xuân Tiến, công tác tại công ty Kiến Trúc Nội Thất Happy Home vẫn nhớ công trình nhà Hội An làm cho chủ đầu tư ở Thanh Hóa. Bài toán đặt ra là làm sao nhìn là thấy một Hội An nhưng đảm bảo công năng cũng như tính hiện đại cho công trình:
“ Thực ra khó cũng khó nhưng mình rất hào hứng vì để đưa được công trình truyền thống nhưng vẫn hiện đại mình phải tìm hiểu nhiều vấn đề. Thứ nhất làm sao để đưa được nét truyền thống nhưng phải phù hợp công năng sử dụng hiện đại cho gia chủ", KTS Xuân Tiến chia sẻ
Bản thân anh Tiến trước đó cũng đam mê với văn hóa truyền thống nhưng suốt những năm sau khi tốt nghiệp, phần lớn thiết kế đều là nhà ở hiện đại, thiết kế thực ra không quá khó khi chỉ cần đưa những mẫu có sẵn, thảo luận cùng chủ đầu tư để chọn lọc và thống nhất những hạng mục theo yêu cầu. Nhưng đưa hẳn một mô hình kiến trúc mang tính di sản, văn hóa, kí ức của một phố cổ vảo thiết kế lại đòi hòi những yêu cầu khác biệt.
Công trình nhà Hội an với màu vàng đặc trưng cùng phần nội thất mang hơi hướng Indochine được đưa vào sử dụng gần 5 năm. Chủ đầu tư hài lòng với từng chi tiết nhỏ trong thiết kế giống như niềm vui với KTS trẻ như Nguyễn Xuân Tiến.
Cảm giác một ai đó khi nhắc tới công trình này theo cách tình cờ và lại như một lời khen lại trở thành niềm tự hào hay động lực để anh theo đuổi công việc mà đâu đó đã nghe nhắc nhở: Cứ cắt dán thế rồi hỏng cả tay nghề hay máy tính nó cũng làm thay được KTS rồi đấy. Và chính những công trình đương đại được KTS “thổi hồn” truyền thống đã và đang góp phẩn khẳng định giá trị sản phẩm kiến trúc cho công nghiệp văn hóa.
