Giữa tháng 11/2020, Việt Sử Diễn Họa, một cuốn sách tóm tắt lịch sử Việt Nam từ thưở hồng hoang với truyền thuyết Con Rồng Cháu Tiên đến năm 1945, khi triều đại phong kiến cuối cùng chấm dứt, sẽ ra mắt. Ngay khi xuất hiện thông tin cuốn sách trên fanpage Comicola, dự án này lập tức thu hút sự chú ý với 1,5 triệu lượt thích kèm những comment như: “sách trông đẹp quá”, “mình chấp nhận vay nợ để mua sách đấy”, “nghe tên đã thấy hay rồi, khi nào có link đặt hàng ad thông báo nhé”.
Tác giả cuốn sách là nữ họa sĩ Thanh Huyên, sinh năm 1992, một trong những admin của nhóm Đại Việt Cổ Phong quy tụ những con người yêu sử Việt, mong muốn quảng bá vẻ đẹp truyền thống của Việt Nam. Mới nghe tên, nhiều người sẽ băn khoăn rằng, hơn nghìn năm lịch sử cả một dân tộc có thể được chuyển tải được chỉ trong vỏn vẹn 208 trang sách không? Bản thân ê-kíp sáng tạo cũng nhìn nhận đó là điều bất khả thi.
"Mình chỉ muốn chuyển tải thật vắn tắt những thông tin lịch sử mà mình hiểu thôi, kết hợp với hình vẽ, như thế mọi người sẽ dễ hiểu hơn", tác giả Thanh Huyên nói. "Ví dụ chuyện về nhà Trần, câu chuyện kéo dài trong rất nhiều đời, mình chỉ gói gọn trong vòng 3 chuyện: nhà Trần ban sơ, nhà Trần hưng thịnh và nhà Trần suy tàn; ngắn gọn trong 2 trang. Trước đây khoảng 3, 4 năm mình cũng đã thích và đọc rất nhiều lịch sử rồi, nhưng mình vẫn phải đọc lại cho kỹ. Sau đó trích lại, hoặc có chỗ thì viết lại theo ý hiểu của mình sao cho thật ngắn gọn, để ngay cả trẻ em và những người không thích lịch sử cũng có thể đọc và hiểu".
Quá trình sáng tạo của Huyên bắt đầu từ viết lời trước, sau đó vẽ tranh. Tác giả đã tìm hiểu, chắt lọc những chi tiết, câu chuyện nổi bật nhất của từng giai đoạn, chuyển tải qua những tranh vẽ trau chuốt với màu sắc rực rỡ. Nữ họa sĩ 9x cho biết, ý tưởng thì cô có từ lâu, vẽ cũng là đam mê và rèn luyện từ nhỏ, nhưng thời điểm bắt đầu nghiêm túc thực hiện cuốn sách mới cách đây 9 tháng. Thời điểm đó, Huyên thậm chí nghỉ việc 3 tháng để dồn toàn tâm toàn sức cho “đứa con tinh thần” bao ấp ủ, tâm huyết. "Trong thời gian đó, mình vẽ 100 tranh để minh họa cho tầm 68 chuyện, mỗi chuyện trong khoảng từ 1 - 2 trang thôi. Ví dụ như chuyện về nước Âu Lạc là 2 trang: trang đầu nói về việc An Dương Vương dựng nước Âu Lạc; trang sau nói chuyện Mỵ Nương gả cho Trọng Thủy rồi bị mất nước”.
Khi được hỏi về việc lựa chọn thể loại “diễn họa” thay vì truyện tranh, nữ họa sĩ 9x giải thích, vì thời gian hạn hẹp và muốn tập trung vào phần tranh vốn là thế mạnh, nên cô chọn hình thức “diễn họa”, bởi không cần cốt truyện quá chi tiết, không cần hội thoại giữa các nhân vật với nhau, mà chủ yếu là phần kể của tác giả ở ngôi thứ 3 kết hợp với tranh minh họa. Qua cuốn sách, bạn đọc sẽ được “mãn nhãn” với những trang phục, món bảo khí, đường nét trang trí đế đình... để hiểu rằng, nước Việt ta từ xưa từng là nơi thắng hội, và trang sách ngày nay chỉ mong tái hiện phần nào nét đẹp đó.
“Đam mê của mình là hình các cung nữ, phi tần ngày xưa. Mình thấy trang phục ngày xưa rất đẹp, chỉ là thiếu hoa văn thôi. Giờ mình thêm hoa văn vào sẽ đẹp, chỉ cần lưu ý là đúng thời là được. Nói chung mình vẽ đẹp thì người ta sẽ thích đọc hơn. Nhưng 2 cái nó cũng phải ngang bằng nhau. Đôi khi vẽ đẹp đấy nhưng nội dung không hay thì người ta cũng không xem”.
Là một cuốn sách kể chuyện lịch sử bằng tranh với hàng trăm nhân vật, tất yếu sẽ phải hình dung ra diện mạo, tác phong, trang phục… chỉ cần sai sót một chút là không được. Hơn nữa các tư liệu của chúng ta - do hoàn cảnh lịch sử - mất mát khá nhiều. Dù biết có thể bị chê bai, chỉ trích nhưng Thanh Huyên vẫn làm, bởi đó là đam mê của cô: “Bây giờ mình chỉ có thể phục dựng, phỏng dựng lại thôi, chứ không thể nào sát sử được vì tư liệu hình ảnh thời đó mình đâu có hình chụp đâu”.
Bản thảo chỉ là bước đầu trong quá trình sản xuất. Vì là một tác giả trẻ, độc lập, Thanh Huyên sẽ không thể xuất bản tác phẩm nếu thiếu đi sự hỗ trợ của một đơn vị làm sách. Huyên đã tìm đến Comicola, một công ty sách chuyên về xuất bản các ấn phẩm truyện tranh của họa sỹ trẻ người Việt do Nguyễn Khánh Dương đứng đầu. Cùng sinh hoạt trong Đại Việt Cổ Phong, Khánh Dương đã biết đến Thanh Huyên từ lâu và đánh giá cao tài năng của cô họa sĩ trẻ này.
“Huyên là một trong những họa sĩ tôi đánh giá rất cao với những tác phẩm ấn tượng", Khánh Dương cho biết. "Cách đây 6 tháng, khi Huyên gửi cho tôi bản thảo mà bạn ấy đang làm, tôi khá bất ngờ và vui mừng. Sau đó, tôi cùng các BTV của Comicola đã cùng góp ý, chỉnh sửa cho Huyên để có thể có 1 tác phẩm đầy đủ nội dung, đẹp về hình thức, và điều quan trọng nhất của một tác phẩm lịch sử là phải có độ chuẩn xác, nghiên cứu chuẩn chỉnh và phù hợp với độc giả trẻ”.
Vì “Việt Sử Diễn Họa” là tâm huyết của mỗi một người trong đội ngũ sản xuất vậy nên không bước nào bị xem nhẹ, đặc biệt là khâu in ấn. Từ chất liệu giấy in, màu sắc, hoa văn, thậm chí thanh dấu trang… đã nhiều lần được cả team đưa ra bàn bạc kỹ lưỡng, lựa chọn phương án tối ưu. Mọi quyết định được đưa ra đều với mục đích duy nhất là khiến độc giả hài lòng khi cầm cuốn sách trên tay.
Một điều thú vị nữa là, “Việt Sử diễn họa” được huy động tài chính theo kiểu “gọi vốn trước từ cộng đồng”. Đây là xu hướng khởi nguồn từ đầu năm 2010 tại Mỹ, đến nay được các cộng đồng sáng tạo trên toàn thế giới đánh giá là phương án tối ưu để những nghệ sỹ trẻ, độc lập đưa tác phẩm của mình ra công chúng. “Điểm mạnh nhất của gây quĩ cộng đồng là giúp các bạn trẻ đánh giá được chất lượng sản phẩm của mình", nhà sản xuất Nguyễn Khánh Dương phân tích. "Tác giả chưa cần phải in đến 3000 bản, mà chỉ cần đưa những hình ảnh đẹp lên facebook. Nếu công chúng đón nhận tốt, bạn ấy sẽ tự tin sản xuất; nếu công chúng không đón nhận, dự án gây quĩ thất bại thì họ còn kịp dừng lại hoặc có những chỉnh sửa nhất định. Điều đấy an toàn hơn nhiều với những bạn sáng tạo trẻ”.
"Comicola chúng tôi cũng bắt nguồn từ những sản phẩm truyện tranh gây quĩ cộng đồng vì chúng tôi không có cơ hội nào để đưa truyện tranh của các tác giả trẻ người Việt đến các nhà xuất bản chính thống. Họ thường dè dặt vì nền truyện tranh của chúng ta chưa có. Nhờ sự ủng hộ của cộng đồng những người đọc truyện tranh, chúng tôi đã có cơ sở để phát triển, sau đó chung tay giúp đỡ các bạn nghệ sĩ".
Đội ngũ tác giả mong muốn cuốn sách sẽ trở thành hạt giống ươm mầm cho tình yêu lịch sử của những người con đất Việt. Quá khứ đã ngủ yên, nhưng bài học từ các bậc tiền nhân sẽ còn mãi thông qua những sản phẩm như thế này.
