Trưng bày chuyên đề “Từ Thăng Long đến Phú Xuân – Hành trình gốm Việt” do Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám phối hợp với Bảo tàng Lịch sử thành phố Huế tổ chức tại Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám. Sự kiện là hoạt động ý nghĩa trong chuỗi kỷ niệm 65 năm kết nghĩa giữa thành phố Hà Nội - Huế (1960-2025).
Hà Nội và Huế - hai đô thị lịch sử tiêu biểu của đất nước - gắn bó với nhau không chỉ bởi mối quan hệ kết nghĩa bền chặt được xây dựng từ năm 1960, mà còn bởi những giá trị chung về truyền thống văn hóa, chiều sâu lịch sử và tinh thần gìn giữ bản sắc dân tộc. Trong suốt 65 năm qua, mối quan hệ đặc biệt ấy đã được bồi đắp bằng nhiều hoạt động giao lưu, hợp tác trên các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, nghệ thuật, góp phần thắt chặt tình cảm giữa nhân dân hai thành phố.
Thăng Long và Phú Xuân là hai kinh đô tiêu biểu trong lịch sử dân tộc, đại diện cho hai trung tâm chính trị - văn hóa lớn của đất nước ở hai miền Bắc - Trung. Trên hành trình lịch sử ấy, nghề gốm đã theo bước các triều đại, theo nhịp sống của cư dân đô thị và làng nghề, phản ánh sinh động đời sống vật chất và tinh thần của người Việt qua nhiều thế kỷ.
Trưng bày chuyên đề “Từ Thăng Long đến Phú Xuân - Hành trình Gốm Việt” là một hành trình khám phá, giới thiệu đến công chúng những giá trị lịch sử, văn hóa đặc sắc của hai vùng đất Thăng Long (Hà Nội) và Phú Xuân (Huế) trong tiến trình lịch sử và sự hình thành nghề gốm ở hai vùng kinh đô xưa. Chuyên đề trưng bày tôn vinh sự hòa quyện giữa văn hóa cung đình và văn hóa dân gian, đặc biệt là nghệ thuật chế tác gốm Bát Tràng của cư dân Thăng Long và gốm Phước Tích của cư dân Phú Xuân. Qua đó, làm nổi bật nét đặc trưng truyền thống, sự đổi mới trong từng công đoạn sản xuất của hai dòng gốm nổi tiếng một thời và còn lưu truyền cho đến ngày nay.
Phát biểu khai mạc trưng bày, TS Lê Xuân Kiêu - Giám đốc Trung tâm Hoạt động Văn hóa Khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám cho biết, Trưng bày giới thiệu tới công chúng những sản phẩm gốm tiêu biểu của làng gốm Bát Tràng (Hà Nội) và làng gốm Phước Tích (Huế) - hai làng nghề truyền thống có lịch sử lâu đời. Dù mang những đặc trưng riêng về kỹ thuật, chất liệu và phong cách tạo hình, các sản phẩm gốm của hai vùng đất đều thể hiện rõ sự tinh tế trong thẩm mỹ, sự chuẩn mực trong nghề và tinh thần lao động bền bỉ của các thế hệ nghệ nhân.
"Thông qua trưng bày, chúng tôi mong muốn tôn vinh giá trị của nghề gốm truyền thống, đồng thời làm nổi bật mối liên kết văn hóa Bắc - Trung, góp phần lan tỏa tinh thần kết nghĩa Hà Nội - Huế trong bối cảnh đương đại. Đây cũng là dịp để công chúng hiểu rõ hơn về vai trò của di sản nghề thủ công trong đời sống hôm nay, từ đó nâng cao ý thức gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa dân tộc".
Phần trưng bày Gốm Bát Tràng - Di sản ngàn năm của Thăng Long - Hà Nội giới thiệu sơ lược lịch sử hình thành và phát triển của làng gốm Bát Tràng qua các triều đại, làm nổi bật những đặc trưng về công thức, kỹ thuật tạo hình, phương pháp sử dụng nhiệt trong kỹ thuật nung… tạo nên thương hiệu của gốm Bát Tràng.
Không gian trưng bày gốm Phước Tích - Tinh hoa từ đất của cư dân Phú Xuân, Huế thể hiện theo dòng chảy lịch sử của vùng đất Thuận Hóa - Phú Xuân, giới thiệu hệ thống di sản kiến trúc làng cổ Phước Tích, quy trình làm gốm thủ công truyền thống, cùng những giá trị lịch sử, văn hóa và kinh tế mà dòng gốm này từng mang lại cho vùng đất Kinh đô xưa.
Tại sự kiện, ông Nguyễn Đức Lộc, Giám đốc Bảo tàng Lịch sử thành phố Huế cho biết, Trưng bày chuyên đề lần này không chỉ là cơ hội để công chúng, du khách trong nước và quốc tế biết đến những tác phẩm gốm sứ của hai làng nghề nổi tiếng, có thêm những cảm nhận sâu sắc về giá trị văn hóa lâu đời của cư dân Việt mà còn là dịp để khẳng định tinh thần đoàn kết, tình yêu quê hương, đặc biệt là mối quan hệ mật thiết giữa Hà Nội và Huế trong lịch sử đất nước - là hai trái tim cùng chung nhịp đập của tình yêu tổ quốc.
"Qua hoạt động lần này, chúng tôi muốn gửi gắm thông điệp về bảo tồn và phát huy các giá trị di sản văn hóa của vùng đất Thăng Long (Hà Nội) và Phú Xuân (Huế), đồng thời tôn vinh những đóng góp thầm lặng của các nghệ nhân làm gốm Bát Tràng (Hà Nội) và Phước Tích (Huế) về công tác giữ gìn và phát huy các giá trị truyền thống của làng nghề. Từ đó, góp phần vào công tác tuyên truyền giáo dục thế hệ trẻ về việc giữ gìn nét đẹp văn hoá truyền thống của ông cha ta trao truyền cho các thế hệ hôm nay và mai sau".
Trưng bày chuyên đề “Từ Thăng Long đến Phú Xuân - Hành trình Gốm Việt” là dịp để công chúng cảm sâu sắc về dòng chảy liên tục của văn hóa Việt Nam, nơi những tinh hoa được hun đúc từ hai trung tâm văn hóa lớn, kết tinh trong từng dáng gốm, lớp men và dấu ấn tài hoa của người thợ. Qua đó, góp phần lan tỏa tinh thần gắn kết vùng miền, khẳng định giá trị bền vững của truyền thống và tiếp nối ý nghĩa sâu xa của tinh thần “một dân tộc - một cội nguồn”.
