Đêm 3/10, rạng sáng 4/10, một vụ hỏa hoạn xảy ra tại chung cư mini trong ngõ 39 Yên Xá (Thanh Liệt, Hà Nội). Theo người dân, ngọn lửa được cho là bùng phát tại một căn phòng bên trong chung cư mini khoảng 9 tầng. Phát hiện có cháy, người dân sống trong tòa nhà chạy xuống dưới theo cầu thang bộ, một số khác chạy lên tầng thượng cầu cứu. Tiếp nhận tin báo, lực lượng cứu hỏa điều động nhiều xe chữa cháy cùng cán bộ, chiến sĩ đến hiện trường dập lửa. Khoảng 30 phút, đám cháy được dập tắt. Có 5-6 người được đưa từ tầng thượng tòa nhà xuống dưới.
Vụ cháy này lại một lần nữa làm dấy lên lo ngại về những hệ lụy, nhất là nguy cơ mất an toàn về phòng cháy chữa cháy ở các chung cư mini.
Theo các chuyên gia, có 3 nguyên nhân chính làm tăng nguy cơ mất an toàn phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn cứu hộ ở các chung cư mini:
- Nguy cơ đến từ việc chuyển đổi mục đích sử dụng: Nhiều chung cư mini được chuyển đổi mục đích sử dụng từ loại hình nhà ở, hộ gia đình sang mục đích cho thuê với số lượng nhiều người hoặc bán căn hộ. Việc chuyển đổi mục đích sử dụng này làm cho số lượng cư dân sống và sinh hoạt trong tòa chung cư mini quá đông, dễ dẫn đến tình trạng quá tải cho hệ thống điện trong tòa chung cư, gây chập cháy đối với hệ thống dây dẫn điện trong tòa nhà. Bên cạnh đó, việc tập trung nhiều phương tiện cá nhân như xe máy, xe điện dưới tầng hầm chung cư cũng tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ cao.
- Nguy cơ đến từ việc thiếu các thông tin về và kiến thức về phòng cháy, chữa cháy: Nhiều cư dân sống trong các chung cư mini không có đầy đủ kiến thức và kỹ năng để xử lý các tình huống khi có sự cố cháy nổ xảy ra. Họ không biết cách sử dụng các thiết bị phòng cháy, chữa cháy và không được đào tạo về kỹ năng thoát nạn trong các trường hợp khẩn cấp.
- Nguyên nhân đến từ việc trang bị các phương tiện chữa cháy ban đầu tại chung cư mini không đầy đủ: Các chung cư này thường hạn chế về đầu tư nên việc trang bị thiết bị báo cháy, thiết bị chữa cháy ban đầu, thiết bị chữa cháy tự động thường không đầy đủ hoặc mang tính hình thức.
Nếu xảy ra cháy ở chung cư mini, theo ông Bùi Xuân Thái, Phó Chủ tịch Hiệp hội Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ Việt Nam, người dân sống trong các tòa chung cư mini phải thật bình tĩnh để nhận định tình hình đám cháy và xác định lối thoát nạn an toàn để thoát ra ngoài, như thoát ra ngoài qua cửa chính. Trường hợp cửa chính không thể thoát được do có khói lửa, có các vật cản thì người dân cần khẩn trương thoát qua các lối thoát nạn khẩn cấp như qua ban công, lô gia, lên sân thượng, lên mái để thoát xuống dưới hoặc thoát sang nhà ở, công trình liền kề; có thể sử dụng các phương tiện chữa cháy như thang dây hoặc trong trường hợp cấp thiết, có thể sử dụng dây thừng, dây tự nối bằng các vật dụng có sẵn như rèm vải, ga giường, chăn... để thoát xuống dưới và ra nơi an toàn.
Trong quá trình thoát nạn, người dân cần lưu ý tuyệt đối không chạy vào nhà vệ sinh để ẩn nấp bởi rất dễ bị ngạt khói và lửa thiêu khi đám cháy lan ra toàn bộ căn hộ; không nhảy từ trên cao xuống nếu không có sự hướng dẫn và hỗ trợ của các lực lượng chức năng.
Theo ông Bùi Xuân Thái, để giữ an toàn phòng cháy chữa cháy của chung cư mini, ngoài ý thức của người dân, chủ chung cư mini cần thực hiện các biện pháp đảm bảo phòng cháy chữa cháy:
- Cần bố trí đủ các lối thoát nạn tại chung cư theo quy định, trong đó lưu ý đối với lối thoát hẳn bên dưới ra cửa chính phải đảm bảo lối thoát nạn thông thoáng, dễ thoát, không được bố trí xe cộ, hàng hóa, vật dụng tại các lối thoát nạn làm cản trở quá trình thoát hiểm.
Khi có sự cố cháy nổ xảy ra đối với các lối thoát hiểm bên trên như lô gia, ban công, lên sân thượng, lên mái cần đánh giá tình trạng an ninh trên địa bàn để tháo bỏ các lồng sắt bảo vệ (thường gọi là chuồng cọp). Trong trường hợp không thể tháo bỏ thì cần bố trí cửa thoát hiểm đủ rộng, có khóa trên các lồng sắt đó và chìa khóa đặt tại nơi dễ thấy, dễ lấy.
- Chủ chung cư mini cần thường xuyên kiểm tra việc sử dụng an toàn thiết bị điện và hệ thống điện, bao gồm: kiểm tra hệ thống đường dây dẫn điện, các phích cắm nối các thiết bị sử dụng điện như quạt điện, điều hòa, máy giặt để đảm bảo là hệ thống an toàn, đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn khi sử dụng điện. Trong trường hợp không đảm bảo thì cần được thay thế bằng các dây dẫn, ổ cắm, công tắc cũng như các thiết bị điện đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn về an toàn điện.
Đối với xe đạp, xe máy điện tại hầm chung cư mini: cần sắp xếp tại một khu vực riêng, có giải pháp ngăn cháy lan, kiểm tra để đảm bảo cho hệ thống điện đủ tải để phục vụ cho việc sạc điện của các xe đó.
Trang bị phương tiện chữa cháy chuyên dùng đối với xe điện và bố trí người trực thường xuyên tại hầm để xe cũng như khu vực có xe điện.
- Trang bị bình chữa cháy xách tay tại các khu vực trọng yếu của chung cư mini như hành lang, cầu thang, hầm để xe, đồng thời khuyến cáo cư dân trang bị tại mỗi căn hộ tối thiểu 1 bình chữa cháy xách tay (nếu có điều kiện trang bị thêm thiết bị cảnh báo cháy sớm, thang dây thoát nạn).
- Xây dựng phương án phòng cháy chữa cháy và thoát nạn tại chung cư mini và đề nghị cơ quan Cảnh sát Phòng cháy, chữa cháy thẩm duyệt, đồng thời tổ chức tập huấn định kỳ cho cư dân thực hành các phương án phòng cháy, chữa cháy.
- Thường xuyên tuyên truyền cho cư dân các kiến thức cơ bản về phòng cháy, chữa cháy, hướng dẫn cách sử dụng bình chữa cháy, hướng dẫn kỹ năng thoát hiểm, hướng dẫn cư dân quản lý an toàn nguồn lửa, nguồn nhiệt; tắt các thiết bị điện khi không sử dụng và không tích trữ xăng dầu khí đốt trong căn hộ chung cư mini.
Đối với người dân sống tại chung cư mini để đảm bảo an toàn phòng cháy, chữa cháy thì cần thực hiện các công việc sau:
- Tự trang bị kiến thức, kỹ năng về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn cứu hộ.
- Trang bị phương tiện chữa cháy cho căn hộ của mình như thiết bị cảnh báo cháy sớm, bình chữa cháy xách tay và hướng dẫn cho mọi thành viên trong gia đình, kể cả trẻ em sử dụng thành thạo bình chữa cháy xách tay. Cân nhắc trang bị thang dây thoát hiểm để sử dụng khi cần thiết.
- Cần nắm rõ lối thoát nạn, tìm hiểu và ghi nhớ vị trí đường đi của lối thoát nạn; không để vật dụng, hàng hóa cản trở lối thoát nạn.
- Kiểm soát các nguy cơ cháy thông qua việc kiểm tra hệ thống điện, thiết bị điện, đảm bảo hệ thống và thiết bị đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn về điện. Đối với các thiết bị sử dụng pin như xe điện, quạt sạc, đèn sạc, điện thoại... tuyệt đối không sạc qua đêm.
- Quản lý việc sử dụng an toàn các nguồn lửa, nguồn nhiệt như bếp đun, thắp hương thờ cúng, đốt vàng mã.
- Tham gia đầy đủ các buổi tập huấn, hướng dẫn kỹ năng về phòng cháy, chữa cháy do cơ quan cảnh sát phòng cháy, chữa cháy hoặc chính quyền địa phương tổ chức cũng như thực tập các phương án phòng cháy, chữa cháy và thoát nạn tại chung cư.
