Mới đây, Pháp lệnh Trình tự, thủ tục xem xét, quyết định đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc đã chính thức được thông qua. Có thể nói, pháp lệnh này rất quan trọng và cần thiết để quản lý, giáo dục, chữa bệnh cho trẻ nghiện ma túy khi không thực hiện được việc cai nghiện tự nguyện. Tuy nhiên theo bà Khuất Thị Hải Oanh, trung tâm Hỗ trợ Sáng kiến Phát triển cộng đồng thì đây là một động thái chẳng đặng đừng, bởi vì khi đưa trẻ vào cai nghiện bắt buộc tại các khu cách ly tập trung thì rất khó để có thể có một môi trường lành mạnh cho trẻ cai nghiện hiệu quả. Chỉ khi không có cách nào khác thì chúng ta mới đưa các em vào đây. Và khi mà đưa các em vào cai nghiện tập trung thì phải đảm bảo rằng các em được giúp đỡ, được cai nghiện hiệu quả.
Thực tế hiện nay tình trạng người chưa thành niên sử dụng trái phép chất ma túy ngày một gia tăng, việc cai nghiện tự nguyện chưa có hiệu quả, đặc biệt tình trạng người chưa thành niên lang thang không có nơi cư trú gây mất an ninh xã hội. Tuy nhiên, để công tác này đạt hiệu quả lại là điều không hề đơn giản. Bà Khuất Thị Hải Oanh cho rằng thanh thiếu niên trong độ tuổi từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vẫn là lứa tuổi đang có sự thay đổi nhiều trong tâm sinh lý. Vì vậy việc áp dụng hình thức cai nghiện bắt buộc với những người sử dụng ma túy trong độ tuổi này phải tính đến những yếu tố đặc thù như là xây dựng cho các em một môi trường lành mạnh, làm sao để tránh được sự kỳ thị từ cộng đồng và từ chính các em. Bởi vì điều này có thể ám ảnh các em trong suốt cuộc đời.
Một vấn đề nữa phải tính toán đến khi đưa trẻ vị thành niên đi cai nghiện tập trung là làm sao để đảm bảo việc học tập của các em. Chính vì vậy khi tòa án xem xét đưa các em vào cơ sở cai nghiện bắt buộc thì cũng nên đưa các em vào những cơ sở có thể tiếp tục học văn hóa. Bởi vì hiện nay đa số các trung tâm cai nghiện đều ở xa khu dân cư và nếu bố trí giáo viên thì kinh phí và thủ tục ra vào trung tâm khá phức tạp. Theo bà Khuất Thị Hải Oanh thì nếu có thể đưa các em đi học hòa nhập ở các cơ sở giáo dục bên ngoài trung tâm thì rất tốt nhưng vấn đề này không khả thi vì liệu các em có được chấp nhận hay không, rồi là việc quản lý các em trong thời gian học ra sao?
Như vậy, để điều trị và cai nghiện bắt buộc cho trẻ vị thành niên hiệu quả, ngoài yếu tố chuyên môn y khoa, cần có sự chuẩn bị cơ sở vật chất, ngoài ra, cần đặc biệt lưu ý đến cả các yếu tố tâm lý và chăm sóc giáo dục trẻ trẻ em. Tuy nhiên chỉ riêng vấn đề về chuyên môn y khoa ở các trung tâm cai nghiện cũng đang là vấn đề lo ngại vì gần như đa số các trung tâm cai nghiện không có bác sĩ chuyên khoa tâm thần mà vấn đề sức khỏe tâm thần ở trẻ vị thành niên nghiện ma túy rất đáng báo động. Bà Khuất Thị Hải Oanh cho rằng để đưa trẻ vị thành niên vào trung tâm cai nghiện bắt buộc thì phải có một lộ trình. Điều đầu tiên là phải chuẩn bị một đội ngũ có trình độ phù hợp, phải có tâm và phải được đào tạo chuyên môn về sức khỏe tâm thần cũng như hiểu biết về trẻ em. Ngoài ra việc kết hợp giữa trong cơ sở và ngoài cơ sở cũng rất quan trọng để khi ra ngoài các em sẽ được đón nhận, được chăm sóc.
Trước thực trạng đối tượng nghiện ma túy ngày càng trẻ hóa, công tác cai nghiện đối với thanh thiếu niên cũng đã được sửa đổi trong Luật Phòng chống ma túy có hiệu lực từ đầu năm nay. Đây là điểm nổi bật, tạo hành lang pháp lý quan trọng trong việc khắc phục khoảng trống, tăng cường hiệu quả công tác cai nghiện ma túy cho thanh thiếu niên. Có thể nói Pháp lệnh trình tự, thủ tục Tòa án nhân dân xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc có hiệu lực đã thể hiện sự quan tâm, chăm lo của Đảng, nhà nước đối với thế hệ trẻ. Tuy nhiên, cần chuẩn bị kỹ lưỡng các điều kiện để đảm bảo việc học tập của các em không bị gián đoạn cũng như tạo cho các em một môi trường cai nghiện hiệu quả.
