Theo cơ quan quản lý, Hà Nội hiện có khoảng 8 triệu xe máy, gần 1,5 triệu xe ô tô, tốc độ gia tăng phương tiện cá nhân của thành phố là 4,5%/năm. Các bãi đỗ xe đang thiếu trầm trọng, dẫn đến tình trạng đỗ bừa bãi ở các bãi đất trống, dưới lòng đường và trên cả vỉa hè.
Theo tính toán, đến năm 2030 Hà Nội cần khoảng 1.700 bãi đỗ, tương đương 1.800ha đất dành cho giao thông tĩnh. Thế nhưng, hiện mới có 72 bãi chính thức hoạt động, chiếm chưa đến 1% diện tích đô thị, trong khi chuẩn quốc tế là 3-4%. Thành phố đang thiếu tới 80% diện tích bãi đỗ xe so với nhu cầu.
Bãi đỗ được cấp phép hạn chế, trong khi lượng xe cá nhân ngày càng tăng khiến người dân chỉ còn hai lựa chọn, hoặc gửi tại các bãi “chui”, hoặc đỗ tràn ra lòng đường, vỉa hè. Chuyên gia đô thị, KTS Trần Huy Ánh cho biết, trong hơn 10 năm qua số phương tiện cá nhân tăng lên rất nhanh trong khi Hà Nội vẫn loay hoay với bài toán quy hoạch bãi đỗ xe.
Trước nhu cầu tăng cao về bãi đỗ xe, mới đây UBND TP. Hà Nội đã và đang lấy ý kiến dự thảo Nghị quyết Quy định một số chính sách quản lý, khai thác đường đô thị, đường sắt đô thị bảo đảm trật tự, an toàn giao thông, văn minh đô thị. Trong đó, Điều 7 của dự thảo Nghị quyết đề nghị cho phép sử dụng tạm thời lòng đường, vỉa hè để trông, giữ phương tiện nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân trong thời gian thành phố đầu tư hệ thống bãi đỗ xe theo quy hoạch.
Đề xuất này nhanh chóng thu hút sự quan tâm lớn của dư luận. Chị Nguyễn Thị Thành ở phường Kim Liên, Hà Nội cho biết, lâu nay vỉa hè đường Phương Mai, Đông Tác thuộc phường Kim Liên đã bị nhường chỗ cho chợ cóc và bãi đỗ xe tự phát khiến người đi bộ phải luồn lách rất khó khăn, thậm chí mất an toàn. Từ thực tế này nên chị Thành tỏ ra ngao ngán nếu đề xuất này được thông qua.
Với một góc nhìn khác, ông Trần Minh Tân, ở phường Hai Bà Trưng, Hà Nội lại cho rằng, chủ trương này nên được thực hiện ngay bởi thực tế ở nhiều nơi, lòng đường vỉa hè đã bị tận dụng để dựng lên các bãi đỗ xe tự phát và thu phí với giá không ai quản lý. Ông Tân cũng dẫn chứng ở một số quốc gia nơi ông từng được đến tham quan như Pháp đã cho phép người dân ở các thành phố trung tâm thuê vỉa hè làm nơi kinh doanh quán café, nhà hàng.
Theo một số chuyên gia về giao thông, đô thị, đây không phải là lần đầu tiên, Hà Nội đề xuất cho phép sử dụng tạm thời lòng đường, vỉa hè để trông, giữ phương tiện. Trước đó, trong một cuộc họp về an toàn giao thông, Sở GTVT Hà Nội (trước đây) đã từng đề xuất Bộ Giao thông vận tải (cũ) và Ủy ban An toàn giao thông quốc gia ủng hộ cho sử dụng vỉa hè, lòng đường, gầm cầu cạn làm nơi trông giữ xe. Điều này thể hiện bước thay đổi trong tư duy quản lý đô thị. Thay vì cấm triệt để, Hà Nội đang thử chuyển hướng sang quản lý linh hoạt: hợp pháp hóa những gì người dân buộc phải làm, để kiểm soát tốt hơn và mang lại lợi ích chung.
KTS Trần Huy Ánh cho rằng, theo Luật Giao thông đường bộ thì toàn bộ vỉa hè lòng đường là không gian giao thông và bị nghiêm cấm các hành vi phi giao thông trong đó có dừng đỗ trái phép và kinh doanh. Tuy nhiên, với đề xuất của Hà Nội cũng có thể xem là một giải pháp giúp giảm áp lực thiếu bãi đỗ xe đô thị nhưng khi triển khai phải đi kèm với các điều kiện, trong đó yếu tố an toàn cần đặt lên hàng đầu, đồng thời đảm bảo sự phù hợp, hiệu quả.
Bên cạnh đó một vấn đề được nhiều người đặt ra là làm thế nào để nguồn tiền thu từ việc khai thác tạm thời này thực sự vào ngân sách nhà nước chứ không rơi vào “lợi ích nhóm”. KTS Trần Huy Ánh cho rằng, công nghệ chính là chìa khóa để mô hình này đảm bảo sự minh bạch và kỷ luật trong quản lý.
Một đô thị văn minh không thể thiếu hạ tầng giao thông tĩnh. Dự kiến, nội dung này sẽ được HĐND thành phố xem xét, thông qua tại kỳ họp thường lệ cuối năm 2025. Điều người dân mong đợi không chỉ là có thêm chỗ gửi xe hợp pháp mà còn cần một Hà Nội thông thoáng, trật tư, văn minh, nơi mỗi vỉa hè được sử dụng đúng chức năng, mỗi đồng thu phí được quản lý minh bạch, mỗi công trình giao thông được đầu tư xứng đáng./.
