Theo ông Trần Hồng Minh, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải, các điểm chính của Nghị quyết số 188/2025/QH15 ngày 19/2/2025 của Quốc hội bao gồm việc tạo sự chủ động, linh hoạt cho hai thành phố trong việc huy động và bố trí vốn từ ngân sách trung ương và địa phương để ưu tiên hỗ trợ các dự án đường sắt đô thị, đặc biệt là theo mô hình TOD (Phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng) nhằm giảm thiểu rủi ro thiếu vốn và đẩy nhanh tiến độ.
Nghị quyết cũng cho phép thí điểm các quy định về trình tự, thủ tục, quản lý chi phí, như việc sử dụng Thiết kế kỹ thuật tổng thể (FEED) thay thế cho thiết kế cơ sở, nhằm rút ngắn thời gian chuẩn bị và triển khai dự án. Đồng thời, Nghị quyết còn đề cập đến việc xây dựng các quy định về phát triển khoa học - công nghệ đường sắt và tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp được giao nhiệm vụ cung cấp dịch vụ, sản phẩm công nghiệp đường sắt, qua đó thúc đẩy việc nội địa hóa và nâng cao năng lực trong nước. Mục tiêu cuối cùng là hoàn chỉnh mạng lưới đường sắt đô thị, tạo đột phá trong hạ tầng giao thông đô thị của hai thành phố lớn.
Ông Lê Trung Hiếu, PGĐ Sở Tài chính Hà Nội cho rằng, Nghị quyết 188 đã khắc phục toàn bộ các điểm đang còn vướng về mặt thể chế để triển khai nhanh dự án đường sắt đô thị hai thành phố. Nghị quyết 188 quy định chúng ta phải dồn toàn bộ nguồn lực cho việc triển khai đường sắt đô thị; 2 là ta có thể bỏ qua 1 số bước về mặt thủ tục được quy định trong luật xây dựng, luật đầu tư công. Đó là dự án đường sắt đô thị không phải làm bước phê duyệt chủ đầu tư mà có thể đi vào bước phê duyệt dự án để có thể tiến hành triển khai công việc xây dựng được ngay. Nhóm thứ 3 là chủ đầu tư chịu trách nhiệm và được phép chỉ thị thầu đối với các nhà thầu tư vấn và nhà thầu xây dựng, nhà thầu cắm mốc chỉ giới quy hoạch cũng như các nhà đầu tư, đầu tư TOD. Tôi cho rằng đó là điều rất quan trọng và là công cụ rất mạnh góp phần thúc đẩy tiến độ triển khai hệ thống đường sắt đô thị, góp phần giảm thiểu ách tắc giao thông, tạo điều kiện đi lại thuận tiện cho người dân và tái thiết, thiết lập lại trật tự giao thông mới tốt hơn, một môi trường sống đáng sống hơn.
Ông Đặng Huy Đông, Nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (cũ), Chủ tịch Viện nghiên cứu Quy hoạch và phát triển, đánh giá: Với những cơ chế đặc thù có tính đột phá này, việc phát triển hệ thống đường sắt đô thị sẽ vô cùng ý nghĩa đối với người dân cũng như việc phát triển thành phố xanh - thông minh - hiện đại:
"Chắc chắn sẽ là bộ mặt rất mới để đặt thủ đô lên bệ phóng mới, 1 tầm cao mới là ngang tầm với thủ đô các nước trong khu vực, trong tương lai có thể cạnh tranh với các thủ đô trên thế giới. Với vai trò là động lực dẫn dắt nền kinh tế cả nước, thủ đô không thể thiếu hệ thống giao thông công cộng hiện đại gồm 3 lớp. Trong đó, lớp 1 là hệ thống vận tải đường sắt công cộng khối lượng lớn, lớp 2 là hệ thống xe bus điện và lớp 3 là hệ thống xe cá nhân. Khi đó Hà Nội thực sự là một thành phố văn minh, hiện đại".
Phát triển đường sắt đô thị để mở rộng kết nối vùng là một chiến lược quan trọng, giúp cải thiện giao thông, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và đảm bảo tính bền vững cho vùng đô thị. Thành phố Hà Nội và Hồ Chí Minh đang có những tiền đề vững chắc để hoàn thành mục tiêu xây dựng các tuyến đường sắt đô thị từ cơ chế đặc thù vượt trội, tinh thần quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị và sự đồng thuận của người dân.
