Trong những năm qua, nghiên cứu các hợp chất có hoạt tính sinh học từ dược liệu biển đã trở thành lĩnh vực trọng điểm với tiềm năng phát triển vượt bậc ở nước ta. Những nghiên cứu dược liệu biển tiềm năng của Việt Nam đã mang lại những kết quả có giá trị khoa học về các hợp chất sinh học từ các loài hải miên, da gai, san hô mềm, động vật thân mềm, vi sinh vật biển và vi tảo biển. Những hợp chất này có cấu trúc hóa học độc đáo, hiếm gặp, thể hiện các hoạt tính sinh học đáng chú ý như kháng viêm, kháng vi sinh vật, kháng lao và khả năng gây độc tế bào ung thư. Chính vì vậy, việc tiếp tục nghiên cứu và khai thác tiềm năng của dược liệu biển là nhiệm vụ cấp bách, nhằm phát triển ngành công nghiệp dược phẩm, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế biển Việt Nam.
Dự án “Nghiên cứu tiềm năng về dược liệu biển tại vùng biển Khánh Hòa - Bình Thuận” của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam do PGS-TS. Phạm Văn Cường chủ trì đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng trong nghiên cứu dược liệu biển tại vùng biển Nam Trung Bộ. Dự án tập trung phát hiện các hợp chất có hoạt tính sinh học từ sinh vật biển như hải miên, san hô, động vật da gai, vi sinh vật đáy, động vật thân mềm và vi tảo biển.
Các nhà khoa học đã phân lập hơn 400 hợp chất, trong đó hàng chục hợp chất có cấu trúc hóa học mới và thể hiện hoạt tính nổi bật như chống ung thư, kháng viêm, kháng vi sinh vật và điều hòa chuyển hóa lipid. Nhiều hợp chất được phát hiện mang khung carbon hiếm gặp, thể hiện giá trị khoa học và ứng dụng cao trong y học. Đặc biệt, nhóm nghiên cứu đã công bố gần 50 công trình khoa học trong và ngoài nước, sở hữu bằng sáng chế, phát triển sản phẩm thực phẩm chức năng “Hải mã đan” từ cá ngựa đen và đào tạo 7 tiến sĩ.
Kết quả nghiên cứu của nhóm các nhà khoa học thuộc Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam đã mở ra cơ hội tìm kiếm các hợp chất mới có hoạt tính sinh học quan trọng trong lĩnh vực y dược. Những hợp chất có cấu trúc độc đáo từ sinh vật biển không chỉ có tiềm năng chống ung thư, kháng vi sinh vật, kháng viêm và phòng ngừa loãng xương, mà còn mở ra hướng thương mại hóa để phát triển các sản phẩm chăm sóc sức khỏe, góp phần bảo vệ cộng đồng và thúc đẩy ứng dụng dược liệu biển tại Việt Nam.
Kết quả nghiên cứu của các nhà khoa học sẽ được đưa ra đánh giá, xem xét mức độ phù hợp trong việc đáp ứng nhu cầu của thị trường, của xã hội. Các nhà khoa học không chỉ là những người nghiên cứu mà còn là những doanh nhân, kinh doanh trên chính sản phẩm nghiên cứu của mình để đưa kết quả nghiên cứu vào thực tế. Nhiệm vụ nghiên cứu cần song hành với thực tiễn kinh doanh chính là ý kiến mà tiến sĩ Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp Công nghệ (Bộ Khoa học & Công nghệ) nêu lên.
Những kết quả này khẳng định tiềm năng to lớn của nguồn sinh vật biển Việt Nam trong phát triển dược liệu, góp phần nâng tầm khoa học biển nước ta và thúc đẩy hình thành ngành công nghiệp dược liệu biển hiện đại, bền vững. Đây là hướng đi chiến lược nhằm khai thác hiệu quả tài nguyên biển, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và phát triển kinh tế biển xanh cho Việt Nam trong tương lai./.
