Bão chồng bão, lũ chồng lũ, liên tiếp hoành hành người dân miền Trung trong những ngày vừa qua với biết bao nỗi đau, mất mát, khó đong đếm nổi. Thương cảm, cả nước cùng hướng về miền Trung và không ít người đã đặt ra những câu hỏi: Người dân trắng tay rồi, phải làm gì để tiếp tục duy trì cuộc sống? Bão lũ năm sau bà con sẽ tiếp tục chống chọi ra sao? Và đặc biệt, một vấn đề trăn trở gần như năm nào cũng nhắc tới: Đó là những mô hình nhà an toàn tránh lũ, vốn có nhưng vì sao vẫn chưa nhiều trên dải đất khắc nghiệt miền Trung? Làm thế nào để nhân rộng các mô hình nhà tránh lũ an toàn và bền vững cho người dân nơi đây? Đây là nội dung cuộc trò chuyện giữa phóng viên VOV2 với ông Vũ Thái Trường, Cán bộ quản lý chương trình, Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP).
Cùng với việc chia sẻ những mất mát, đau thương mà người dân miền Trung phải gánh chịu trong các đợt bão lũ liên tiếp vừa qua, trong cuộc trò chuyện, ông Vũ Thái Trường khẳng định: Trong những năm qua Chương trình phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP) đã phối hợp với Chính phủ Việt Nam hỗ trợ xây dựng hơn 3.200 căn nhà an toàn chống chịu bão lụt tại tại 5 tỉnh ven biển thường xuyên chịu bão, lụt là Thanh Hóa, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế, Quảng Nam và Quảng Ngãi. Những ngôi nhà này được thiết kế với sự tham gia của cộng đồng địa phương và được thẩm định kỹ thuật bởi Viện Khoa học Công Nghệ Xây dựng, Bộ Xây dựng, đồng thời được Sở Xây dựng các tỉnh triển khai dự án phê duyệt. Ngoài ra, hộ gia đình hưởng lợi cũng được quyền lựa chọn mẫu thiết kế phù hợp trước khi thực hiện.
Và thực tế từ năm 2017, hơn 3.200 căn nhà do UNDP hỗ trợ, đã chứng minh sự an toàn trước tác động của các cơn bão. Đặc biệt là qua cơn bão lớn Matmo năm 2019 và cơn bão Molave vừa qua mặc dù bị tác động vô cùng nặng nề nhưng chưa có căn nhà nào bị bay tốc mái hay hư hỏng do bão và thiệt hại về người, tài sản. Cũng theo ông Vũ Thái Trường: Đối với gần 600 căn nhà chống chịu bão, lụt ở Thừa Thiên Huế, nhờ thiết kế ban đầu có sàn chống lụt cao hơn nhiều mức lụt lịch sử năm 1999 nên ngay cả trong đợt lụt vừa qua, mức ngập đều chưa tới sàn chống lụt do vậy người dân hầu như không bị thiệt hại về người và tài sản. Chính vì vậy, tại các địa phương có bão và bị ngập lụt lần này, các căn nhà chống chịu bão, lụt đã trở thành nơi tạm trú không chỉ cho chủ hộ mà còn là nơi lánh nạn cho các hộ dân sống gần đó.
Trước tình hình bão lũ phức tạp tại miền Trung, tới đây Chính phủ sẽ hỗ trợ xây dựng, cải tạo nhà ở tránh bão, lũ theo chương trình hỗ trợ hộ nghèo xây dựng nhà ở phòng, tránh bão lụt khu vực miền Trung với mức hỗ trợ hỗ trợ 12-16 triệu đồng/hộ, được vay ưu đãi 15 triệu đồng/hộ, mức lãi suất 3%/năm để xây dựng, cải tạo nhà ở tránh bão lũ. Đánh giá cao về những nỗ lực này của Chính phủ, ông Vũ Thái Trường cũng đưa ra khuyến cáo, Việt Nam cần hoàn thiện các chính sách và huy động các nguồn lực từ khối tư nhân, doanh nghiệp để cùng chung tay xây dựng nhiều căn nhà an toàn chống chịu bão lụt để đảm bảo tính năng an toàn. Ngoài ra, người dân, các nhà thầu xây dựng, các doanh nghiệp… nên đưa các tính năng chống chịu bão, lụt khi xây nhà. Mỗi vùng đều có các đặc thù thiên tai riêng, vì vậy, các căn nhà cũng nên được tính toán để giảm thiểu thiệt hại về người và của tại theo đặc thù của từng vùng. Sự chuẩn bị càng tốt, càng kỹ càng thì số lượng thiệt hại về tài sản và đặc biệt là tính mạng sẽ giảm. Không bao giờ có thể chủ quan trước gió bão cho dù đó là những cơn bão nhỏ.
Trong thời gian tới, UNDP Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng Chính phủ và người dân Việt Nam để giảm thiểu rủi ro thiên tai và tác động của Biến đổi khí hậu, đặc biệt là triển khai các chương trình hỗ trợ nông hộ nhỏ tại 5 tỉnh Tây Nguyên, Nam Trung Bộ, những nơi thường xuyên bị ảnh hưởng bởi hạn hán. Đặc biệt trong năm 2021, UNDP sẽ tiếp tục hỗ trợ 5 tỉnh miền Trung xây dựng thêm 800 ngôi nhà an toàn.
UNDP cũng đang phối hợp với Bộ Xây dựng tiến hành nghiên cứu, đề xuất cơ chế hỗ trợ xây dựng nhà ở cho các hộ nghèo có khó khăn về nhà ở tại các huyện thuộc 28 tỉnh ven biển nước ta. Trong nghiên cứu này những bài học kinh nghiệm, thiết kế phù hợp đã được chứng minh qua thực tế từ triển khai chương trình hỗ trợ nhà chống chịu bão lụt sẽ được khuyến nghị áp dụng và hướng tới một đề xuất về Chương trình nhà an toàn chống chịu bão lụt tại 28 tỉnh ven biển với Chính phủ Việt Nam.
