Tập sách ảnh “50 năm sức mạnh Việt Nam” tập hợp chân dung tiêu biểu trong lực lượng vũ trang Việt Nam đã và đang góp phần gìn giữ, xây dựng đất nước. Tác giả đã dành nhiều ngày đêm theo sát các buổi hợp luyện, sơ duyệt và tổng duyệt để nắm bắt những hình ảnh chân thực, giàu cảm xúc của những lực lượng tham gia vào lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.
Bà Nguyễn Thu Hương, giảng viên Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TP. Hồ Chí Minh cho rằng, "một bức ảnh có thể hơn cả ngàn lời nói". Theo bà, những tác phẩm của nhiếp ảnh gia Nguyễn Á mở ra những góc nhìn mới mẻ, giúp người xem, dù đến từ quốc gia nào, có thể vượt qua rào cản ngôn ngữ để cảm nhận nhịp sống, con người và vẻ đẹp của Việt Nam.
Bà Hương đặc biệt ấn tượng với loạt ảnh phản ánh sức mạnh đoàn kết của người dân Việt Nam, từ những ngày lịch sử 30/4 đến các sự kiện lớn của đất nước. “Đó là khoảnh khắc mọi người cùng hướng về Tổ quốc, không phân biệt tuổi tác, địa vị, cùng chung niềm tự hào dân tộc. Hình ảnh ấy không chỉ lưu giữ ký ức, mà còn truyền tải thông điệp mạnh mẽ về một Việt Nam hiện đại, yêu hòa bình và giàu lòng mến khách”, bà Thu Hương nhấn mạnh.
Song song đó, cuốn sách ảnh “Thành phố hòa bình - Thành phố của chúng ta” giới thiệu hình ảnh TP Hồ Chí Minh – nơi nghệ sĩ Nguyễn Á sinh ra và lớn lên – từ sau ngày giải phóng đến nay, phản ánh sự đổi thay của đô thị và gửi gắm thông điệp về gìn giữ giá trị văn hóa truyền thống.
Nguyễn Á – cái tên quen thuộc với giới nhiếp ảnh và công chúng yêu nghệ thuật - không phải là một phóng viên chiến trường, nhưng anh đã nhiều lần hiện diện nơi đầu sóng ngọn gió: Trường Sa, Hoàng Sa, giàn khoan Hải Dương 981… và vô số địa điểm ghi dấu những thời khắc lịch sử. Anh từng chia sẻ: “Chỉ cần có một trái tim biết yêu thương, thì nhìn vào bức ảnh sẽ thấy tất cả”. Người xem vì thế luôn cảm nhận được sự ấm áp, tinh tế, giàu nhân văn trong từng khuôn hình.
Thiếu tướng, PGS. TS Nguyễn Văn Sáu, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Lịch sử Quân sự Việt Nam, kể lại “chữ duyên” gặp gỡ Nguyễn Á cách đây 11 năm, khi sự kiện giàn khoan Hải Dương 981 xâm phạm vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam nổ ra.
“Khi đó tôi vừa được thăng quân hàm Thượng tá, tham gia nhóm phóng viên truyền hình đưa tin từ hiện trường. Nguyễn Á không phải là người lính, nhưng dấn thân, dũng cảm như một phóng viên chiến trường thực thụ. Anh bám tàu, chụp ở những góc nguy hiểm để bắt trọn khoảnh khắc đấu tranh”, Thiếu tướng Sáu nhớ lại.
Ông ấn tượng không chỉ bởi sự liều lĩnh, mà còn bởi chiều sâu nhân văn trong đề tài Nguyễn Á theo đuổi: từ di sản văn hóa dân tộc, số phận những người khuyết tật, câu chuyện của cựu tù Côn Đảo, đến tuyến đầu chống dịch Covid-19… “Anh là nghệ sĩ có tâm, có tầm, biết cách để tác phẩm vừa mang giá trị nghệ thuật, vừa khơi dậy cảm hứng và trách nhiệm trong lòng người xem, đặc biệt là giới trẻ”, ông Sáu đánh giá.
Thiếu tướng Nguyễn Văn Sáu có niềm tin rằng, nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Á sẽ tiếp tục dấn thân, không ngại khó, để mang về những tác phẩm nghệ thuật giá trị. Ông gọi anh là “người lính tinh thần”, một nghệ sĩ tự do nhưng đầy phẩm chất cộng sản, yêu nước, sẵn sàng vì nhân dân.
Còn Thượng tá, phi công Đặng Đình Kiên, Phó Chủ nhiệm Chính trị Trung đoàn 935, Sư đoàn 370 – một trong hai phi công dẫn đầu đội hình tiêm kích Su-30MK2 trong Đại lễ 30-4 – bày tỏ xúc động khi công việc của mình được ghi lại một cách tự nhiên, sống động.
Thượng tá Đặng Đình Kiên ấn tượng với hình ảnh nhiếp ảnh gia nằm dài trên đường băng, lăn lộn giữa trời nắng gắt để có được khoảnh khắc đẹp nhất khi máy bay cất cánh. “Chúng tôi bay trong tiếng động cơ ầm ầm, còn anh thì bám sát từng giây phút. Nhờ vậy, hình ảnh của chúng tôi được lưu giữ và lan tỏa, để công chúng có thể thấy được một phần công việc thầm lặng nhưng vinh quang của người lính phi công”, Thượng tá Kiên chia sẻ.
Điều nhiều người trân trọng ở Nguyễn Á là khả năng kết nối quá khứ với hiện tại, gắn kết thế hệ đi trước và lớp trẻ hôm nay.
Tiến sĩ Lý Thị Mai – Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Trang phục Việt, người đồng hành cùng nhiều hoạt động văn hóa – đã dành cho Nguyễn Á những lời nhận xét đầy trân trọng: "Tôi là nhà giáo, sinh ra và lớn lên trong gia đình nhà giáo, luôn tôn trọng những người lao động bền bỉ và nghiêm túc. Với tôi, Nguyễn Á là một ‘chiến binh’ thực thụ của nhiếp ảnh. Anh lao động nghệ thuật miệt mài, tỉ mỉ, luôn sẵn sàng dấn thân để có được những khoảnh khắc đắt giá”.
Theo Tiến sĩ Lý Thị Mai, điều làm nên giá trị lâu bền trong các tác phẩm của Nguyễn Á không chỉ nằm ở kỹ thuật hay bố cục, mà ở thái độ sống và làm nghề. Với anh, mỗi nhân vật là một “nhân duyên”, mỗi bức ảnh là một câu chuyện hòa quyện giữa thời sự và cảm xúc. Đó là những mối nhân duyên mới giữa những ‘cổ vật sống’ bước ra từ lịch sử và thế hệ trẻ đang viết tiếp câu chuyện hòa bình”.
Có lẽ, điều đặc biệt ở Nguyễn Á không chỉ là tài năng nhiếp ảnh, mà còn là khả năng kết nối con người. Theo Tiến sĩ Lý Thị Mai, “anh là người tạo nên những nhân duyên mới. Nhờ những dự án của anh, nhiều người gặp nhau, hiểu nhau và cùng chung tay cho những giá trị lớn. Với việc gìn giữ và lan tỏa hồn cốt Việt Nam qua từng khuôn hình, mỗi bức ảnh của Nguyễn Á là một mảnh ghép ký ức, mỗi dự án là một lời tri ân với đất nước và con người".
Doanh nhân Phùng Thị Thu Thủy, Phó Chủ tịch Hiệp hội Văn hóa Áo dài Việt Nam, qua những lần hợp tác với NSNA Nguyễn Á, thì cảm nhận đây là người nghệ sĩ luôn tìm cách tôn vinh giá trị văn hóa Việt, trong đó có tà áo dài. “Nguyễn Á không chỉ chụp ảnh áo dài. Anh biến từng khuôn hình thành một tác phẩm văn hóa, để khi người xem nhìn vào sẽ cảm nhận được vẻ đẹp, hồn cốt và niềm tự hào dân tộc”, chị Thủy nói.
Chị kể thêm, trong tập sách "Thành phố Hồ Chí Minh – Thành phố tôi yêu", hình ảnh áo dài xuất hiện như một phần quen thuộc của đời sống đô thị năng động. “Đó là minh chứng rằng áo dài không chỉ là lễ phục mà còn là một phần đời thường, gần gũi và gắn bó với người Việt.”
Không chỉ dừng lại ở việc ghi chép hình ảnh, Nguyễn Á còn góp phần quảng bá văn hóa Việt ra thế giới. Đặc biệt, với tà áo dài – biểu tượng văn hóa đã gắn bó hàng trăm năm với người Việt – các bức ảnh của Nguyễn Á trở thành chất liệu quan trọng cho hành trình vận động UNESCO công nhận áo dài là di sản văn hóa phi vật thể nhân loại.
Buổi ra mắt sách ảnh cho thấy một minh chứng rằng, nghệ thuật nếu xuất phát từ tình yêu và trách nhiệm, sẽ trở thành sức mạnh kết nối và lan tỏa giá trị sống. Trong hành trình ấy, những người bạn đồng hành – chung niềm đam mê, khát vọng và tình yêu dành cho văn hóa Việt sẽ tiếp tục mở ra nhiều câu chuyện mới, nhiều tác phẩm mới.
Triển lãm mở cửa đến hết ngày 12/8, là dịp để công chúng thưởng lãm những khoảnh khắc nghệ thuật giàu giá trị lịch sử, tiếp thêm niềm tự hào và ý thức trách nhiệm với Tổ quốc./.
