Quy hoạch cán bộ cấp chiến lược như thế nào cho đúng và trúng?

Đảng luôn dành sự quan tâm, chú trọng đặc biệt đến đội ngũ cán bộ cấp chiến lược. Bởi vậy tổ chức tốt việc giới thiệu, quy hoạch cán bộ cấp chiến lược là bước chuẩn bị quan trọng để có đội ngũ cán bộ đủ đức, đủ tài cho Trung ương.

Chúng ta đang đứng trước thời cơ phát triển, nhưng cũng rất nhiều thách thức, khó lường, đặc biệt là tình hình thế giới, khu vực. Bối cảnh đó đặt ra những yêu cầu mới cao hơn đối với đội ngũ cán bộ này. Tại thời điểm này vấn đề chúng ta đặt ra là cần quy hoạch cán bộ cấp chiến lược như thế nào cho đúng và trúng? Phóng viên VOV2 phỏng vấn GS.TSKH Phan Xuân Sơn, Giảng viên Cao cấp Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh về nội dung này:

Phóng viên: Thưa GS Phan Xuân Sơn, đây là thời điểm mà các địa phương, bộ ngành, đang tiến hành quy trình giới thiệu nhân sự quy hoạch Ban Chấp hành Trung ương. So với các khoá trước, lần này, các quy định về điều kiện, tiêu chuẩn, số lượng nhân sự được quy hoạch vào Trung ương, theo ông có gì khác biệt?

GS Phan Xuân Sơn: Quy trình cán bộ của chúng ta đã ban hành từ trước Đại hội XIII và ngày càng quy định chặt chẽ, cụ thể: Quy định 214 của Bộ Chính trị về khung tiêu chuẩn chức danh, tiêu chí đánh giá cán bộ thuộc diện Trung ương, Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý; Quy định 50 của Trung ương về công tác quy hoạch cán bộ...

Tuy nhiên lần này trong một bối cảnh khác. Thứ nhất, chúng ta kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng chống tham nhũng tiêu cực nên tiêu chuẩn liên quan đến tham nhũng rất chặt chẽ. Thứ 2, vừa qua rất nhiều cán bộ ủy viên Ban Chấp hành Trung ương bị xử lý về tội tham nhũng, nên lần này phải quán triệt lựa chọn thế nào để chọn được cán bộ đúng tiêu chuẩn, đúng chất lượng đáp ứng được yêu cầu. . Thứ 3 là, cần giải quyết tốt mối quan hệ giữa cơ cấu, tiêu chuẩn, chất lượng – 3 điều này tạo thành 1 vấn đề rất quan trọng của tất cả công tác nhân sự trong các cuộc bầu cử, kể cả bầu vào Ban chấp hành TƯ Đảng. Có tiêu chuẩn rồi, nhưng cơ cấu có đúng tiêu chuẩn hay không là 1 chuyện khác. Tiếp theo là yếu tố chất lượng - đề ra tiêu chuẩn nhưng chất lượng không có hoặc không đạt tới tiêu chuẩn, nghĩa là tiêu chuẩn quá cao. Giải quyết mâu thuẫn này trong một lần chuẩn bị nhân sự, đặc biệt là cấp chiến lược sẽ vô cùng khó. Đây thật sự là một thách thức.

Phóng viên: Công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực là nhiệm vụ nóng bỏng mà toàn Đảng, toàn dân đang đặc biệt quan tâm. Với quan điểm của ông, người được giới thiệu vào trung ương thì tiêu chuẩn và điều kiện nào là quan trọng nhất và cần đặc biệt chú trọng?

GS Phan Xuân Sơn: Bất kỳ nhân sự của cấp nào đều liên quan đến đức và tài. Đức là gốc, người có tài mà không có đức thì không làm được việc gì cả, nhưng có đức mà không có tài làm việc gì cũng khó. Trong công tác cán bộ, qua kinh nghiệm các thế hệ, chúng ta cần người có 4 chữ T:” Tâm”,” Trí”, “Tầm”,” Tài”.

Trong đó chữ TÂM bao hàm và thể hiện đạo đức. Đạo đức là linh hồn của văn hóa. Nếu anh chỉ có “tài” mà không có “tâm”, thì giả sử anh có được cơ cấu, anh có may mắn anh vào được Ủy viên Trung ương, thì có thể anh gây thiệt hại nhiều hơn là anh không vào. Cho nên phải trọng chữ “Tâm”, nói cách khác là chú ý đạo đức trong lựa chọn nhân sự. Ngoài ra, đạo đức chúng ta nói ở đây là đạo đức cách mạng mà đạo đức cách mạng trước hết phải cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư; là không có tham nhũng, là không có tự chuyển biến, tự chuyển hóa, phải trong sạch, vững vàng về chính trị. Đó phải là yêu cầu đầu tiên, liên quan đến chữ “Tâm”, đến đạo đức. Nếu con người có tấm lòng với đất nước, với nhân dân, với Đảng, với địa phương với tổ chức… thì lúc đó con người sẽ tìm mọi cách, để học tập, để thâu hái tri thức dân tộc, nhân loại, lúc đó sẽ có “Trí”, khi có “trí: tức là có tri thức, biết tri lý, khắc chúng ta sẽ có “TẦM”. Người có “tâm”, có “trí” sẽ học hỏi, rèn luyện để có tầm nhìn đúng đắn, xa rộng, chứa đựng những giá trị mà nhân dân, dân tộc muốn vươn tới. Một tầm nhìn như vậy sẽ truyền cảm hứng, dẫn dắt nhân dân, đồng chí, đồng bào đi theo. Chữ “tài" ở đây như một năng lực xử lý công việc, là người biết khắc phục những khó khăn, thách thức, biết phát huy mọi nguồn lực, của địa phương, của đất nước, của thời đại để giải quyết những vấn đề lớn, những vấn đề khó mà thực tiễn đang đặt ra. Cái “TÀI” của người lãnh đạo có thể học được, học trong nhà trường, học trong thực tiễn, học từ kinh nghiệm lãnh đạo…Như vậy, yếu tố đầu tiên để chọn người quy hoạch vào BCH Trung ương khóa mới là yếu tố đạo đức cách mạng, là chữ “Tâm” của người lãnh đạo.

Phóng viên: Có ý kiến đề xuất, việc lựa chọn nhân sự để giới thiệu quy hoạch và Ban Chấp hành Trung ương khóa mới nên mở rộng nguồn, không chỉ bó hẹp trong nguồn tại chỗ ở từng cơ quan, đơn vị. Quan điểm của ông như thế nào?

GS Phan Xuân Sơn: Thực ra quy hoạch cán bộ các cấp, kể cả cấp chiến lược, thì Đảng ta có chủ trương "động" và "mở". Nghĩa là có quy hoạch, có đưa ra khỏi quy hoạch, có bổ sung, thay thế, một người có thể quy hoạch vài ba vị trí. Đó là “động”. Quy hoạch không nhất thiết và không chỉ lấy nhân sự tại chỗ cho nguồn tại chỗ. Đó là “mở”.

Qua quy hoạch nhân sự Ban chấp hành Trung ương vừa qua, chủ yếu là giới thiệu nhân sự tại chỗ. Giải quyết vấn đề này đối với nhân sự BCH TƯ cũng không dễ. Thứ nhất là phải thực hiện “động” và “mở”, thứ hai thực hiện chủ trương người đứng đầu địa phương không phải là người địa phương đó. Nhưng nếu như bây giờ, không phải nhân sự tại chỗ thì anh giới thiệu ai, vào cơ cấu như thế nào? Cá nhân tôi thấy rằng, vẫn ủng hộ phương châm: động và mở. Nhưng trước mắt các bộ ngành, địa phương, đơn vị giới thiệu các nhân sự nhưng ở bộ, ngành, địa phương, đơn vị mình, đúng tiêu chuẩn, cơ cầu. Ở tầm tổng thể, Cơ quan nhân sự của Đảng phải giải quyết vấn đề cụ thể liên quan đến tiêu chuẩn, cơ cấu, chất lượng, bố trí, điều động bổ nhiệm cụ thể. Khái niệm “mở” ở đây cũng phải hiểu như vậy thôi, chứ không phải “mở” là quy hoạch người ngoài đảng, chưa quy hoạch vào vị trí công tác có cơ cấu ủy viên Trung ương…

Phóng viên: Theo ông vai trò của người đứng đầu như thế nào trong việc giới thiệu nhân sự? Trong trường hợp giới thiệu nhân sự không đủ tiêu chuẩn tham gia Ban Chấp hành Trung ương thì người giới thiệu phải chịu trách nhiệm ra sao?

GS Phan Xuân Sơn: Hiện nay Đảng ta rất coi trọng người đứng đầu các cấp. Nếu nói Công tác Xây dựng Đảng là then chốt, thì công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ người đứng dầu các cấp là then chốt của then chốt. Cho nên, người đứng đầu chịu trách nhiệm rất lớn về nhiều mặt trong đó có nhân sự, nhất là nhân sự cấp cao, cấp chiến lược. Nhân sự thì không chỉ những nhân sự đang làm việc đâu mà cả nhân sự quy hoạch, nhân sự trong tương lai nữa. Nếu người đứng đầu làm sai quy trình, chọn người không đúng tiêu chuẩn thì phải chịu trách nhiệm - cái đó rõ rồi. Nhưng cái khó thế này, anh giới thiệu đúng quy trình, đúng tiêu chuẩn nhưng sau khi giới thiệu xong, người anh giới thiệu vào được Ban Chấp hành Trung ương thì nhanh chóng suy thoái tư tưởng chính trị đạo đức lối sống, bị xử lý kỷ luật, thâm chí xử lý hình sự. Tình huống này như thế nào? Có cơ chế gì để ràng buộc trách nhiệm người đứng đầu trong công tác nhân sự?

Tôi cho rằng, thứ nhất, phải gắn trách nhiệm người đứng đầu với công tác nhân sự với. Thứ 2, đã gắn trách nhiệm về nhân sự, thì phải trao cho người ta quyền về lựa chọn, sử dụng nhân sự. – Cái này đặt ra vấn đề là phải giải quyết mối quan hệ giữa Đảng thống nhất lãnh đạo công tác cán bộ với phân quyền cho người đứng đầu trong công tác nhân sự.

Phóng viên: Từ Đại hội XII đến nay Bộ Chính trị, Ban Bí thư ban hành hàng loạt quy chế, quy trình chặt chẽ hơn để hạn chế, tiến tới không còn tình trạng "chạy chức, chạy quyền", "chạy quy hoạch", như đã từng xảy ra. Tuy nhiên có lẽ để đạt được mục tiêu kiên quyết không giới thiệu, không để lọt vào quy hoạch cấp chiến lược người tiêu cực, sai phạm hoặc có biểu hiện suy thoái, là một việc không dễ dàng?

GS Phan Xuân Sơn: Việc chọn, đào tạo, sử dụng một cán bộ ở cấp chiến lược là không dễ, đặc biệt, chọn và phát hiện trong bối cảnh hiện nay, khi không biết chắc rằng nhân sự đó có vi phạm gì không, rồi họ có động cơ tham nhũng vụ lợi không?Vì vậy ngoài những tiêu chuẩn chung Trung ương đã quy định, cần lưu ý một số vấn đề sau. Đầu tiên, chúng ta cần sự thống nhất lãnh đạo về công tác cán bộ của toàn Đảng. Thứ 2 là phải đề cao vai trò của người đứng đầu vì hơn ai hết người đứng đầu là người biết mình muốn gì ở cán bộ và bố trí họ thế nào; vận hành bộ máy trong đó những người cán bộ được lựa chọn làm việc thế nào. Thứ 3 nữa là phải qua dân. Bác Hồ dặn rồi, không thể có cán bộ tốt nào mà tách rời dân được, cán bộ phải chọn qua phong trào lao động sản xuất chiến đấu của nhân dân, hiểu được nhân dân, làm việc với dân, gắn bó với nhân dân… Như thế thì dân mới biết người cán bộ như thế nào, mới dám tin theo cán bộ được. Đảng ta cũng đánh giá cao loại cán bộ nói đi đôi với làm, có “sản phẩm”, và đặc biệt người cán bộ phải biết xử lý những vấn lớn, những đề khó, những vấn đề nhạy cảm… đặt ra trong thực tiễn. Khi dân đã đóng dấu chất lượng vào rồi thì Đảng yên tâm coi đó là nguồn tin cậy để có cách đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng..

Phóng viên: Quy hoạch nhân sự cấp trung ương như thế nào cho trúng và đúng? Đây là một câu hỏi mà để ra được đáp án tốt nhất đòi hỏi các cấp ủy, tổ chức Đảng, lãnh đạo chính quyền địa phương, cơ quan đơn vị - đặc biệt là người đứng đầu phải nêu cao trách nhiệm, cẩn trọng trong việc xem xét, giới thiệu nhân sự quy hoạch, có như vậy đất nước ta mới có được đội ngũ cán bộ đủ đức, đủ tài cho Đại hội khóa XIV của Đảng.

Xin trân trọng cảm ơn GS Phan Xuân Sơn!