Quốc hội vừa thông qua Luật Chuyển đổi số. Luật gồm 8 chương, 48 điều, có hiệu lực từ 1/7/2026. Luật mở ra khung pháp lý thống nhất, góp phần khắc phục tình trạng “mỗi nơi một kiểu” và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia.
Thủ tục hành chính mặc định theo hình thức dịch vụ công trực tuyến
Theo quy định tại Luật Chuyển đổi số, cơ quan nhà nước cung cấp dịch vụ công trực tuyến thống nhất, tập trung từ trung ương đến địa phương trên Cổng dịch vụ công quốc gia và Ứng dụng định danh quốc gia.
Các thủ tục hành chính được cung cấp mặc định theo hình thức dịch vụ công trực tuyến toàn trình. Hình thức dịch vụ công trực tuyến một phần chỉ sử dụng trong trường hợp pháp luật có quy định khác hoặc trong trường hợp gặp sự cố kỹ thuật chưa thể khắc phục ngay. Trong tình huống hệ thống gặp lỗi, cơ quan cung cấp dịch vụ phải có phương án thực hiện trực tiếp để bảo đảm quyền lợi người dân.
Cơ quan nhà nước có trách nhiệm hướng dẫn, hỗ trợ người dân trong quá trình thực hiện dịch vụ; công khai quy trình, đảm bảo thời hạn xử lý và kết quả xử lý.
Cán bộ sẽ bị xử lý nếu yêu cầu người dân nộp giấy tờ đã số hóa
Luật cũng quy định xử lý theo pháp luật liên quan đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động khi yêu cầu nộp thêm giấy tờ trong trường hợp hệ thống thông tin phục vụ giải quyết thủ tục hành chính đã kết nối, khai thác, sử dụng được dữ liệu từ các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành.
Cơ quan thực hiện dịch vụ công trực tuyến có trách nhiệm giải trình và công bố lỗi kỹ thuật nếu hồ sơ bị chậm hoặc bị từ chối do sự cố hệ thống.
Ngoài ra, Luật còn yêu cầu tăng cường kết nối, chia sẻ, tích hợp và sử dụng lại dữ liệu ngay từ đầu để hạn chế trùng lặp, giảm giấy tờ và nâng cao hiệu quả giải quyết thủ tục hành chính. Đây là nền tảng khiến cơ quan nhà nước không được phép yêu cầu người dân cung cấp lại các loại giấy tờ đã có trong cơ sở dữ liệu.
Các khái niệm nền tảng về chuyển đổi số được luật hóa
Giải trình về những điểm từng có những ý kiến khác nhau, Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng cho biết Luật Chuyển đổi được xây dựng theo mô hình “luật khung”, quy định các nguyên tắc, yêu cầu và định hướng lớn, không đi sâu vào các quy định thuộc phạm vi điều chỉnh của luật chuyên ngành nhưng giữ vai trò tạo sự thống nhất trong cách thức tổ chức, điều phối quá trình chuyển đổi số trên phạm vi cả nước.
Ông nhấn mạnh: “Một trong những nội dung quan trọng nhất của dự thảo luật là lần đầu tiên luật hóa các khái niệm nền tảng về chuyển đổi số, từ chuyển đổi số, hệ thống số, dữ liệu số, hạ tầng số, nền tảng số đến Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số”.
Luật đã tiếp thu và chỉnh lý sâu sắc các định nghĩa này nhằm bảo đảm tính chặt chẽ về mặt khoa học, đồng thời thống nhất cách hiểu cho toàn bộ hệ thống chính trị và các chủ thể tham gia chuyển đổi số.
