Ông Đỗ Minh Hoàng, thành viên HĐQT Cty CP Bảo hiểm Ngân hàng Nông nghiệp trao đổi về vai trò của bảo hiểm nông nghiệp - lá chắn tài chính giúp người nông dân thay đổi cách thức ứng phó rủi ro trong giai đoạn phát triển nông nghiệp xanh, bền vững:
Nông nghiệp vẫn luôn là ngành kinh tế chịu tác động mạnh mẽ từ nhiều yếu tố khách quan như thiên tai, dịch bệnh, sự suy giảm tài nguyên. Đơn cử như trận bão Yagi tháng 9 năm 2024 gây thiệt hại khoảng 85.000 tỷ đồng (chưa kể thiệt hại gián tiếp). Ngành bảo hiểm dự kiến bồi thường khoảng 9.000 tỷ đồng, chiếm 11,1% tổng thiệt hại. Tại Quảng Ninh - địa phương thiệt hại nặng nhất, tổng thiệt hại 25.000 tỷ đồng, ngành bảo hiểm dự kiến bồi thường 1.200 tỷ đồng, chỉ chiếm 4,8% tổng thiệt hại. Hay những cơn bão lớn như số 10, 11 vừa qua, con số thiệt hại chưa ước tính được. Hậu quả để lại rất lớn: người dân, doanh nghiệp thiệt hại nặng, không có nguồn lực để khôi phục sản xuất, đời sống bấp bênh, tài sản không còn để thế chấp vay vốn; nợ xấu tăng cao, ngân sách nhà nước phải chi hỗ trợ lớn, thu ngân sách địa phương giảm sút lâu dài, nguy cơ phát sinh các vấn đề xã hội, tâm lý bất ổn.
Ngày 16/6/2022, Ban chấp hành TW đã ban hành Nghị quyết số 19 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn (gọi tắt là Nghị quyết 19 “Tam nông”), với mục tiêu xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh trong đó đề ra yêu cầu khẩn trương hoàn thiện chính sách để mở rộng quy mô, đối tượng tham gia bảo hiểm nông nghiệp, góp phần giảm thiểu rủi ro cho nông dân. Sau ba năm triển khai, nghị quyết đã và đang tạo nên những chuyển biến mạnh mẽ, làm thay đổi căn bản diện mạo nông nghiệp - nông thôn Việt Nam. Trong bối cảnh đó, theo ông Đỗ Minh Hoàng, thành viên Hội đồng quản trị Công ty CP Bảo hiểm Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam, bảo hiểm nông nghiệp vốn trước đây là khái niệm tương đối mới đối với nhiều người nông dân thì nay đang dần trở thành công cụ đòn bẩy để thúc đẩy đầu tư, giảm thiệt hại và ổn định chuỗi giá trị.
Ông Đỗ Minh Hoàng cho biết, ABIC hiện là một trong những doanh nghiệp đi đầu trong cung ứng các sản phẩm bảo hiểm nông nghiệp đa dạng cho người nông dân, góp phần giúp người dân thay đổi cách ứng phó với rủi ro, đặc biệt trong giai đoạn chúng ta tập trung phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn, hữu cơ. Thay vì trông chờ vào sự hỗ trợ của Nhà nước, người dân cần chủ động "đầu tư cho sự an toàn của sản xuất" bằng việc mua các sản phẩm bảo hiểm cho cây trồng vật nuôi, cho khoản vay tín dụng tại ngân hàng để được doanh nghiệp bảo hiểm hỗ trợ bồi thường thiệt hại do thiên tai, dịch bệnh hay trả nợ vốn vay tại ngân hàng khi người vay không may gặp rủi ro.
Tuy nhiên, hiện nay, theo ông Hoàng, để bảo hiểm nông nghiệp thực sự phát huy hiệu quả là lá chắn tài chính giúp người dân giảm thiểu thiệt hại trong sản xuất, rất cần tháo gỡ những rảo cản về mặt cơ chế chính sách. Đó là:
- Những rào cản về Quy định cấm/hạn chế trong hoạt động kinh doanh bảo hiểm: Trong năm 2023 và 2024, ngành bảo hiểm phải đối mặt với nhiều sóng gió dư luận liên quan đến một vài sai phạm cá biệt của doanh nghiệp bảo hiểm hoặc cá nhân cán bộ. Hệ quả là khách hàng mất niềm tin, các cơ quan chức năng siết chặt quản lý, thậm chí đưa quy định quản lý vào luật như Luật các tổ chức tín dụng, ảnh hưởng lớn đến uy tín ngành và khả năng cung cấp sản phẩm bảo hiểm cho xã hội và nền kinh tế. buộc nhiều ngân hàng phải ngừng hoàn toàn việc giới thiệu bảo hiểm, kể cả những sản phẩm bảo hiểm phi nhân thọ có tính chất bảo vệ rủi ro trực tiếp liên quan đến khoản vay. Hệ quả là các ngân hàng ngại phối hợp với doanh nghiệp bảo hiểm, khiến Bảo hiểm Agribank mất đi kênh phân phối chủ lực, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp cận bảo hiểm của người dân nông thôn. Quyền lợi khách hàng bị ảnh hưởng nghiêm trọng khi mất đi lựa chọn bảo vệ tài sản và giảm thiểu rủi ro tài chính.
- Quy định có nhưng chưa đi vào thực tiễn: Mặc dù đã có Nghị định, thông tư hướng dẫn các biện pháp giảm thiểu rủi ro tín dụng trong hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên hiện nay các sản phẩm bảo hiểm chưa được coi là điều kiện để tham gia vay vốn, khi xảy ra rủi ro sẽ khiến người vay vốn không đủ khả năng phục hồi sản xuất, kinh doanh; ngân hàng phải chịu nợ xấu không đảm bảo theo quy định của Luật, Nghị định về Quản lý, sử dụng vốn nhà nước.
- Bản thân cá nhân, doanh nghiệp vay vốn chưa nhận thức được tầm quan trọng của bảo hiểm dẫn đến tham gia bảo hiểm đối phó, mua không đầy đủ để đảm bảo quyền lợi khi xảy ra rủi ro;
- Phạm vi bảo hiểm hẹp: Các loại cây trồng, vật nuôi và rủi ro được bảo hiểm còn hạn chế, chưa bao quát đủ nhu cầu thực tế của nông dân.
- Cơ chế hỗ trợ tài chính chưa đủ hấp dẫn: Mức hỗ trợ phí bảo hiểm còn thấp, chưa khuyến khích nhiều doanh nghiệp tham gia.
- Thủ tục phức tạp: Quy trình đăng ký bảo hiểm phức tạp, khó tiếp cận, đặc biệt là với nông dân nhỏ lẻ.
- Chưa phổ biến thông tin: Nhiều nông dân chưa biết hoặc không nắm rõ về chính sách này, làm giảm hiệu quả của chính sách hỗ trợ.
Một số sản phẩm bảo hiểm nông nghiệp do ABIC cung cấp:
- Sản phẩm Bảo hiểm Bảo an tín dụng cải tiến: không chỉ bảo vệ người vay vốn trước rủi ro tử vong hay thương tật, mà còn mở rộng đối tượng bảo hiểm, tăng quyền lợi, giảm trừ điều khoản loại trừ - giúp nông dân, hộ sản xuất, hợp tác xã và doanh nghiệp trong chuỗi liên kết yên tâm vay vốn, đầu tư sản xuất.
- Bảo hiểm cây trồng, vật nuôi và tài sản nông nghiệp: được thiết kế linh hoạt theo mô hình sản xuất tập trung, phù hợp với chuỗi giá trị nông sản – từ hộ trồng trọt, chăn nuôi đến doanh nghiệp chế biến, tiêu thụ.
- Bảo hiểm rủi ro thương mại và vận chuyển hàng hóa nông sản: giúp các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng giảm thiểu tổn thất tài chính, duy trì ổn định dòng chảy hàng hóa khi có thiên tai, biến động thị trường.
