Trên toàn cầu, mỗi năm có 640 nghìn tấn lưới bị bỏ lại đại dương khiến 380 nghìn sinh vật biển bị ảnh hưởng hoặc tử vong do vướng vào lưới. “Mạng ma” này đã gieo rắc nỗi kinh hoàng cho san hô, cá, rùa biển, chim biển và các loại khác. Không chỉ ở thế giới, “lưới ma” cũng đang trở thành mối đe dọa với sinh vật biển ở Việt Nam. Chính vì thế, tái chế lưới đánh cá là việc làm cần thiết để bảo vệ môi trường. Báo cáo của Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) cho thấy, tái chế lưới hoặc sử dụng lưới phân hủy sinh học có thể đem lại hiệu quả kinh tế nếu có thị trường nhựa tái chế và đổi mới công nghệ. Đây là giải pháp hiệu quả để giảm rác thải đại dương và thúc đẩy nền kinh tế tuần hoàn.
Nhưng giờ đây, những tấm lưới “ma” này đã có một vòng đời mới. Sau khi được kéo lên, chúng được tái chế thành những chiếc túi đa năng – một phần của dự án biến rác thành sản phẩm hữu ích. Không chỉ bảo vệ môi trường biển, việc tái chế những tấm lưới cũ này còn đem lại công ăn việc làm cho nhiều người. Đây cũng là cách thức mà chị Nguyễn Thị Lệ, phường Phú Yên, tỉnh Đăk Lăk đang thực hiện. Chị cùng các thành viên của hội phụ nữ đi thu gom được từ 20–25 tấn lưới cũ mỗi tháng để biến chúng thành các sản phẩm như túi đựng thực phẩm, túi đựng thức ăn cho tôm hùm, giỏ đi chợ… Việc làm này không chỉ giúp ngư dân hạn chế sử dụng túi nilon, giảm rác thải ra môi trường mà còn tạo thu nhập cho phụ nữ địa phương.
Được dệt từ sợi nylon có độ bền, khả năng chịu mài mòn và chống thấm, lưới đánh cá có thể tồn tại ngoài khơi hàng thập kỷ. Khi bị bỏ đi, chúng trở thành những tấm lưới ma trôi dạt dưới đại dương suốt hàng thế kỷ và gây hại cho hệ sinh thái biển. Lưới đánh cá cũ sau khi được làm sạch và tái cấu trúc, sợi nylon giữ nguyên đặc tính bền chắc, nhẹ, khó bám bẩn, dễ vệ sinh nên có thể tạo ra các sản phẩm phong phú như túi xách, ba lô, ví, túi đựng bình nước hay thậm chí vải dệt ứng dụng trong phụ kiện và trang phục. Theo ông Ngô Tấn Thiện, giám đốc công ty TNHH EchoGreen, việc làm ra túi xách từ lưới cũ cũng được xem là mô hình kinh tế tuần hoàn vì là quá trình khép kín từ khâu thu gom cho đến phân loại xử lý, rồi tạo ra sản phẩm cho đến vấn đề thu cũ đổi mới sau đó có thể tái sử dụng, tái chế sản phẩm để hình thành ra một sản phẩm mới.
Nhờ bàn tay khéo léo của con người, những tấm lưới đánh cá tái chế với đặc tính linh hoạt nên đã tạo ra nhiều sản phẩm đẹp và hữu ích, đáp ứng nhu cầu đa dạng của người tiêu dùng từ túi đi chợ, túi mang đi học hay đi du lịch… ván trượt hay kính. Không chỉ là chiếc túi lưới đơn sơ mà lưới đánh cá tái chế đã trở thành những sản phẩm thủ công bền vững được du khách trong và ngoài nước yêu thích. Chị Nguyễn Thị Thanh Thủy, một du khách cho biết, tái sử dụng lưới đánh cá thành một số sản phẩm mà người tiêu dùng hiện nay đang quan tâm là việc làm có ý nghĩa, giúp bảo vệ môi trường biển.
Biển là ngư trường, là môi trường cung cấp sinh kế cho người dân. Khi doanh nghiệp và người dân đồng lòng đưa lưới cũ quay trở lại vòng đời mới với mục đích bảo vệ chứ không để hủy hoại, chúng ta đã mở đường cho một tương lai nơi rác thải nhựa không còn là gánh nặng mà là nguồn sống mới – cho cá, cho người và cho trái đất. Từ tấm lưới cũ bỏ đi biến thành những sản phẩm xanh, giúp lan tỏa vào tâm thức người dân vùng biển, khi ngư dân được trang bị túi lưới để thu gom rác và chuyển thành quỹ xây nhà tình nghĩa. Điều đó giúp thay đổi từ nhận thức đến hành động của các ngư dân. Hành trình ấy bắt đầu từ những tấm lưới bỏ đi dưới đáy biển, được làm sạch và xử lý qua đôi bàn tay cần mẫn của những người dân để rồi “hồi sinh” thành sản phẩm mới giàu tính ứng dụng trong cuộc sống và lan tỏa thông điệp bảo vệ môi trường./.
