Đa dạng sinh học - lá chắn xanh của sự sống
Đa dạng sinh học là tổng hòa các hệ sinh thái rừng, biển, đất ngập nước và vô số loài động, thực vật khác nhau. Hệ sinh thái khỏe mạnh cung cấp lương thực, nước uống, dược liệu, điều hòa khí hậu và giảm nhẹ thiên tai, là “lá chắn” bảo vệ sự sống con người. Khi rừng bị tàn phá, động vật hoang dã bị tận diệt, chúng ta không chỉ mất đi những loài quý hiếm mà còn đánh mất nền tảng sinh tồn của chính mình.
Nhận thức rõ điều đó, Việt Nam đã ban hành Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050. Mục tiêu là bảo tồn, phục hồi các hệ sinh thái tự nhiên quan trọng, bảo vệ các loài nguy cấp, quý hiếm, đồng thời nâng cao ý thức và trách nhiệm của toàn xã hội trong việc tuân thủ pháp luật, phòng ngừa và đấu tranh với tội phạm liên quan tới đa dạng sinh học.
Những “bệnh viện” cho động vật hoang dã
Bên cạnh hệ thống pháp luật, mạng lưới trung tâm cứu hộ động vật hoang dã trên cả nước đang đóng vai trò tuyến đầu trong bảo tồn. Tại Hà Nội, Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội là nơi tiếp nhận các cá thể bị tịch thu từ những vụ án, chiến dịch kiểm tra, truy quét. Ông Lương Xuân Hồng, Giám đốc Trung tâm cứu hộ động vật hoang dã Hà Nội, cho biết mỗi năm Trung tâm tiếp nhận bình quân 500 - 700 cá thể thuộc hơn 70 loài, tái thả được khoảng 500 - 600 cá thể về tự nhiên. Phần lớn là loài nguy cấp, quý hiếm được pháp luật bảo vệ ở mức cao nhất.
Ở miền Trung, Vườn quốc gia Phong Nha - Kẻ Bàng là điểm sáng hợp tác giữa cơ quan nhà nước và các tổ chức bảo tồn quốc tế. Tại đây, chị Phùng Thu Cúc, cán bộ Tổ chức Động vật châu Á, cùng các đồng nghiệp phối hợp với trung tâm cứu hộ xây dựng quy trình chăm sóc chuẩn hóa, làm giàu môi trường sống, trị bệnh, phục hồi sức khỏe cho động vật trước khi tái thả. Chị Cúc cho biết, song song với công tác chuyên môn, các chương trình giáo dục môi trường, chia sẻ kiến thức, kết nối chuyên gia cũng được triển khai để cộng đồng địa phương hiểu rõ hơn giá trị của động vật hoang dã.
Ở phía Nam, Trung tâm gấu Cát Tiên - dự án hợp tác giữa tổ chức Free The Bears và Vườn quốc gia Cát Tiên là “mái nhà” của những cá thể gấu từng bị nuôi nhốt, khai thác mật hoặc buôn bán trái phép. Chị Tạ Thương, cán bộ làm việc tại Trung tâm gấu Cát Tiên chia sẻ, tại đây gấu được cứu hộ, chăm sóc, phục hồi thể trạng và hành vi tự nhiên, đồng thời câu chuyện của chúng được kể lại trong các hoạt động truyền thông, giáo dục để thay đổi nhận thức cộng đồng về phúc lợi động vật và trách nhiệm bảo tồn.
Đẩy lùi tội phạm đa dạng sinh học cần cả cộng đồng
Để đấu tranh hiệu quả, Chiến lược quốc gia về đa dạng sinh học đề ra các giải pháp đồng bộ: hoàn thiện pháp luật, tăng cường phối hợp liên ngành, nâng cao năng lực lực lượng thực thi, đẩy mạnh tuyên truyền pháp luật - nhất là tới cộng đồng vùng đệm, vùng giáp ranh các khu bảo tồn và xử lý nghiêm mọi hành vi săn bắt, vận chuyển, mua bán trái phép động vật hoang dã.
Một “mặt trận” quan trọng khác nằm ở chính lựa chọn tiêu dùng của mỗi người dân. Khi nói “không” với sản phẩm từ động vật hoang dã và chủ động tố giác vi phạm, mỗi người đang góp phần làm suy yếu các đường dây tội phạm, bảo vệ rừng và các loài quý hiếm.
Từ nay đến năm 2030 và xa hơn tới 2050, hành trình này sẽ chỉ thành công nếu toàn xã hội cùng chung tay. Giữ gìn đa dạng sinh học hôm nay cũng chính là trao lại cho thế hệ mai sau một hành tinh xanh, an toàn và bền vững./.
