Chiều 13/11, đoàn đại biểu Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng do Đại tướng Phan Văn Giang, Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Bí thư Quân ủy Trung ương, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng làm trưởng đoàn đến viếng Nghĩa trang liệt sĩ Đồi 82 tại Tây Ninh. Đây là hoạt động nhân dịp Giao lưu hữu nghị Quốc phòng biên giới Việt Nam-Campuchia lần thứ hai.
Lời tri ân từ trái tim người lính
Trước anh linh các anh hùng liệt sĩ, đoàn công tác của Bộ Quốc phòng kính cẩn đặt vòng hoa, dâng nén hương tưởng nhớ công lao to lớn của những người con ưu tú của dân tộc đã anh dũng hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc và vì nghĩa vụ quốc tế cao cả.
Phút mặc niệm diễn ra trong không khí linh thiêng, trang nghiêm và thành kính. Sau lễ dâng hương, các đại biểu đến từng phần mộ liệt sĩ thắp nén nhang tri ân. Giữa không gian tĩnh lặng, hàng ngàn bia mộ trắng xếp ngay ngắn dưới những tán cây sứ, dòng khói hương lan tỏa như nối liền hai thế giới, nhắc nhở thế hệ hôm nay về sự hy sinh bất tử của những người đã ngã xuống cho hòa bình.
Nằm trên độ cao 82 mét so với mực nước biển, Nghĩa trang vì thế mang tên Đồi 82, được khởi công xây dựng từ năm 1989. Đây là một trong 3 nghĩa trang liệt sĩ lớn nhất cả nước, nơi an nghỉ của hơn 15.000 liệt sĩ – trong đó có khoảng 5.000 liệt sĩ hy sinh trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ và hơn 10.000 liệt sĩ là quân tình nguyện, chuyên gia Việt Nam đã hy sinh trong khi làm nghĩa vụ quốc tế tại Campuchia.
Không chỉ là nơi yên nghỉ của những người con ưu tú, Đồi 82 còn là địa chỉ đỏ trong hành trình giáo dục truyền thống cách mạng cho các thế hệ hôm nay và mai sau. Nhiều gia đình thương binh liệt sĩ, học sinh, sinh viên, đoàn viên thanh niên, lực lượng vũ trang... thường xuyên về thắp hương, dọn dẹp, nghe kể chuyện truyền thống, tổ chức các hoạt động tri ân tại đây, để hun đúc tinh thần yêu nước và ý chí chiến đấu của cha anh, như lời hứa sẽ tiếp bước xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Theo Ban Quản lý nghĩa trang, chỉ riêng trong năm 2025, nhờ sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ ở Campuchia, đã có 172 hài cốt được hồi hương và an táng trang trọng tại Đồi 82. Mỗi nắm đất, mỗi tấm bia nơi đây đều chất chứa câu chuyện về lòng dũng cảm, về tuổi thanh xuân gửi lại chiến trường vì một Việt Nam hòa bình và một nước bạn Campuchia hồi sinh.
Ông Trần Mạnh Hảo, Tổ trưởng Tổ Quản trang, nguyên là đại đội trưởng thuộc Sư đoàn 9 miền Đông - người quản trang thâm niên nhất trên ngọn đồi rộng 26,7 ha chia sẻ: “Chúng tôi coi việc chăm sóc, quét dọn, giữ gìn từng ngôi mộ, từng cành cây ngọn cỏ là trách nhiệm và cũng là niềm tự hào. Mỗi nén nhang được thắp lên là lời tri ân của thế hệ hôm nay đối với các anh hùng đã nằm xuống.”
Trân trọng quá khứ, hướng tới tương lai
Nhằm tri ân, tôn tạo và bảo tồn công trình mang ý nghĩa lịch sử, tâm linh sâu sắc này, UBND tỉnh Tây Ninh đã phê duyệt dự án nâng cấp, mở rộng Nghĩa trang liệt sĩ Đồi 82 với tổng mức đầu tư gần 205 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương hỗ trợ 160 tỷ đồng, phần còn lại do ngân sách tỉnh đảm bảo. Dự án được triển khai trong giai đoạn 2024 – 2027, nâng tổng diện tích nghĩa trang lên khoảng 31,9 ha.
Theo đó, sẽ xây dựng mới nhiều hạng mục như đài tưởng niệm trung tâm, 6.000 vỏ mộ, nhà bia tưởng niệm, đường nội bộ, khu đón tiếp, bãi đỗ xe, hệ thống hàng rào, cổng chính, cùng các công trình phụ trợ khác. Đồng thời, các tuyến đường, mộ chí, nhà bia hiện hữu cũng được tu bổ, sửa chữa, đảm bảo an toàn kết cấu công trình và không gian cảnh quan trang nghiêm, xanh mát.
Ông Nguyễn Văn Út, Chủ tịch UBND tỉnh Tây Ninh, cho biết: “Dự án không chỉ là công trình tri ân, mà còn góp phần hoàn thiện không gian văn hóa, du lịch tâm linh gắn với các di tích quốc gia như Căn cứ Trung ương Cục miền Nam, khu du lịch núi Bà Đen và các cửa khẩu quốc tế. Đây cũng là cách chúng ta gìn giữ, lan tỏa giá trị lịch sử, giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ.”
Khi hoàn thành, Nghĩa trang liệt sĩ Đồi 82 sẽ đủ điều kiện quy tập thêm nhiều hài cốt liệt sĩ từ Campuchia và các nghĩa trang nhỏ lẻ về an nghỉ chung, góp phần khép lại những cuộc hành trình tìm về cội nguồn, trả lại tên cho những người đã ngã xuống.
Nơi hội tụ linh thiêng đất nước
Chiều buông nhẹ trên đồi thiêng. Giữa không gian mênh mông của rừng cao su xanh ngắt, những làn khói hương tỏa quyện cùng tiếng chuông ngân vang như lời nhắn gửi của tiền nhân. Đứng trên đài tưởng niệm, nhìn xuống những hàng bia mộ đều tăm tắp, ai cũng cảm nhận được sự linh thiêng, bất tử của những người lính đã hóa thân vào đất mẹ.
Nghĩa trang liệt sĩ Đồi 82 không chỉ là nơi an nghỉ của hàng vạn anh hùng liệt sĩ, mà còn là biểu tượng của lòng biết ơn, của tinh thần “uống nước nhớ nguồn”, là “ngôi đền thiêng” của dân tộc. Mỗi lần bước chân lên đồi, ta như được nhắc nhớ về những năm tháng hào hùng của dân tộc, về lớp lớp người con đã hóa thân vào đất mẹ, để hôm nay đất nước được bình yên.
Từ đồi thiêng ấy, lời thề trung hiếu với Tổ quốc, với nhân dân như vang vọng mãi trong lòng mỗi người lính hôm nay. Đó là lời nhắc nhở về trách nhiệm tiếp nối truyền thống anh hùng, xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam vững mạnh, bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
