5 trường đại học trọng điểm về khoa học công nghệ
Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ, việc đầu tư vào đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho các ngành công nghệ mũi nhọn như vi mạch bán dẫn và đường sắt tốc độ cao trở thành nhiệm vụ cấp bách. Nhiều trường đại học tại Việt Nam, đặc biệt là Đại học Bách Khoa Hà Nội, trường Đại học Giao thông Vận tải, trường Đại học Xây dựng Hà Nội đang tích cực triển khai các chương trình đào tạo nhằm đáp ứng nhu cầu cấp bách của thị trường. Các chuyên gia cho rằng, nếu không có sự chuẩn bị kịp thời, Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc bắt kịp xu hướng toàn cầu.
Việc Chính phủ lựa chọn các cơ sở đào tạo Đại học có thế mạnh trong lĩnh vực Khoa học công nghệ góp phần đẩy mạnh sự thành công của Nghị quyết 57 của Bộ chính trị .
Cần sớm đầu tư vào nhân lực vi mạch bán dẫn
Ngành vi mạch bán dẫn đang trở thành một trong những lĩnh vực công nghệ quan trọng nhất hiện nay. TS. Phạm Thanh Hà - Trưởng phòng Đào tạo Trường Đại học Giao thông vận tải, nhận định: "Việt Nam có nhiều cơ hội để tham gia chuỗi cung ứng vi mạch toàn cầu, nhưng điều quan trọng là chúng ta phải có đội ngũ nhân lực đủ trình độ để đáp ứng yêu cầu khắt khe của ngành."
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, nguồn nhân lực trong lĩnh vực này tại Việt Nam vẫn còn khá hạn chế. Theo ông Hà, việc đào tạo cần được triển khai theo hướng thực hành nhiều hơn: "Chúng ta không chỉ dừng lại ở đào tạo lý thuyết mà cần đẩy mạnh hợp tác với các doanh nghiệp để sinh viên có thể thực hành ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường."
PGS.TS Dương Ngọc Khánh – Phó trưởng Ban đào tạo, Đại học Bách Khoa Hà Nội nhận định: "Hiện nay, ngành công nghiệp vi mạch của Việt Nam đang ở giai đoạn đầu phát triển. Để tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, chúng ta cần đào tạo một đội ngũ kỹ sư không chỉ giỏi về thiết kế mà còn am hiểu sâu về công nghệ chế tạo."
Theo ông Khánh, một trong những thách thức lớn nhất là khoảng cách giữa đào tạo và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp: "Các trường đại học cần thay đổi chương trình đào tạo, cập nhật các công nghệ mới nhất và tăng cường hợp tác với doanh nghiệp để sinh viên có cơ hội thực hành ngay từ sớm."
Định hướng phát triển đường sắt tốc độ cao
Bên cạnh vi mạch bán dẫn, ngành đường sắt tốc độ cao cũng là lĩnh vực cần đầu tư mạnh mẽ về nhân lực. TS. Phạm Thanh Hà - Trưởng phòng Đào tạo, Trường Đại học Giao thông Vận tải cho biết: "Hiện nay, Việt Nam đang lên kế hoạch phát triển hệ thống đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, điều này đòi hỏi một lượng lớn kỹ sư và nhân viên kỹ thuật có trình độ chuyên môn cao."
Giải pháp đào tạo nhân lực
Trước những thách thức này, các chuyên gia đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực. Ông Khánh cho rằng: "Các trường đại học nên hợp tác với các tập đoàn công nghệ lớn để cập nhật chương trình đào tạo theo tiêu chuẩn quốc tế." Đồng quan điểm, ông Hà nhấn mạnh: "Việc gửi sinh viên ra nước ngoài học tập và thực tập tại các quốc gia có nền công nghệ tiên tiến cũng là một hướng đi quan trọng."
Bên cạnh đó, chính phủ cần có những chính sách khuyến khích các doanh nghiệp tham gia vào quá trình đào tạo, đồng thời hỗ trợ sinh viên theo học các ngành này bằng các chương trình học bổng và quỹ nghiên cứu.
Việc đầu tư vào đào tạo nguồn nhân lực cho ngành vi mạch bán dẫn và đường sắt tốc độ cao không chỉ giúp Việt Nam bắt kịp xu hướng công nghệ toàn cầu mà còn tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển kinh tế trong tương lai. Do đó, việc nâng cao chất lượng đào tạo cần được thực hiện một cách đồng bộ và chiến lược ngay từ bây giờ.
Trước thời điểm tuyển sinh 2025, nhiều thí sinh quan tâm nên tìm hiểu kỹ hai lĩnh vực ngành mới như vi mạch bán dẫn hay đường sắt tốc độ cao, cũng như về tiềm năng sau này.
“Hiện nay thì các trường đại học đều chuẩn bị và sẵn sàng để đón nhận các bạn theo cái chương trình phổ thông mới. Điều quan trọng là các thí sinh nên tìm hiểu thật là kỹ tất cả các ngành nghề, các lĩnh vực, các khối, các mã tuyển sinh. Tất cả các trường, các cơ sở đào tạo đều cung cấp đầy đủ các thông tin về tuyển sinh nhằm đáp ứng nhu cầu tìm hiểu của học sinh và phụ huynh”, TS Hà chia sẻ thêm.
PGS.TS Dương Ngọc Khánh nhấn mạnh "Tuyển sinh 2025 thì có những ngành mới thì theo quan điểm của tôi cũng như là tôi muốn tư vấn cho các bạn thì thứ nhất là các bạn nên tìm hiểu kỹ về cái ngành mình định học. Từ nội dung chương trình cho đến cơ hội nghề nghiệp sau khi ra trường và sau đó thì chúng ta đưa ra quyết định một cái chính xác.”
Thứ nhất là về đội ngũ giảng viên thì để đào tạo được cái ngành này thì phải cần đội ngũ giảng viên có chuyên môn cao và có kinh nghiệm thực tiễn. Và được đào tạo và thu hút những chuyên gia về lĩnh vực này là 1 bài toán khó. Đặc biệt là trong cái yêu cầu nguồn nhân lực trong lĩnh vực này rất là cao và rất là khó.
Thứ 2 là về cơ sở vật chất và trang thiết bị thì đào tạo các ngành công nghệ cao như vi mạch bán dẫn đòi hỏi cơ sở vật chất phải hiện đại và trang thiết bị phải tiên tiến. Việc đầu tư các phòng thí nghiệm, thiết bị giảng dạy và nghiên cứu là 1 thách thức lớn về mặt tài chính đối với các cơ sở đào tạo nói chung và ĐHBK nói riêng.
Thứ 3 là về chương trình đào tạo là cần phải xây dựng 1 chương trình đào tạo phù hợp với yêu cầu của ngành công nghiệp và cập nhật liên tục theo sự phát triển của công nghệ và các nhiệm vụ phức tạp. Điều này đòi hỏi cái sự hợp tác chặt chẽ giữa nhà trường và các doanh nghiệp.
Thứ 4 là về hợp tác quốc tế thì để nâng cao chất lượng đào tạo thì việc hợp tác của các trường Đại học và các tổ chức quốc tế là cần thiết. Tuy nhiên việc thiết lập và duy trì mối quan hệ hợp tác này là đòi hỏi sự nỗ lực và nguồn lực rất lớn.
Thứ 5 là thu hút người học thì đối với ngành đào tạo mới thì gặp khó khăn trong việc thu hút sinh viên do thiếu thông tin và sự hiểu biết về cơ hội nghề nghiệp cho nên việc quảng bá và tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên tiếp cận thông tin là rất quan trọng. Vi mạch bán dẫn là ngành đòi hỏi kiến thức toán và vật lý và công nghệ cao. Do đó không phải tất cả các thí sinh đều có đủ cái nền tảng kiến thức để có thể đáp ứng yêu cầu của cái ngành học này.
Là 1 trong 5 trường ĐH được Chính phủ quy hoạch là cơ sở đào tạo trọng điểm khối kỹ thuật, công nghệ, Trường ĐH Xây dựng Hà Nội đã và đang đẩy mạnh sự đổi mới nhiều hoạt động đào tạo, nghiên cứu khoa học và hợp tác với doanh nghiệp. PGS.TS Phạm Xuân Anh – Chủ tịch Hội đồng trường cho biết: Quyết định 452 của Thủ tướng về việc phê duyệt Trường Đại học Xây dựng Hà Nội là một trong năm cơ sở giáo dục đại học trọng điểm thuộc lĩnh vực ngành kiến trúc và xây dựng sẽ thúc đẩy hướng phát triển mũi nhọn là thế mạnh của trường.
Với Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, không phải đến thời điểm này mà từ trước đó trường đã chuẩn bị tâm thế và định hướng cho sứ mệnh này. Khi nhận được nhiệm vụ tập thể lãnh đạo nhà trường và đã có một số định hướng lớn.
"Thứ nhất là định hướng trước mắt là sẽ phát triển các chương trình đào tạo để đáp ứng yêu cầu cung cấp nguồn nhân lực, đặc biệt là nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực kiến trúc và xây dựng trong đó tập trung vào việc phát triển những chương trình đào tạo, đặc biệt là một số ngành mới và theo xu hướng phát triển trong tương lai gần.
Cụ thể phát triển xây dựng các chương trình đào tạo phục vụ xây dựng các công trình đặc biệt như công trình điện hạt nhân, công trình giao thông phục vụ cho chiến lược phát triển đường sắt tốc độ cao. Bên cạnh đó, nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực cho lĩnh vực xây dựng khai thác tài nguyên biển, thềm lục địa, cảng, hàng hải. Đây là những lĩnh vực có xu thế và khối lượng lớn, quyết định đến hình hài sự phát triển của lĩnh vực kiến trúc và xây dựng." PGSTS Phạm Xuân Anh chia sẻ.
Cũng theo PGS.TS Phạm Xuân Anh, việc triển khai thúc đẩy phát triển ứng dụng khoa học công nghệ chuyển đổi số, trong đó, tập trung vào hướng ứng dụng khoa học công nghệ và công nghệ 4.0 ở các lĩnh vực gắn kết và liên quan đến kiến trúc và xây dựng trong lĩnh vực nghề nghiệp, đảm nhận vai trò dẫn dắt hệ thống là lĩnh vực quan trọng trong đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo của trường.
Cùng với đó nhà trường sẽ phát triển và mở rộng phạm vi ảnh hưởng của cơ sở giáo dục đại học mang tính dẫn dắt này ra phạm vi rộng hơn ở cả ba miền Bắc, Trung, Nam. Trong đó, ưu tiên trước mắt là tập trung vào khu vực xung quanh các tỉnh vùng Hà Nội, vùng Thủ đô cũng như vùng đồng bằng sông Hồng và duyên hải miền Trung.
Điểm thứ tư, là một trong những điểm cốt lõi, là trường sẽ đầu tư phát triển theo chiều sâu trong đó tập trung vào hai mảng là đầu tư nghiên cứu, phát triển vật liệu mới chú trọng vật liệu sử dụng từ nguồn nguyên vật liệu có tính chất địa phương, cho lĩnh vực xây dựng và kiến trúc rồi đưa công nghệ mới vào. Hướng phát triển theo chiều sâu này được ứng dụng cho cả lĩnh vực kiến trúc và xây dựng, đảm bảo phát triển khối ngành kiến trúc, xây dựng vừa bắt kịp xu thế thời đại nhưng vẫn mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam.
Trở thành Hub (trung tâm) nhân lực toàn cầu về Công nghệ số
Tiên phong chuyển đổi số và triển khai thành công nhiều chương trình đào tạo chất lượng ở những ngành đào tạo mới như Al, Công nghệ thông tin, điện tử viễn thông..., Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông đã và đang xây dựng và triển khai các chương trình hành động để trở thành Hub nhân lực toàn cầu về Công nghệ số, từng bước cung cấp nhân lực CLC theo yêu cầu chuyên biệt cho các doanh nghiệp và các nước, khu vực như Hàn quốc Nhật Bản, châu Âu, Mỹ tiến tới mô hình xuất khẩu tri thức để lan tỏa ảnh hưởng của Việt Nam trong bản đồ công nghệ thế giới.
PGS.TS Đặng Hoài Bắc, Giám đốc Học viện cho biết: Trong năm 2025, Học viện sẽ tuyển sinh khóa đầu tiên chương trình Liên kết đào tạo quốc tế học theo hình thức từ xa trên nền tảng Đại học Hội tụ Ảo giữa Học viện và Đại học hàng đầu Chung Ang Hàn Quốc. Đây là một hình thức đại học tiên tiến thí điểm mô hình Cộng tác chia sẻ trong Giáo dục Đại học và đang là xu thế mới, kết nối được nhiều chuyên gia và sinh viên nước ngoài tham gia.
