Mời các bạn nghe trao đổi của phóng viên VOV2 với luật sư Trần Tuấn Anh - Công ty luật Minh Bạch:
Thống kê sơ bộ của Tòa án Nhân dân Tối cao, các năm 2018 - 2023, tội phạm trong lĩnh vực công nghệ thông tin và mạng viễn thông chủ yếu bị xét xử liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân. Trong đó, các hành vi bao gồm: sử dụng mạng máy tính, mạng viễn thông để chiếm đoạt tài sản (377 vụ); thu thập, tàng trữ, trao đổi, mua bán trái phép thông tin tài khoản ngân hàng (61 vụ); xâm nhập trái phép mạng máy tính, mạng viễn thông hoặc phương tiện điện tử của người khác (33 vụ)… Đặc biệt thời gian gần đây, Bộ Công an phát hiện hàng trăm cá nhân, tổ chức liên quan mua bán dữ liệu cá nhân. Một số đường dây chiếm đoạt, mua bán dữ liệu quy mô lớn tại Việt Nam đã bị phát hiện, đấu tranh, xử lý. Số lượng dữ liệu cá nhân bị thu thập, mua bán trái phép phát hiện được lên tới hàng nghìn GB dữ liệu, trong đó có nhiều dữ liệu cá nhân nội bộ, nhạy cảm. Theo ông Lê Thanh Tùng, chuyên gia an ninh mạng, tình trạng cá nhân để lộ lọt thông tin trên những clip ngắn đăng trên TikTok, cung cấp số điện thoại, thậm chí địa chỉ nhà, số tài khoản cá nhân... trên những trang web bán hàng online, thậm chí từ những ống kính camera đường phố không phải ít. "Với lượng thông tin kẻ xấu có được trở thành món hàng béo bở cho kẻ xấu, để lại nhiều hậu quả nhưng ít kẻ bị xử lý hoặc có thì lại rất nhẹ" - ông Tùng đánh giá.
Luật sư Trần Tuấn Anh, công ty Luật Minh Bạch cho biết, hiện nay, tội phạm trong lĩnh vực này thường được xử lý theo hai tội danh tại Điều 159 Tội xâm phạm bí mật hoặc an toàn thư tín, điện thoại, điện tín hoặc hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác của người khác và Điều 288 Tội đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông với mức án cao nhất là 7 năm tù. Hình phạt này là quá thấp so với hậu quả mà các đối tượng đã gây ra. Bên cạnh đó, hiện có nhiều văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến bảo vệ dữ liệu cá nhân, nhưng nội dung còn tản mạn, thiếu thống nhất. Nghị định số 13/2023/NĐ-CP ngày 17.4.2024 của Chính phủ về bảo vệ dữ liệu cá nhân đã bước đầu phát huy tác dụng, nhưng là văn bản dưới luật, chưa bảo đảm về giá trị pháp lý, chưa phù hợp với quy định của Hiến pháp và chưa đủ mạnh để ngăn chặn, xử lý các hành vi vi phạm. "Cần sớm có một đạo luật quy định cụ thể về bảo vệ dữ liệu cá nhân cũng như xử lý các hành vi vi phạm, như vậy mới có thể ngăn chặn được tình trạng đánh cắp, sử dụng thông tin của người khác như thời gian qua" - Luật sư Tuấn Anh nhấn mạnh.
Bộ Công an đang xây dựng dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân với 07 chương, 68 điều quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân và trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan. Dự Luật sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5 tới đây). Thiếu tá Đào Đức Triệu, Phó Trưởng phòng Tham mưu - Tổng hợp, Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm sử dụng công nghệ cao - Bộ Công An cho biết: Dự luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân hướng tới 2 mục tiêu chính: Bảo vệ được quyền con người, quyền nhân thân của công dân theo quy định của Hiến pháp năm 2013; Bảo vệ dữ liệu của công dân khi tham gia các hoạt động kinh tế, xã hội cần phải cung cấp thông tin cho người khác; Nâng cao được quyền, chủ thể của dữ liệu, hạn chế tình trạng lộ, mất dữ liệu cá nhân xảy ra phổ biến như trong thời gian qua. Dự luật cũng hướng tới việc tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho hoạt động sử dụng dữ liệu cá nhân để phục vụ mục đích phát triển kinh tế - xã hội, coi dữ liệu cá nhân là một tài nguyên đặc biệt trong quá trình chuyển đổi số của đất nước.
Dự thảo Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân sẽ được trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025) và dự kiến được thông qua ngay tại kỳ họp này.
