Là cựu sinh viên Khoa Ngữ Văn, Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (nay là ĐH Quốc gia Hà Nội) Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn dành cho ĐHQGHN những tình cảm đặc biệt. Tình cảm đó được thể hiện trong những lần về thăm ngôi trường mà ông đã có nhiều năm gắn bó. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng luôn mong muốn ĐHQGHN với tư cách là trung tâm đại học đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao có điều kiện để thể hiện vai trò tiên phong trong việc thực hiện thắng lợi những chủ trương lớn của Đảng, để nhanh chóng trở thành đại học nghiên cứu, đẳng cấp quốc tế.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng có dịp lần đầu tiên về thăm ĐHQGHN khi ông đang là Bí thư Thành Ủy Hà Nội, đó là dịp ĐHQGHN tổ chức trang trọng Lễ kỷ niệm 100 năm ngày thành lập (16/5/1906 - 16/5/2006) và đón nhận Huân chương Sao vàng vào ngày 15/5/2006.
4 năm sau, ngày 16/11/2010, khi đang ở cương vị là Chủ tịch Quốc hội nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã về thăm và gặp mặt thân mật với các đồng chí lãnh đạo, thầy cô giáo của Trường ĐH Khoa học xã hội nhà Nhân văn, ĐHQGHN. Chủ tịch Quốc Hội Nguyễn Phú Trọng bày tỏ sự vui mừng khi được trở về thăm trường cũ và được thấy sự phát triển mạnh mẽ của Nhà trường: nhiều khoa, bộ môn với những ngành học mới được mở rộng; đào tạo và cung cấp cho đất nước hàng vạn cán bộ ngành KHXH&NV; nhiều nhà giáo, nhà khoa học nổi tiếng với nhiều giải thưởng khoa học lớn của Nhà nước cũng trưởng thành và có thời gian làm việc, cống hiến tại Trường. Dù cơ sở vật chất còn khiêm tốn nhưng Nhà trường đã cố gắng trong việc mở rộng nhiều chương trình đào tạo, phát triển đội ngũ cán bộ trẻ và mở rộng các quan hệ hợp tác quốc tế để nâng tầm vóc và vị thế của mình.
Dù ở cương vị nào, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng cũng luôn dành sự quan tâm đặc biệt đến sự phát triển giáo dục, khoa học công nghệ. Ngày 27/11/2012, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thân mật tiếp Đoàn đại biểu các học giả tiêu biểu của 36 quốc gia và vùng lãnh thổ đang tham dự Hội thảo quốc tế Việt Nam học lần thứ 4 với chủ đề “Việt Nam trên con đường hội nhập và phát triển bền vững” do Viện Khoa học Xã hội Việt Nam và ĐHQGHN đồng tổ chức.
Tiếp thành công của Hội thảo quốc tế Việt Nam học lần thứ 4, ngày 15/12/2016, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã thân mật tiếp đoàn đại biểu đại diện cho các nhà khoa học, học giả của hơn 30 quốc gia và vùng lãnh thổ đang tham dự Hội thảo Quốc tế Việt Nam học lần thứ 5 với chủ đề “Phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi toàn cầu” do ĐHQGHN là đơn vị đầu mối tổ chức.
Tổng Bí thư cho biết, lãnh đạo Đảng, Nhà nước và nhân dân Việt nam luôn trân trọng những ý kiến tham vấn của các nhà khoa học; mong muốn các nhà khoa học bằng trí tuệ, tâm huyết và tình cảm yêu mến đối với Việt Nam, sẽ tiếp tục nghiên cứu, truyền bá rộng rãi để bạn bè quốc tế hiểu biết sâu sắc hơn về Việt Nam, đồng thời giúp Việt Nam có thêm kinh nghiệm phát triển đất nước.
Để thúc đẩy nghiên cứu Việt Nam học lên tầng cao mới trong thời gian tới, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đánh giá cao sáng kiến của ĐHQGHN trong việc thành lập Trung tâm tư liệu nghiên cứu Việt Nam học và xây dựng bộ Quốc chí Việt Nam, giao ĐHQGHN xây dựng thành các đề án khả thi, đúng tầm và thu hút cho được các nhà khoa học trong và ngoài nước tham gia triển khai.
Ngày 9/12/2013, ĐHQGHN tổ chức Lễ kỷ niệm 20 năm ngày Chính phủ ban hành Nghị định về ĐHQGHN (10/12/1993 – 10/12/2013),Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã về dự và thăm phòng truyền thống. Phát biểu tại Lễ kỷ niệm, thay mặt lãnh đạo Đảng, Nhà nước và với tình cảm cá nhân của một cựu sinh viên Trường Đại học Tổng hợp 50 năm về trước (tiền thân của Đại học Quốc gia Hà Nội), Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng gửi tới các thày giáo, cô giáo, các em học sinh, sinh viên của ĐHQGHN lời thăm hỏi ân cần và lời chúc mừng tốt đẹp nhất.
Tổng Bí thư khẳng định, “Đảng và Nhà nước luôn coi giáo dục và đào tạo, khoa học và công nghệ là quốc sách hàng đầu. ĐHQGHN với tư cách là trung tâm đại học đa ngành, đa lĩnh vực, chất lượng cao có điều kiện để thể hiện vai trò tiên phong trong việc thực hiện thắng lợi những chủ trương lớn của Đảng, để nhanh chóng trở thành đại học nghiên cứu, có đẳng cấp quốc tế”.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: “Bối cảnh tình hình trong nước và quốc tế đang đặt ra cho ngành Giáo dục và đào tạo nói chung, ĐHQGHN nói riêng, nhiều yêu cầu mới, vẻ vang, nhưng cũng nặng nề hơn trong việc thực hiện nhiệm vụ nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao và nền khoa học - công nghệ tiên tiến. ĐHQGHN cần tiếp tục phát huy kết quả, thành tích đã đạt được, sớm khắc phục những hạn chế, yếu kém, thực hiện thật tốt chức năng, nhiệm vụ được giao, thực sự trở thành tổ hợp các trường đại học, viện nghiên cứu khoa học thuộc các chuyên môn khác nhau, ngang tầm khu vực, từng bước đạt trình độ quốc tế; trước hết, phải đi đầu trong việc triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết Trung ương 8 (khóa XI) về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục - đào tạo, Nghị quyết Trung ương 6 (khóa XI) về phát triển khoa học - công nghệ”.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng yêu cầu, ĐHQGHN cần tiếp tục hoàn thiện mô hình tổ chức theo hướng hiện đại, phù hợp chuẩn mực quốc tế và điều kiện của Việt Nam; tiếp tục triển khai cơ cấu đa ngành, đa lĩnh vực; tập trung lãnh đạo, chỉ đạo nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính chuyên nghiệp trong công tác quản trị đại học, phát huy vai trò tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các đơn vị thành viên.
Nhân dịp kỷ niệm 30 năm Ngày Chính phủ ban hành Nghị định về ĐHQGHN (10/12/1993 – 10/12/2023) và 117 năm truyền thống, đồng chí Nguyễn Phú Trọng,Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã gửi thư chúc mừng ĐHQGHN.
Trong thư, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng viết: “Kế thừa và tiếp nối 117 năm truyền thống từ Đại học Đông Dương (năm 1906), Trường Đại học Việt Nam (năm 1945) và Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (năm 1956), sau 30 năm phấn đấu xây dựng và phát triển, Đại học Quốc gia Hà Nội đã không ngừng nỗ lực phấn đấu và đạt được nhiều thành tựu xuất sắc, trở thành trung tâm đào tạo đại học và nghiên cứu khoa học đa ngành lớn, có vị trí đặc biệt quan trọng hàng đầu của đất nước, được quốc tế đánh giá và xếp hạng cao, có vai trò nòng cốt và đầu tàu trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam.
