Mời các bạn bấm nút nghe nội dung:
Một tháng trước khai giảng, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có công văn 4567 hướng dẫn tổ chức dạy học 2 buổi/ngày từ năm học này. Công văn 4567 nhằm cụ thể hóa Chỉ thị số 17/CT-TTg ngày 06/6/2025 của Thủ tướng Chính phủ và hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục.
Theo đó, buổi 1 các trường phổ thông sẽ tổ chức dạy chương trình giáo dục phổ thông; buổi 2 cho các hoạt động củng cố để học sinh hoàn thành nội dung học tập và phát triển toàn diện đức - trí - thể - mĩ.
Dạy học 2 buổi/ngày: Cần nhiều những nỗ lực khắc phục khó khăn
Bước vào năm học mới chưa được 1 tuần, gia đình anh Ngô Tú Tài, nhà ở phường Đồng Nguyên, tỉnh Bắc Ninh buộc phải làm quen với lịch sinh hoạt mới. Con gái út học tiểu học bán trú, chiều mới phải đón. Nhưng con trai lớn học THCS bắt đầu lịch học 2 buổi/ngày ngay sau khai giảng nhưng không có ăn bán trú:
“Năm ngoái cháu học sáng từ thứ 2 đến thứ 7, năm nay thì các cô cho học đan xen cả ngày và nghỉ từ chiều thứ 6 và ngày thứ 7, kể có được bữa ăn bán trú thì tốt hơn để bố mẹ yên tâm ở nơi làm việc”, anh Tài chia sẻ.
Hai vợ chồng đều đi làm ở khu công nghiệp, rất khó về nhà vào buổi trưa để đưa đón cũng như lo bữa ăn cho con. Trước mắt, vợ chồng anh Tài hướng dẫn con đi bộ về nhà ông bà nội ăn trưa rồi chiều tự quay trở lại lớp. Các phụ huynh cũng đã đề nghị nhưng điều kiện nhà trường chưa đảm bảo, không thể tổ chức ăn bán trú.
Trường THCS Khuất Xá, xã Khuất Xá, tỉnh Lạng Sơn không phải đến thời điểm này mới tổ chức dạy học 2 buổi/ngày. Tuy nhiên theo lời bà Triệu Thị Biên, hiệu trưởng nhà trường, năm học này, đã có những thay đổi căn bản trong nội dung hoạt động dạy học ở hai buổi học này.
“Những năm trước vẫn dạy 2 buổi, những năm trước là tổ chức ôn đại trà và ôn vào 10 vào buổi chiều. Còn điểm mới năm nay theo như Bộ và Sở yêu cầu buổi chiều sẽ tổ chức các hoạt động bổ trợ cho giáo dục, phát triển toàn diện cho phụ huynh và không nhận thù lao. Những năm trước, phụ huynh có hỗ trợ một chút còn năm nay nhà trường sẽ tính thêm giờ cho giáo viên. Điều này phần nào cũng gây áp lực lên việc chi trả của nhà trường và địa phương”, bà Biên phân tích.
Vì thuộc tuần học đầu tiên, bà Biên cho biết vẫn chờ hướng dẫn cụ thể của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh về việc dạy học hai buổi với những nội dung cụ thể về ngày nghỉ, về việc chi trả cho giáo viên. Nếu học 2 buổi, theo vị hiệu trưởng này, việc cho nghỉ thứ 7, Chủ nhật như tiểu học sẽ rất hợp lí nhằm tái tạo sức lao động bởi thầy cô đã làm việc cả ngày từ thứ 2 đến thứ 6.
Riêng việc tổ chức ăn bán trú, bà Biên khẳng định chưa thể tổ chức do cơ sở vật chất chưa đảm bảo. Việc tổ chức các hoạt động buổi chiều vẫn trên cơ sở nỗ lực khắc phục khó khăn về trang thiết bị cơ sở vật chất. Ngay cả việc tổ chức các hoạt động buổi chiều thì vì chưa có các phòng đa năng nên các lớp học vẫn sẽ được tận dụng để tổ chức STEM, dạy kĩ năng cũng như bồi dưỡng học sinh giỏi, hỗ trợ các em yếu kém.
Trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình nằm ở khu vực trung tâm của Hà Nội. Trong khi nhiều trường ở vùng lõi Thủ đô gặp khó khăn về diện tích thì nhà trường lại may mắn khi có mặt bằng rộng rãi. Chỉ có điều, phòng học được xây dựng từ năm 1982 đã xuống cấp, khó đáp ứng nhu cầu dạy học theo nội dung đổi mới.
Với yêu cầu dạy học 2 buổi/ngày, Ban giám hiệu nhà trường đã nỗ lực trong việc cải tạo, sửa chữa, khắc phục và chỉnh trang cơ sở vật chất nhằm đảm bảo điều kiện cơ bản phục vụ nhiệm vụ trước mắt. Về nội dung triển khai dạy hai buổi, từ công văn hướng dẫn 4567 của Bộ Giáo dục và Đào tạo, trong năm đầu tiên thực hiện, nhà trường một mặt bám chắc các hướng dẫn, mặt khác sẽ có những linh hoạt theo thực tế, tình hình đội ngũ để đảm bảo chất lượng cũng như hiệu quả hoạt động.
“Theo công văn 4567, các nhà trường sẽ tổ chức không quá 7 tiết/ngày và buổi chiều thì dành cho những môn học và hoạt động như: Giáo dục địa phương, hoạt động trải nghiệm-hướng nghiệp, chuyên đề Giáo dục Quốc phòng, an ninh…Nhân sự của trường năm nay thiếu, có đến 22 giáo viên hợp đồng đến từ các trường khác nhau nên phải bố trí lịch phù hợp để đảm bảo sự ổn định, bền vững”, TS Nguyễn Thị Phương Lan, Hiệu trưởng trường THPT Nguyễn Trãi-Ba Đình chia sẻ.
Cùng lúc giải quyết bài toán về cơ sở vật chất cũng như đội ngũ giáo viên nhưng theo TS Phương Lan, cùng sự chung sức của các thầy cô cũng như sự đồng hành, hỗ trợ từ Ban Giám hiệu, các tổ chuyên môn với giáo viên hợp đồng hoặc giáo sinh mới về trường, những khó khăn sẽ dần từng bước được khắc phục cũng như đảm bảo quyền lợi cho học sinh.
Việc quá tải theo cô hiệu trưởng trường THPT Nguyễn Trãi - Ba Đình hoàn toàn không thể xảy ra với học sinh học 7 tiết chia 2 buổi/ngày. Việc cha mẹ học sinh vì quá lo lắng thành tích, buộc con em học thêm quá nhiều nơi mới khiến học sinh quá tải, thiếu thời gian ngủ nghỉ cũng như rèn luyện sức khỏe. Còn việc giúp học sinh hoàn thiện kiến thức cho các kì thi, theo lộ trình, nhà trường sẽ tổ chức bồi dưỡng theo từng đối tượng theo hướng dẫn từ thông tư 29.
Riêng việc ăn trưa bán trú, TS Phương Lan cho biết với điều kiện thực tế hiện nay sẽ không thể tổ chức. Tuy nhiên, ban giám hiệu đã hỗ trợ học sinh nhà xa ở lại buổi trưa vào việc mở cửa các phòng học để các em có thể nghỉ trưa, sẵn sàng cho các giờ học chiều.
Thực tế giáo dục phổ thông đã và đang có những bước chuyển mình trên nhiều phương diện. Và trong quá trình đó chắc chắn sẽ đặt ra những khó khăn, thách thức cần sự nỗ lực từ các nhà trường, ban giám hiệu và thầy cô để hướng tới mục tiêu cao nhất: đào tạo nguồn nhân lực chất lượng. Trong bối cảnh đó, ngành giáo dục cũng cần lắng nghe, chia sẻ và đưa ra những giải pháp phù hợp nhằm hỗ trợ các nhà trường phổ thông khắc phục những khó khăn thực tế đặt ra, hoàn thành tốt nhiệm vụ giáo dục trong giai đoạn đổi mới toàn diện.
Dạy học 2 buổi/ngày- những bài học từ thực tế
Năm học mới vừa bắt đầu, các trường THCS ở khu vực thành phố, đô thị trong nhiều năm qua thực ra đã không quá xa lạ với mô hình dạy 2 buổi/ngày. Nhiều trường thậm chí đã tổ chức được bán trú cho khối lớp 6,7. Nhiều trường trang thiết bị cơ sở vật chất đảm bảo với khu ăn trưa, nghỉ trưa độc lập, riêng biệt còn có thể tổ chức bán trú cho tất cả các khối lớp từ 6 đến 9. Nhưng cũng nhiều trường học không thể tổ chức bán trú và hiện vẫn đang chờ đợi hướng dẫn cụ thể cho việc triển khai dạy 2 buổi/ngày theo công văn từ Bộ Giáo dục và Đào tạo.
TS Đoàn Thị Thúy Hạnh, phó giám đốc Trung tâm Chất lượng Giáo dục phổ thông, Viện Khoa học giáo dục Việt Nam cho rằng công văn 4567, Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng nhấn mạnh việc triển khai dạy 2 buổi/ngày cần đảm bảo: Không tạo áp lực cho học sinh, giáo viên, phụ huynh. Thực hiện xã hội hóa giáo dục đúng quy định pháp luật, tự nguyện – công khai – minh bạch. Sử dụng hiệu quả đội ngũ giáo viên và thiết bị hiện có. Đảm bảo tính công bằng trong tiếp cận giáo dục, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa, hải đảo, địa phương khó khăn.
Theo TS Thúy Hạnh, khi triển khai rộng trên quy mô toàn quốc, việc dạy 2 buổi/ngày sẽ đặt ra những khó khăn chung. Tuy nhiên, ở đây việc dạy hai buổi/ngày cần tách bạch câu chuyện tổ chức bán trú.
Lần lượt sẽ có 4 vấn đề các trường phổ thông sẽ gặp phải và cần giải quyết khi tổ chức dạy 2 buổi/ngày gồm: Cơ sở vật chất, trang thiệt bị , tài chính, nguồn nhân lực và nội dung giảng dạy.
Tình trạng các trường ở khu vực đông dân cư khiến nhiều trường phải tổ chức hai lớp chung một phòng học chia hai buổi sáng, chiều sẽ khó tổ chức dạy học 2 buổi/ngày. Nhưng vì công văn cho phép các trường được chủ động theo thực tế nên chỉ khi nào đủ điều kiện mới tổ chức.
Về tài chính sẽ có những vấn đề về chi phí điện nước, bồi dưỡng giáo viên dạy thêm giờ đòi hỏi các địa phương phải cùng tháo gỡ với các nhà trường.
Riêng về nhân sự và chuyên môn trước nay giáo viên, cụ thể ở bậc THCS sẽ giảng dạy đúng chuyên môn được đào tạo. Tổ chức buổi 2 khi không thêm giáo viên sẽ khiến cường độ lao động của thầy cô nâng lên. Việc chi trả cho thời gian làm việc tăng thêm sẽ đặt ra “bài toán khó” cho tất cả các nhà trường. Điều quan trọng khi dạy buổi 2 theo đúng quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các giáo viên lại không có chuyên môn, không được đào tạo để phụ trách những phần nội dung này.
“Việc dạy 2 buổi/ngày của Bộ Giáo dục và Đào tạo có rất nhiều ưu điểm và ý nghĩa trong suốt quá trình giáo dục. Tuy nhiên khâu tổ chức chắc chắn trong những năm đầu tiên triển khai sẽ gặp nhiều khó khăn, lúng túng”, TS Đoàn Thúy Hạnh nhấn mạnh.
Trường Tiểu học-THCS và THPT Thực nghiệm khoa học giáo dục thuộc Viện Khoa học giáo dục Việt Nam đã triển khai việc dạy học 2 buổi/ngày từ lâu và có nhiều bài học kinh nghiệm. Tuy nhiên TS Thúy Hạnh cho rằng không thể đem ra áp dụng rộng rãi khi đây thuộc về mô hình công lập tự chủ về tài chính nên có những đặc thù riêng. Tuy nhiên, cũng có vài nội dung nổi bật TS Đoàn Thị Thúy Hạnh nêu lên như một kênh tham khảo cho các nhà trường.
Mô hình bán trú đã được nhà trường thực hiện cho cấp tiểu học và THCS từ những năm 90 của thế kỉ trước. Khi thực hiện chương trình 2018, việc tổ chức bán trú và dạy hai buổi đã còn không khó khăn, thách thức.
Vì thuộc Viện Khoa học giáo dục Việt Nam nên nhà trường có sự bảo trợ về chuyên môn từ các chuyên gia nên việc xây dựng chương trình nhà trường được thực hiện bài bản, khoa học và trong thời gian dài theo định hướng rõ ràng. Theo đó, chương trình cốt lõi được xây dựng theo đúng nội dung chương trình 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Chương trình bổ sung gồm nhiều hoạt động như STEM, kĩ năng sống, các dự án…phù hợp công văn hướng dẫn 4567 vừa ban hành nhằm phát triển toàn diện cho học sinh.
Về nhân sự, trường Thực nghiệm có giải pháp nhằm sử dụng và phân công linh hoạt, đặc biệt trong điều kiện thiếu giáo viên. Tất cả các hoạt động của nhà trường tổ chức thống nhất và tất cả giáo viên đều có thể tham gia.
Bên cạnh đó, nhà trường phát huy được vai trò tham gia hỗ trợ từ phụ huynh học sinh. Bà Thúy Hạnh khẳng định hiện nhiều nhà trường trên cả nước cũng đã và đang làm rất tốt vấn đề này khi phụ huynh phát huy được năng lực, sở trường, phối hợp hỗ trợ các hoạt động giáo dục. Cụ thể như việc hướng nghiệp, hướng dẫn học sinh trong các hoạt động ngoại khóa, giảm bớt khó khăn về nhân sự hiện có của nhà trường.
Chú trọng việc tự đào tạo và bồi dưỡng cũng được xem như một phương thức TS Thúy Hạnh cho rằng các nhà trường cần quan tâm và triển khai cho tất cả giáo viên để ai cũng có thể phát huy khả năng cho các hoạt động khác ngoài chuyên môn sâu. Điều này còn tránh được tình trạng thiếu công bằng, người làm nhiều, người làm ít đồng thời nguồn lực nhà trường sẽ trở nên linh hoạt hơn.
Việc tự chủ về tài chính cho phép các nhà trường thực hiện tốt chính sách đãi ngộ với giáo viên khi thầy cô tăng thời gian làm việc cũng như thực hiện thêm các phần việc khác.
“Tổ chức dạy học 2 buổi/ngày với mục tiêu cao nhất nhằm giúp học sinh hoàn thiện về đức-trí-thể-mỹ. Học sinh của thế kỉ 21 cần có sự phát triển toàn diện bao gồm cả thể chất và trí tuệ, kĩ năng sống…, việc tổ chức buổi 2 theo hướng dẫn của công văn được xem như cơ hội tốt để thầy cô bổ trợ, nâng cao cho học sinh giỏi, hỗ trợ cho học sinh yếu kém hoặc tăng cường khi bước vào các kì thi, nâng cao chất lượng cũng như phát triển toàn diện cho học sinh. Với thầy cô, buổi hai có thể góp phần phát triển chuyên môn. Còn với cha mẹ học sinh tôi nghĩ họ sẽ yên tâm công tác khi các con có môi trường học tập, phát triển toàn diện, an toàn và lành mạnh”, TS Đoàn Thúy Hạnh khẳng định.
Những khó khăn đặt ra theo thời gian và với những giải pháp cụ thể, phù hợp điều kiện thực tế từng trường, từng địa phương sẽ dần được khắc phục. Việc dạy học 2 buổi/ngày với những lợi thế cho quá trình phát triển toàn diện của học sinh theo đó sẽ được thực hiện và dần rõ nét.
