Hôm nay (20/11), Ngày Nhà giáo Việt Nam, Quốc hội dành cả ngày làm việc để thảo luận ở hội trường về 3 dự án luật liên quan giáo dục và đào tạo, gồm các dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục; Luật Giáo dục đại học (sửa đổi) và Luật Giáo dục nghề nghiệp (sửa đổi). Cùng với đó, các đại biểu cũng thảo luận dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
Cần một bộ sách giáo khoa chuẩn mực, không lỗi
Giáo sư Nguyễn Anh Trí, Đoàn ĐBQH Hà Nội cho rằng việc trở lại mô hình một bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc là phù hợp với tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, cũng như phù hợp với thực tiễn dạy và học ở Việt Nam. Tuy nhiên ông đặt vấn đề: “Tại sao chủ trương nhiều bộ sách giáo khoa được cho là tiến bộ, nhưng lại thất bại ở nước ta?”
Đại biểu phân tích nguyên nhân là do việc áp dụng nhiều bộ sách giáo khoa không phù hợp với cách học và văn hóa của nước ta, tâm thế xã hội chưa sẵn sàng tiếp nhận nhiều bộ sách khác nhau. Bên cạnh đó, chất lượng một số bộ sách chưa đạt chuẩn, nhiều lỗi, thậm chí có nội dung sai hoặc không mang tính “giáo khoa”, do các nhóm biên soạn không đủ chuyên môn hoặc trách nhiệm.
Đại biểu Nguyễn Anh Trí nhận định, việc tồn tại những bộ sách chất lượng thấp đã “giáng những nhát búa” làm tổn thương chủ trương nhiều bộ sách ngay từ trước khi Nghị quyết được ban hành.
Do đó, ông đồng tình với quy định giao Bộ GD&ĐT quyết định một bộ sách giáo khoa dùng chung, nhưng băn khoăn vì chưa làm rõ ai sẽ biên soạn bộ sách này. Ông đề nghị luật phải quy định cụ thể ban biên soạn sách giáo khoa - gồm những chuyên gia giỏi, tâm huyết, trách nhiệm - tương tự như Hội đồng thẩm định sách giáo khoa. Và theo ông, một bộ sách thống nhất phải chuẩn mực, không lỗi, hiện đại nhưng thấm đượm văn hóa và đạo đức Việt Nam. Đồng thời, phần giải thích thuật ngữ trong luật cũng cần làm rõ khái niệm “sách giáo khoa”, tránh nhầm lẫn với các loại tài liệu khác.
Miễn phí SGK là tuyên ngôn mạnh mẽ về công bằng giáo dục
Đại biểu Phạm Hùng Thắng (Ninh Bình) nêu kiến nghị về nội dung cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh được đề cập trong dự thảo Nghị quyết Quốc hội về những cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo.
Theo ông Thắng, dự thảo Nghị quyết nêu sẽ thực hiện cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh, hoàn thành trong năm 2030. Đại biểu cho rằng để chính sách này chặt chẽ, khả thi, hiệu quả hơn, cần quy định rõ thời gian thực hiện. Theo đó, việc cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh phải được thực hiện từ năm học 2030-2031, thay cho cụm từ "hoàn thành vào năm 2030".
Ông Thắng phân tích, nếu quy định hoàn thành vào năm 2030, việc cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh có thể thực hiện vào cuối năm 2030 - vẫn coi đạt mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Nhưng đầu năm học 2030-2031, học sinh chưa được cung cấp sách giáo khoa miễn phí mà vẫn phải mua. Do vậy, quy định này nên sửa đổi: thực hiện cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh từ năm học 2030-2031.
Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (Đoàn ĐBQH TP.HCM) cũng đồng tình với việc dự thảo quy định Nhà nước có bộ sách giáo khoa thống nhất toàn quốc. Tuy nhiên, ông đề nghị cân nhắc, bổ sung làm rõ cơ chế lựa chọn, trách nhiệm giải trình của Hội đồng quốc gia thẩm định và quy trình chỉnh sửa khi sách có sai sót vì sách giáo khoa là công cụ lao động của giáo viên.
"Đồng thời tôi cũng đề nghị với Chính phủ từ năm học 2026 - 2027 cung cấp không thu tiền sách giáo khoa đối với học sinh các cấp để thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đối với nền giáo dục Việt Nam." - Đại biểu đề nghị.
Thảo luận về chính sách cung cấp sách giáo khoa miễn phí từ năm 2026 - 2027, hoàn thành vào năm 2030, đại biểu Trịnh Thị Tú Anh, Đoàn ĐBQH Lâm Đồng đánh giá đây là một bước tiến quan trọng, thể hiện cam kết của Nhà nước trong việc giảm gánh nặng chi phí và bảo đảm quyền tiếp cận học tập cho mọi trẻ em, đặc biệt là học sinh vùng khó khăn.
Tuy nhiên, để chính sách đi vào thực chất, đại biểu đề nghị cần quy định chính xác loại sách nào được cung cấp miễn phí nhằm tránh hiểu lầm, đảm bảo ngân sách được sử dụng đúng mục tiêu và ngăn tình trạng lạm dụng sách bài tập, sách tham khảo.
“Hiện nay, dù SGK được hỗ trợ, nhiều nơi vẫn yêu cầu mua số lượng lớn sách bài tập, sách nâng cao khiến chi phí phát sinh lớn, làm giảm ý nghĩa của chính sách miễn phí” - Đại biểu nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị tuyên truyền việc giữ gìn sách giáo khoa để sử dụng lại, nghiên cứu phát hành sách giáo khoa điện tử, xem xét mô hình cho mượn thiết bị đọc sách điện tử cho học sinh khó khăn. Đồng thời bảo đảm bản quyền và cơ chế nhuận bút minh bạch thông qua một nền tảng phân phối chính thức.
Theo bà, đây là giải pháp kết hợp, giúp tiết kiệm chi phí in ấn và hiện đại hóa việc học.
Kết thúc phiên thảo luận hôm nay, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Kim Sơn thay mặt đơn vị chủ trì việc soạn thảo tiếp thu những ý kiến của đại biểu Quốc hội và giải trình một số vấn đề đại biểu quan tâm.
Đồng thời, Bộ trưởng thay mặt cho ngành giáo dục và đào tạo, cho các thầy, các cô gửi lời cảm ơn các đại biểu Quốc hội vì đã tìm hiểu rất là kỹ lưỡng đối với các văn bản, am hiểu sâu đối với thực tiễn ngành giáo dục và chia sẻ một cách quan tâm, thấu hiểu với những người làm nghề.
Bộ trưởng chia sẻ đội ngũ nhà giáo và những người công tác trong ngành giáo dục thấu hiểu về trách nhiệm của mình trước Đảng, trước Quốc hội và nhân dân: "Nhiệm vụ của nhà giáo rất vẻ vang nhưng cũng rất nặng nề và nhiều thách thức. Chúng tôi cũng thấu hiểu rằng sự vinh quang và cao quý của nghề nghiệp không phải tự nhiên sinh ra, cũng không nghiễm nhiên mà bền vững mãi mãi, cũng không thuần túy từ sự ưu ái vô điều kiện nào. Nó chỉ có được bằng sự nỗ lực của chính bản thân các nhà giáo, luôn luôn phụ thuộc vào chính các nhà giáo. Chúng tôi nguyện sẽ làm hết sức để không phụ tình cảm, sự quan tâm, sự phó thác của Đảng, Nhà nước, nhân dân và các quý vị phụ huynh./.
