Đây là một chủ trương lớn, mang tính chiến lược, nhằm thu hẹp khoảng cách giáo dục, tạo cơ hội học tập bình đẳng cho học sinh nơi phên giậu Tổ quốc.
Với quyết tâm tạo bước đột phá về giáo dục vùng biên, Bộ Giáo dục và Đào tạo đang cùng các bộ, ngành, địa phương tăng tốc, gấp rút triển khai xây dựng 100 trường nội trú liên cấp tiểu học và trung học cơ sở, phấn đấu hoàn thành trước ngày 30/8 năm 2026. Mỗi trường có diện tích từ 5 đến 10 héc-ta, quy mô khoảng 30 lớp. Ở nơi dân cư tập trung, trường có thể mở rộng lên đến 1.000 học sinh, quy mô lớn, hiện đại, với khu nội trú, các phòng học bộ môn, nhà đa năng, thư viện, sân thể thao, bể bơi….
Cuối tháng 7 vừa qua, tại xã biên giới Si Pa Phìn, tỉnh Điện Biên, Tổng Bí thư Tô Lâm đã trực tiếp tham gia lễ khởi công ngôi trường đầu tiên. Trên công trường, hàng trăm công nhân đang làm việc 3 ca, chạy đua với thời gian.
Tại những địa bàn đặc thù khó khăn, quy mô có thể nhỏ hơn, song vẫn đáp ứng tiêu chuẩn tối thiểu. Điện, nước, giao thông, viễn thông và hệ thống thoát nước đều được đầu tư đồng bộ, bảo đảm an toàn tuyệt đối. Theo bà Đàm Mai Hoa, Phó Chủ tịch UBND xã Lũng Nặm, tỉnh Cao Bằng, các xã vùng cao biên giới nơi đây chủ yếu sử dụng nước sinh hoạt là nước mưa. Khi tổ chức trường nội trú liên cấp, liên quan đến nguồn nước, sẽ tính toán đến việc xây các hồ và các bể chứa nước, để đảm bảo nước sinh hoạt cho học sinh.
Hiện nay, tiến độ xây dựng trường học tại xã biên giới Sơn Hồng (Hà Tĩnh) đang được tỉnh phối hợp với địa phương rà soát, lựa chọn phương án khả thi. Bí thư Đảng ủy xã Sơn Hồng, ông Nguyễn Thành Đồng cho biết: địa bàn có hai điểm trường tiểu học và trung học cơ sở nằm cách xa nhau, khiến việc đi lại của học sinh, nhất là con em đồng bào dân tộc thiểu số, gặp nhiều khó khăn. Trước thực tế đó, tỉnh Hà Tĩnh đã khảo sát, thống nhất phương án xây dựng trường nội trú liên cấp tiểu học - trung học cơ sở, phù hợp quy mô và điều kiện địa phương. Theo kế hoạch, từ nay đến 2027, Hà Tĩnh sẽ cải tạo, xây mới 7 trường nội trú tại các xã biên giới, trong đó có Sơn Hồng. Tuy nhiên, khí hậu khắc nghiệt, mùa mưa bão kéo dài từ tháng 8 đến tháng 11 hằng năm dự báo sẽ ảnh hưởng đến tiến độ thi công. Hiện các cơ quan chức năng tiếp tục tính toán tổng mức đầu tư trên cơ sở số lớp, số học sinh và mặt bằng, để khi được Trung ương phê duyệt sẽ triển khai nhanh, hiệu quả và tiết kiệm.
Riêng tỉnh Đắc Lắc, qua kiểm tra thực tế tại các xã biên giới, hầu hết các trường học đã xuống cấp, thiếu phòng chức năng và không có trường nào đạt đủ về diện tích tối thiểu 5 héc ta. Tuy nhiên, để tránh lãng phí cơ sở vật chất, ngành giáo dục tỉnh chọn giải pháp nâng cấp trường học hiện hữu. Đồng thời đề nghị cơ quan chức năng điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất phù hợp. Theo bà Lê Thị Thanh Xuân - Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đắc Lắc, dự kiến cần hơn 420 tỷ đồng để xây dựng 4 trường tại 4 xã biên giới, đáp ứng nhu cầu học tập của hơn 4.300 học sinh. Trước mắt, tỉnh Đắc Lắc sẽ gấp rút rà soát, đánh giá hiện trạng để đủ điều kiện sớm khởi công ít nhất một trường học trong năm nay và hoàn thành trước ngày 30 tháng 8 năm sau. “Quan tâm, tạo điều kiện cho các cháu trên địa bàn, tiếp cận công bằng trong giáo dục và các con có cơ hội để có một môi trường học tập và phát triển đúng nghĩa, là thế hệ tương lai đóng góp cho việc xây dựng phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới”- bà Xuân nhấn mạnh.
Nhiều địa phương khác như Lạng Sơn, Lào Cai, Sơn La, Thanh Hóa, Quảng Trị, Gia Lai... cũng đã hoàn tất giải phóng mặt bằng, khẩn trương khởi công những ngôi trường mới.
Theo thống kê, tại 248 xã biên giới từ Bắc vào Nam có tới 332.000 học sinh có nhu cầu nội trú, nhưng hiện mới chỉ khoảng 59.000 em được học tập trong các trường dân tộc phổ thông bán trú và nội trú. Hằng ngày, hàng trăm nghìn em nhỏ vẫn phải khắc phục khó khăn của địa hình để đến lớp, điều này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng học tập mà còn tiềm ẩn nhiều nguy hiểm trong mùa mưa bão.
Để bảo đảm tiến độ, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ thành lập Tổ công tác liên ngành đặc biệt do Bộ trưởng làm Tổ trưởng, trực tiếp tháo gỡ khó khăn, kiểm tra chất lượng. Hiện tại, Bộ đang thiết kế mẫu trường học để các địa phương áp dụng thống nhất. Đồng thời, trong tháng 10, một chiến dịch xây dựng trường học vùng biên sẽ được phát động trên toàn quốc, huy động sức mạnh từ các bộ, ngành, địa phương và cả cộng đồng xã hội. Ông Thái Văn Tài, Vụ trưởng Vụ Giáo dục phổ thông, Bộ GD&ĐT cho biết: “Sẽ bổ sung kinh phí để duy trì các nội dung mang tính chất dịch vụ. Đây là một trong những điều mà Bộ Giáo dục và Đào tạo tham mưu đánh giá, khi mô hình trường được xây dựng thì kinh phí và các hoạt động kèm theo được tính toán đầy đủ, để cho vận hành của nhà trường sẽ hiệu quả”.
Với học sinh vùng biên, một ngôi trường mới khang trang không chỉ là giấc mơ về lớp học sáng đèn, thư viện đầy sách, sân chơi rộng rãi… mà còn là niềm tin vào một tương lai tươi sáng hơn. Những ngôi trường nội trú liên cấp đang được gấp rút xây dựng đồng thời cũng là “cột mốc mềm” khẳng định chủ quyền nơi biên cương Tổ quốc. Mỗi bước tiến trên công trường hôm nay là một bước gần hơn tới mục tiêu: trong 2 tới 3 năm nữa, toàn bộ 248 xã biên giới đều có trường nội trú khang trang, hiện đại.
