Ngồi trong chiếc xe bán tải vượt qua chặng đường dài có nhiều đoạn đèo cao, dốc đứng chúng tôi mới đến được làng Le, xã Mo Rai, huyện Sa Thầy, tỉnh Kon Tum để thăm già làng A Blong (dân tộc Rơ Măm, sinh năm 1953). Đến UBND xã Mo Rai, chúng tôi được lãnh đạo xã cử anh Biên, cán bộ Văn phòng đưa về làng Le gặp già A Blong.
Nhà Già A Blong ở giữa làng, được phân thành hai ngôi, một ngôi tường xây, mái ngói dùng để ngủ nghỉ và chứa lúa, gạo; một ngôi nhà sàn dùng để trưng bày các sản phẩm văn hóa và tiếp khách. Ngay cạnh cổng ra vào, trong gian nhà nhỏ là chiếc máy xát gạo đang nổ sình sịch. Theo anh Biên thì người đang vận hành máy xát gạo là bà Y Nuôi (sinh năm 1961), vợ của già A Blong.
Trong khi chờ Già ABlong đi thả trâu ở đồng xa về, chúng tôi tranh thủ dạo quanh khu vườn nhà. Vườn đầy cây trái, trong đó chủ yếu là mít, bơ, vú sữa, chuối, cây nào cũng sai trĩu quả. Đàn gà lai đang bới đất, kiếm thức ăn chạy tung tăng khắp vườn.
Anh Biên cho biết, già A Blong là người rất có uy tín đối với đồng bào dân tộc Rơ Măm ở đây. Già là hạt nhân trong việc xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc và cũng là “khắc tinh” của những đối tượng xấu chuyên tuyên truyền chống phá Đảng và Nhà nước.
Đang say sưa nghe anh Biên kể chuyện thì chúng tôi nghe tiếng xe gắn máy ngoài sân, nhìn ra đã thấy già A Blong về. Bước nhanh lại phía khách, đôi mắt ánh lên niềm vui sáng ngời, nụ cười thân thiện, già bắt tay và chào hỏi chúng tôi. Chưa kịp hỏi thăm, nhoáng cái đã không thấy già A Blong đâu nữa. Khoảng 5-7 phút sau, thấy già quay lại nói: “Thông cảm nhé, già đi nấu ấm nước pha trà”.
Nhấp một ngụm nước vào miệng, thấy hương vị trà thơm rất đặc biệt. Tôi hỏi gốc trà ở đâu ngon thế, già A Blong cởi mở: Trà Tân Cương Thái Nguyên ở Hà Nội, người ta biếu già đấy!
Vừa nhâm nhi chén trà nóng, già A Blong kể: Sinh ra trong một gia đình có truyền thống cách mạng, bố của già là cụ A Tem tham gia dân công hỏa tuyến trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước và đã hy sinh năm 1961. Với truyền thống cách mạng của gia đình, năm 1969, A Blong khi đó chưa tròn 16 tuổi đã xung phong tình nguyện vào quân đội. Công tác tại Đội tuyên truyền huyện Sa Thầy được hơn 3 năm, A Blong được điều sang làm nhân viên bưu điện huyện rồi làm nhân viên Phòng Giáo dục huyện, sau đó làm giáo viên Trường Tiểu học xã Mo Rai.
Sau 14 năm đứng lớp, thầy giáo A Blong được bổ nhiệm giữ chức vụ Phó Hiệu trưởng rồi Hiệu trưởng Trường tiểu học Mo Rai (nay là Trường Tiểu học Lý Thường Kiệt), đến năm 2009 thì nghỉ hưu. Già làng A Blong cởi mở nói: Trong 32 năm làm nghề “trồng người”, ở cương vị nào, già cũng sống chan hòa với đồng nghiệp, yêu thương học sinh như con của mình.
Rất may cho chúng tôi khi được gặp anh A Thái, Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng thôn là thế hệ học trò của thầy giáo A Blong. Anh A Thái chia sẻ, già làng A Blong là người thầy được rất nhiều thế hệ học trò tin yêu, kính trọng. Thầy không chỉ đào tạo, truyền dạy cho các học trò về kiến thức mà còn trở thành người dẫn dắt, định hướng cho người dân ở đây về tầm quan trọng của việc học chữ, học làm người. Nhiều thế hệ học trò của thầy A Blong hôm nay đã trở thành giáo viên, bác sĩ, cán bộ Nhà nước…
Về nghỉ hưu từ năm 2009 đến nay, già A Blong vẫn tham gia công tác tại địa phương. Là Chủ tịch Hội Người cao tuổi của xã, già luôn nêu gương sáng cho hội viên học tập và noi theo. Già cũng là một trong những người tiên phong trong phát triển kinh tế của địa phương. Hiện nay gia đình già có 3 ha cao su đang cạo mủ; 2 ha điều; 0,9 ha bời lời ; 0,2 ha lúa nước; hơn 1.000 m2 ao nuôi cá. Ngoài ra, gia đình cũng chăn nuôi thêm trâu, gà, mỗi năm thu nhập 200 đến 250 triệu đồng.
Hai vợ chồng già còn có một máy xay xát lúa chủ yếu là để giúp đỡ cho bà con ở đây, tiền công chủ yếu lấy bằng cám để phục vụ chăn nuôi. Hiện tại, trong vườn cao su của già A Blong còn có gần 20 cây gỗ trắc, gỗ hương và gỗ cà te, trong đó 10 cây đường kính từ 30 đến 50 cm, đây là loại gỗ quý hiếm nằm trong Sách đỏ Việt Nam cần được bảo vệ và nhân giống.
Gần 70 tuổi đời, 29 năm tuổi Đảng, già đã có nhiều đóng góp cho buôn làng, bằng chứng là khi già dẫn chúng tôi vào căn nhà sàn gỗ và nói: “Căn nhà này là của Ban Dân tộc tỉnh làm tặng đấy. Già dùng căn nhà này để trưng bày Bằng khen đó”. Chúng tôi đếm sơ sơ có tất cả hơn 100 tấm Bằng khen, Giấy khen, Kỷ niệm chương được già A Blong treo trang trọng kín cả vách nhà. Trong đó có cả Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ, Chủ tịch nước; Kỷ niệm chương “Vì sự phát triển các dân tộc trong sự nghiệp xây dựng khối đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam” của Bộ trưởng Chủ nhiệm Ủy ban Dân tộc. Gần đây, trong phong trào bảo vệ an ninh Tổ quốc của khu vực biên giới, già làng A Blong đã được tặng Bằng khen của Bộ trưởng Bộ Công an .
Lê Trọng Sáng (Dantocvamiennui.vn)
