Cần thiết duy trì hoạt động của các tổ chức xã hội trong phòng chống HIV/AIDS

Trong nhiều năm qua Việt Nam đã triển khai toàn diện các can thiệp phòng chống HIV/AIDS, vì thế những người có hành vi nguy cơ cao như tiêm chích ma túy, người bán dâm hay nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM)… có thể dễ dàng nhận được các dịch vụ phòng chống HIV/AIDS bao gồm bơm kim tiêm, bao cao su, methadone, xét nghiệm cộng đồng, thuốc điều trị dự phòng trước phơi nhiễm (PrEP), kết nối điều trị ARV/PrEP và hỗ trợ tuân thủ điều trị:

Nhờ tích cực triển khai các hoạt động can thiệp vào nhóm có hành vi nguy cơ cao, nước ta đã từng bước kiểm soát được dịch HIV trên cả 3 tiêu chí:

Những kết quả đạt được trong công tác p/c HIV/AIDS ở nước ta thời gian qua có sự đóng góp không nhỏ của các tổ chức xã hội, bao gồm các tổ chức phi chính phủ trong nước, doanh nghiệp xã hội, các tổ chức dựa vào cộng đồng. Ths.BS Võ Hải Sơn – Phó Cục trưởng Cục phòng chống HIV/AIDS đánh giá:

Như vậy có thể nói, tại nước ta các tổ chức xã hội, nhóm cộng đồng là những người trực tiếp tham gia cung cấp các dịch vụ phòng chống HIV cho nhóm hành vi nguy cơ cao. Họ được ví như như những cánh tay nối dài của nhân viên y tế, triển khai những công việc mà nhân viên y tế ít có lợi thế hơn để từng bước góp phần kiểm soát dịch HIV tại địa bàn mình sinh sống:

Theo ước tính của Cục Phòng, chống HIV/AIDS, các tổ chức xã hội có thể đóng góp từ 25-50% trong việc cung cấp một số dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS. Với đặc thù của dịch HIV tại Việt Nam, nhiều người nhiễm thuộc nhóm nghiện chích ma túy, người bán dâm…, họ sợ bị phân biệt kỳ thị nên thường ngại đến các cơ sở y tế công lập. Do vậy, theo Ths.BS Võ Hải Sơn, hệ thống y tế nhà nước khó tiếp cận hơn với các đối tượng này so với các tổ chức xã hội:

Từ trước tới nay hoạt động của các tổ chức xã hội hay các nhóm dựa vào cộng đồng đều phần lớn nhờ vào ngân sách tài trợ của các tổ chức quốc tế. Tuy nhiên, hiện nay và trong thời gian tới, các tổ chức quốc tế tiếp tục cắt giảm hỗ trợ tài chính cho công tác phòng chống HIV/AIDS ở nước ta. Vì vậy cần có 1 cơ chế bền vững để duy trì các hoạt động này.

Hiện một số quốc gia đã sử dụng hình thức “Hợp đồng xã hội” để huy động các TCXH tham gia cung cấp dịch vụ phòng chống HIV/AIDS thông qua việc sử dụng nguồn ngân sách Nhà nước. Hợp đồng xã hội được hiểu cụ thể như sau:

Tại nước ta, ngày 29/11/2021, Bộ Y tế đã phê duyệt “đề án thí điểm mua sắm dịch vụ phòng chống HIV/AIDS do các TCXH cung cấp giai đoạn 2022-2024. Đề án đã được triển khai thí điểm tại 9 tỉnh: Nghệ An, Tây Ninh, Đồng Nai, Tiền Giang, Cần Thơ, Kiên Giang, Bình Dương, Hải Phòng và Điện Biên. Trong bối cảnh nước ta khó có thể đạt được mục tiêu tiến tới kết thúc đại dịch AIDS vào năm 2030 như chiến lược quốc gia đã đề ra, Ths.BS Võ Hải Sơn – Phó Cục trưởng Cục phòng chống HIV/AIDS cho rằng, Việt Nam cần học tập kinh nghiệm của các nước để duy trì, nhân rộng và tạo điều kiện và để các TCXH tiếp tục cung cấp dịch vụ phòng chống HIV/AIDS thông qua hình thức hợp đồng xã hội, bởi họ là nhóm khó có thể thay thế trong việc tìm, phát hiện ca nhiễm mới và can thiệp dự phòng HIV trong bối cảnh dịch vẫn chưa được khống chế như hiện nay. Các tổ chức xã hội có vai trò vượt trội so với cơ sở y tế trong các hoạt động này:

Chương trình do VOV2, Cục Phòng chống HIV/AIDS và Dự án Phát triển Hệ thống Y tế Bền vững (USAID LHSS) phối hợp thực hiện.