Số ca rắn cắn tăng mạnh sau mưa lũ
Theo Khoa điều trị rắn cắn của Trung tâm Nuôi trồng, Nghiên cứu, Chế biến Dược liệu – Cục Hậu cần – Kỹ thuật (Quân khu 9, Đồng Tháp), những ngày gần đây, số bệnh nhân bị rắn cắn tăng khoảng 30% so với cùng kỳ năm trước. Trung bình mỗi ngày, đơn vị tiếp nhận từ 7 đến 10 ca, chủ yếu đến từ các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
Ông Đoàn Văn Định, xã Vĩnh Kim, tỉnh Đồng Tháp, là một trong số đó. Ông kể lại: “Tôi bị rắn cắn, vô đây được tiêm thuốc, uống thuốc, thấy sức khỏe bình thường, chỉ hơi đau nhức”.
Cũng đang điều trị tại đây, ông Phan Văn Nghiệp (Vĩnh Long) cho biết, trong lúc dọn dẹp sân vườn sau mưa bão, ông bất ngờ bị rắn lục đuôi đỏ cắn ở cẳng chân. “Sau khi bị cắn tôi qua thẳng đây điều trị. Ở đây chăm sóc tận tình, thấy khỏe nhiều rồi”- ông nói.
Không chỉ miền Tây, miền Trung cũng ghi nhận nhiều trường hợp tương tự. Bệnh viện Đà Nẵng cho biết, sau đợt mưa lũ vừa qua, đã có nhiều ca nhập viện do rắn độc cắn, trong đó không ít trường hợp rơi vào tình trạng nguy kịch.
Bác sĩ Hoàng Hữu Hiệp, Phó Trưởng khoa Hồi sức tích cực - Chống độc, Bệnh viện Đà Nẵng, cho biết đa số bệnh nhân nhập viện trong tình trạng sưng nề lan nhanh, đau nhiều, có người rối loạn đông máu, thậm chí hoại tử nặng do đến muộn. Một số ca phải dùng huyết thanh kháng nọc rắn đặc hiệu, thậm chí lọc máu hoặc thay huyết tương để cứu sống bệnh nhân.
Theo bác sĩ Hiệp, các loài rắn thường gặp sau mưa lũ gồm rắn lục đuôi đỏ, rắn hổ đất, rắn cạp nong, cạp nia và rắn hổ lửa – loài mà nhiều người vẫn lầm tưởng là vô hại. Nọc độc của chúng có thể gây chảy máu nặng, hoại tử cơ, liệt hô hấp, và tử vong nếu không được xử trí kịp thời.
Điều đáng lo ngại là nhiều người dân vẫn xử lý sai sau khi bị rắn cắn. Không ít trường hợp garo quá chặt, rạch vết cắn hút nọc, đắp lá hoặc uống thuốc không rõ nguồn gốc. Có người garo tay suốt 4–5 tiếng đồng hồ khiến chi bị thiếu máu nghiêm trọng, buộc phải cắt bỏ để tránh hoại tử lan rộng. Bác sĩ Hiệp nhấn mạnh, tất cả những cách làm này đều không hiệu quả, mà còn khiến bệnh nhân mất đi thời gian vàng trong điều trị bằng huyết thanh kháng nọc rắn.
Phân biệt rắn độc và rắn thường thông qua vết cắn
Theo TS.BS Hà Trần Hưng – Phó Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, đặc điểm của vết cắn là dấu hiệu quan trọng giúp nhận biết nạn nhân có thể bị rắn độc hay rắn thường tấn công.
Với rắn độc, vết cắn thường có hai dấu răng nanh sâu, rõ ràng, cách nhau từ 0,5 đến 1,5 cm, tùy kích thước con rắn. Sau khi bị cắn, vùng da quanh vết thương sưng nhanh, đau dữ dội, có thể chảy máu, thâm tím hoặc hoại tử, thậm chí xuất hiện bọng nước, chảy dịch. Nạn nhân thường có triệu chứng toàn thân như chóng mặt, buồn nôn, khó thở, tê môi, tê đầu lưỡi, yếu cơ hoặc liệt. Nếu không được xử trí kịp thời, độc tố sẽ lan nhanh, gây rối loạn đông máu, suy hô hấp và nguy cơ tử vong cao.
Ngược lại, rắn không độc (rắn thường) chỉ để lại hai hàng vết răng nhỏ, nông và đều, vì chúng không có răng nanh tiêm nọc. Người bị cắn thường chỉ cảm thấy đau nhẹ, vết thương ít sưng, không chảy máu nhiều và không có triệu chứng toàn thân. Những vết cắn này thường chỉ cần rửa sạch bằng xà phòng, sát khuẩn và theo dõi, không gây nguy hiểm tính mạng.
Tuy nhiên, bác sĩ Hưng lưu ý: trong nhiều trường hợp, không thể phân biệt chính xác bằng mắt thường, đặc biệt nếu vết cắn ở vị trí khó quan sát hoặc bị che mờ bởi bùn đất. Vì vậy, mọi trường hợp rắn cắn đều cần được coi là nghi ngờ rắn độc và phải đưa đến cơ sở y tế có huyết thanh kháng nọc rắn càng sớm càng tốt.
Cách sơ cứu đúng khi bị rắn cắn
Theo bác sĩ Hà Trần Hưng, điều quan trọng nhất khi bị rắn cắn là giữ bình tĩnh, tránh hoảng loạn và hạn chế cử động để nọc độc không lan nhanh trong cơ thể. Sau đó, nên cởi bỏ giày dép, vòng tay, nhẫn hoặc bất kỳ vật dụng nào quanh vùng bị cắn, bởi khu vực này có thể nhanh chóng sưng nề.
Nếu nghi ngờ bị rắn có nọc độc thần kinh như rắn cạp nong hay cạp nia cắn, người bị thương nên băng ép bất động chi bị cắn bằng băng thun vừa phải, nhưng tuyệt đối không garo chặt. Không nên rạch, hút nọc, đắp lá, hoặc dùng cồn, đá lạnh lên vết thương vì những cách này không có tác dụng trung hòa độc tố mà còn làm tổn thương thêm mô mềm.
Cuối cùng, cần đưa nạn nhân đến cơ sở y tế gần nhất, tốt nhất là nơi có huyết thanh kháng nọc rắn, để được điều trị kịp thời. Nếu có thể, người nhà nên ghi nhớ hoặc chụp hình con rắn để bác sĩ dễ dàng xác định loại nọc độc và chọn huyết thanh phù hợp.
Chủ động phòng tránh: Giữ khoảng cách an toàn với “vị khách không mời”
Theo các chuyên gia, sau mưa lũ, môi trường xung quanh nhà thường ẩm thấp, rác rưởi và cây cỏ rậm rạp là điều kiện lý tưởng để rắn ẩn náu. Vì vậy, người dân nên thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, phát quang bụi rậm, thu gom vật liệu ẩm mốc, tránh để rắn trú ngụ. Khi phải đi vào khu vực ngập nước, rừng cây hoặc ban đêm, cần mang ủng cao su, găng tay và mang theo đèn pin để chủ động quan sát.
Ngoài ra, không nên thò tay vào hang hốc, đống củi hay rơm rạ khi chưa kiểm tra kỹ. Một số hộ dân ở vùng nông thôn còn lựa chọn nuôi mèo hoặc gà quanh nhà, bởi mùi của những con vật này có thể khiến rắn tránh xa./.
