Nguyên nhân khiến hơn một nửa bệnh nhân đái tháo đường sống chung với biến chứng

Nhiều bệnh nhân phát hiện muộn và không kiểm soát tốt đường huyết

Lo lắng, buồn chán là cảm giác của anh Nguyễn Trung Thắng – 51 tuổi ở Hà Nội khi được bác sĩ chẩn đoán mắc bệnh đái tháo đường. Mặc dù, trước đó bố của anh Thắng đã mắc tiểu đường song anh cứ nghĩ đây là bệnh của người già nên không thực hiện kiểm tra đường máu hàng năm. Đến khi thấy cơ thể có dấu hiệu mệt mỏi, choáng váng, anh Thắng tự kiểm tra thì thấy đường máu tăng quá cao. Đến Bệnh viện Nội tiết Trung ương khám bệnh, anh Thắng được yêu cầu nhập viện điều trị nội trú nhằm điều chỉnh đường huyết về mức bình thường.

Bệnh đái tháo đường là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu hiện nay, làm gia tăng gánh nặng y tế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe cộng đồng. Với tỉ lệ rất lớn bệnh nhân đái tháo đường chưa được chẩn đoán, điều trị cũng như chưa kiểm soát tốt đường huyết thì những hậu quả do bệnh gây ra vô cùng nặng nề đối với mỗi gia đình và xã hội.

Trường hợp của bà Phạm Thị Lan ở tỉnh Ninh Bình là một ví dụ. Bà Lan cho biết, gia đình bà có 6 anh chị em, tất cả đều mắc bệnh đái thái đường. Riêng bản thân bà đã bị bệnh 15 năm nay. Do thường xuyên sống ở nước ngoài nên mỗi lần về Việt Nam, bà thường tranh thủ đi khám bệnh để được bác sĩ kê đơn và tự mua thuốc, tự điều trị. Do đó, đường huyết của bà lên xuống thất thường, không ổn định. Hơn nữa, bà lại kiêng khem quá mức khiến cơ thể suy kiệt nghiêm trọng. Gần đây, bà gặp biến chứng xuất huyết đáy mắt và đường huyết tăng cao nên phải về nước để điều trị.

Tăng cường nâng cao nhận thức về đái tháo đường nhằm nâng cao tỉ lệ phát hiện sớm và tuân thủ điều trị

Mặc dù đái tháo đường là căn bệnh không lây nhiễm phổ biến trong cộng đồng song tỉ lệ bệnh nhân được phát hiện, quản lý và điều trị còn rất thấp. Bên cạnh đó, nhiều bệnh nhân đã được chẩn đoán mắc đái tháo đường song không tuân thủ việc điều trị, khiến đường huyết không được kiểm soát tốt và dẫn tới các biến chứng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe người bệnh.

Kết quả điều tra của Bộ Y tế năm 2021 cho thấy tỷ lệ mắc đái tháo đường ở người trưởng thành ước tính là 7,1%, tương đương với khoảng gần 5 triệu người đang mắc bệnh đái tháo đường. Trong đó, số đã được chẩn đoán chỉ chiếm khoảng 35% và số đang được quản lý, điều trị tại các cơ sở y tế chiếm 23,3%. Trong số bệnh nhân đái tháo đường đã được chẩn đoán thì chỉ có khoảng 30% kiểm soát tốt đường huyết (tức là có chỉ số HbA1C dưới 7%).

TS.BS Lâm Mỹ Hạnh – Phụ trách Khoa Đái tháo đường, BV Nội tiết TW, tỷ lệ người mắc đái tháo đường chưa được phát hiện, chẩn đoán trong cộng đồng con rất cao trong khi số bệnh nhân kiểm soát tốt đường huyết còn rất thấp là tình trạng đáng lo ngại. Bởi việc phát hiện muộn, để đường huyết tăng cao trong thời gian dài sẽ dẫn đến nhiều biến chứng cấp tính và mạn tính, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, thậm chí đe dọa tính mạng người bệnh.

“Các biến chứng cấp tính có thể xảy ra là hôn mê tăng áp lực thẩm thấu và nhiễm toan ceton, khiến bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao. Các biến chứng mạn tính bao gồm: biến chứng tim mạch gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ, biến chứng về thận gây suy thận; biến chứng về mắt gây mù lòa hoặc là các biến chứng thần kinh rồi tình trạng nhiễm trùng, vết loét lâu liền có thể khiến bệnh nhân bị sốc nhiễm khuẩn hoặc phải cắt cụt chi…”, TS.BS Lâm Mỹ Hạnh cho biết.

Để phát hiện sớm bệnh đái tháo đường, TS.BS Lâm Mỹ Hạnh khuyên mọi người nên kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm, thực hiện xét nghiệm máu và các thăm dò cận lâm sàng cơ bản. Đặc biệt, những người có yếu tố nguy cơ cao như người trên 45 tuổi, phụ nữ có tiền sử đái tháo đường thai kỳ hoặc bị hội chứng buồng trứng đa nang, người thừa cân béo phì, người mà trong gia đình có tiền sử mắc đái tháo đường… thì cần lưu ý kiểm tra sức khỏe thường xuyên hơn để có biện pháp can thiệp kịp thời nếu được chẩn đoán tiền đái tháo đường. Đồng thời, để phòng bệnh, mọi người cũng nên chủ động thay đổi hành vi, lối sống, tăng cường tập luyện thể lực, điều chỉnh chế độ ăn uống sao cho khoa học, hợp lý.

Với bệnh nhân đã được chẩn đoán mắc đái tháo đường, TS.BS Lâm Mỹ Hạnh khuyên bệnh nhân nên tìm hiểu và nhận thức đúng về tầm quan trọng của việc kiểm soát tốt đường huyết, mục tiêu cần đạt được, các biến chứng có thể xảy ra và dấu hiệu nhận biết sớm biến chứng để đi khám bệnh thường xuyên, định kỳ và được bác sĩ chuyên khoa tư vấn, điều trị kịp thời.

Nhằm gia tăng tỷ lệ bệnh nhân đái tháo đường được phát hiện sớm và điều trị hiệu quả hơn, TS.BS Lâm Mỹ Hạnh đề xuất cần có những chương trình truyền thông để cộng đồng, bệnh nhân và người nhà bệnh nhân tiếp cận với các thông tin chính thống, nâng cao nhận thức về những hậu quả nặng nề của bệnh cũng như các biện pháp phòng ngừa, phát hiện sớm và ý nghĩa của việc tuân thủ điều trị.