Trong số các loại ung thư phổ biến ở phụ nữ thì ung thư cổ tử cung đứng thứ 2, sau ung thư vú. Đó là điều đáng tiếc bởi riêng bệnh này thường có giai đoạn tiền ung thư khá dài, trung bình từ 10-20 năm để có thể sàng lọc chẩn đoán sớm, điều trị kịp thời. Tuy nhiên, số người đủ điều kiện tham gia sàng lọc ung thư cổ tử cung còn thấp, chỉ đạt 30% trong 5 năm qua.
Vaccine là vũ khí duy nhất để phòng ngừa ung thư cổ tử cung nhưng con số này chỉ đạt 12,5% ở nữ giới độ tuổi 15-29. Có nhiều nguyên nhân, trong đó có rào cản về mặt tâm lý, e ngại khi đi khám sàng lọc của chị em, vấn đề về chi phí, khả năng tiếp cận các dịch vụ còn khó khăn, nhất là ở vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa.
Tại buổi tọa đàm: “Giảm thiểu các rào cản kỹ thuật và tâm lý để mở rộng phạm vi sàng lọc ung thư cổ tử cung cho phụ nữ Việt Nam” được tổ chức ngày 25/8 tại Hà Nội, các đại biểu tham đã thảo luận giải pháp, trong đó có viêc triển khai các mô hình sàng lọc mới đã thực hiện thành công ở Hải Phòng (phụ nữ có thể tự lấy mẫu hoặc đến cơ sở y tế địa phương để xét nghiệm HPV) giúp phát hiện sớm, giảm tải cho tuyến đầu và nâng cao hệ thống chuyển tuyến. Nếu được nhân rộng toàn quốc, mô hình này sẽ giúp mở rộng khả năng tiếp cận cho phụ nữ và củng cố năng lực của hệ thống y tế trong nỗ lực loại trừ ung thư cổ tử cung.
Từ góc nhìn quốc tế, TS.Heather White – Giám đốc Điều hành tổ chức TogetHER for Health (tổ chức quốc tế hoạt động trong lĩnh vực y tế toàn cầu) cho rằng, để thực hiện thành công, Việt Nam cần có chính sách toàn diện hơn nữa.
“Loại trừ ung thư cổ tử cung không chỉ cần các công cụ và định hướng lâm sàng mà cần cả chính sách dài hạn, hợp tác đa ngành và đầu tư phù hợp với bối cảnh quốc gia. Báo cáo cung cấp một lộ trình toàn diện, với các mốc thời gian rõ ràng để hỗ trợ chiến lược quốc gia của Việt Nam, từ mở rộng phạm vi sàng lọc, củng cố hệ thống dữ liệu và hạ tầng đến nhân rộng các mô hình lấy phụ nữ làm trung tâm như chương trình sàng lọc thí điểm tại Hải Phòng”, TS.Heather White nhấn mạnh.
Phát biểu tại buổi tạo đàm, GS.TS.BS Nguyễn Vũ Quốc Huy – Phó Chủ tịch Hội Phụ sản VN, Hiệu trưởng trường Đại học Y – Dược, Đại học Huế cho rằng, các phương pháp sàng lọc ở Việt Nam có tính chính xác cao, đạt hiệu quả trong việc phát hiện sớm những người mắc ung thư cổ tử cung nên việc nhân rộng mô hình sàng lọc cần có sự tham gia không chỉ của ngành y tế mà còn các bên liên quan khác.
“Ung thư cổ tử cung ở phụ nữ có thể sàng lọc một cách hiệu quả. Mặc dù như vậy vẫn có rào cản: tâm lý e ngại và vấn đề chi vì hiện nay tiêm vaccine vẫn là dịch vụ, chưa được BHYT chi trả. Để vượt qua rào cản như vậy, những năm vừa qua, ngành y tế nỗ lực để có phương thức sàng lọc đối với người phụ nữ bao gồm phương thức lấy mẫu do nhân viên y tế lấy và các phương thức do phụ nữ tự lấy mẫu để xét nghiệm HPV. Đây là phương thức tiên tiến có độ chính xác khoa học cao, đã được các tổ chức chuyên ngành quốc tế và VN khuyến cáo. Hy vọng với sự sẵn có và khả năng tiếp cận tốt hơn thì tăng tỷ lệ phụ nữ được sàng lọc căn bệnh này, giúp gia tăng các trường hợp phát hiện tiền ung thư để giảm trường hợp ung thư xâm lấn”, GS.TS.BS Nguyễn Vũ Quốc Huy nói.
Từ năm 2024, vaccine phòng bệnh ung thư cổ tử cung (HPV) đã được mở rộng tiêm cho đối tượng từ 15-45 tuổi, cả nam và nữ, thay vì chỉ có bé gái từ 15-26 tuổi như trước đây. Theo Nghị quyết số 104/NQ-CP ngày 15/8/2022 và theo lộ trình mở rộng danh mục vaccine trong giai đoạn 2021-2030, dự kiến vaccine phòng bệnh ung thư cổ tử cung sẽ được đưa vào chương trình tiêm chủng mở rộng từ năm 2026. Việc triển khai thành công chương trình này sẽ giúp Việt Nam sớm loại bỏ được căn bệnh nguy hiểm này.
