Theo thông tin từ Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị, từ tháng 9 đến đầu tháng 10/2025, trong khoảng 500 ca phẫu thuật nội soi, có tới 70 bệnh nhân xuất hiện dấu hiệu bất thường tại vết mổ như sưng tấy, chảy dịch kéo dài, không liền miệng dù đã qua nhiều tuần. Điều đáng chú ý là phần lớn bệnh nhân không sốt, kết quả xét nghiệm máu không cho thấy phản ứng viêm rõ rệt, khiến việc xác định nguyên nhân ban đầu gặp nhiều khó khăn.
Sau quá trình điều tra chuyên môn, Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị chính thức công bố kết quả: tác nhân gây viêm nhiễm là vi khuẩn thuộc nhóm Nontuberculous Mycobacteria (NTM) – hay còn gọi là Mycobacteria không lao. Đây là nhóm vi khuẩn sống tự nhiên trong môi trường đất, nước, bụi và thậm chí có thể tồn tại trong các hệ thống cấp nước hoặc thiết bị y tế nếu không được khử khuẩn đúng cách.
Theo các chuyên gia, NTM khác với vi khuẩn lao thông thường, chúng không lây từ người sang người, mà chủ yếu xâm nhập vào cơ thể qua vết thương hở hoặc các thủ thuật y tế. Đặc biệt, NTM có khả năng tạo màng sinh học (biofilm) bám chắc lên bề mặt kim loại, ống dẫn hoặc dụng cụ y tế, khiến các hóa chất khử khuẩn thông thường khó tiêu diệt triệt để. Một số chủng NTM còn có thể kháng với các hóa chất tiệt khuẩn như glutaraldehyde – loại thường được sử dụng để khử khuẩn các dụng cụ nội soi không chịu được nhiệt.
Điều tra tại chỗ cho thấy, toàn bộ các ca phẫu thuật có biến chứng đều được thực hiện ở phòng mổ số 2, sử dụng cùng loại bộ dụng cụ nội soi được khử khuẩn bằng hóa chất. Sau khi phát hiện sự cố, bệnh viện đã ngừng hoạt động phòng mổ này, tiến hành khử khuẩn toàn diện và chuyển toàn bộ quy trình xử lý dụng cụ sang hấp tiệt khuẩn tập trung – phương pháp sử dụng hơi nước áp lực cao, có hiệu quả tiêu diệt vi khuẩn tốt hơn.
Tính đến thời điểm hiện tại, hầu hết các bệnh nhân đang được theo dõi và điều trị tại Quảng Trị, một số được chuyển tuyến để tiếp tục xử lý vết thương. Quá trình điều trị nhiễm NTM thường kéo dài nhiều tháng, bởi nhóm vi khuẩn này kháng thuốc mạnh và đòi hỏi phác đồ phối hợp nhiều loại kháng sinh đặc hiệu.
Các chuyên gia kiểm soát nhiễm khuẩn nhận định, sự cố này phản ánh rõ ràng nguy cơ tiềm ẩn từ hệ thống tiệt khuẩn dụng cụ nội soi, đặc biệt trong các cơ sở sử dụng phương pháp khử khuẩn hóa chất nhiều lần. Việc NTM có thể sinh sôi trong nguồn nước, ống dẫn, bồn ngâm hoặc thiết bị rửa dụng cụ khiến việc loại bỏ hoàn toàn trở nên khó khăn. Nếu quy trình vệ sinh, rửa, sấy khô và bảo quản không được giám sát chặt chẽ, vi khuẩn dễ tái nhiễm trở lại dụng cụ, dẫn đến nhiễm khuẩn chéo.
Năm 2013 tình trạng nhiễm khuẩn vết mổ này cũng từng xảy ra tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hà Giang với 92 ca biến chứng trên tổng số 720 ca phẫu thuật nội soi trong 2 năm; đã xác định nguyên nhân do NTM.
Trên bình diện rộng, các vụ nhiễm NTM sau phẫu thuật không chỉ xảy ra ở Việt Nam mà còn được ghi nhận tại nhiều nước, thường liên quan đến dụng cụ nội soi, thiết bị phẫu thuật thẩm mỹ hoặc hệ thống nước bệnh viện. Tất cả đều có điểm chung là quy trình khử khuẩn không tiêu diệt được NTM do biofilm bảo vệ chúng khỏi tác động của hóa chất.
Sự việc tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Quảng Trị là lời cảnh tỉnh cho toàn ngành y tế về tầm quan trọng của kiểm soát nhiễm khuẩn. Trong bối cảnh công nghệ y học phát triển, số lượng can thiệp xâm lấn ngày càng tăng, việc đảm bảo quy trình vô khuẩn tuyệt đối không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn là yếu tố sống còn trong việc bảo vệ sức khỏe người bệnh và uy tín của các cơ sở y tế./.
