Chùa Non Nước nằm trong quần thể khu di tích Đền Sóc ở độ cao hơn 110m so với chân núi. Theo truyền thuyết, sau khi dẹp giặc Ân, trên đường về núi Sóc, Thánh Gióng đã dừng chân tại đây và xuống tắm ở hồ Tây. Khi lên đường, ngài để quên chiếc roi sắt bị gãy trong chiến trận. Vì thế, người dân lập đền thờ ở đây.
Chùa Non Nước tọa lạc tại xã Phú Linh, huyện Sóc Sơn, TP Hà Nội. Được mệnh danh là ngôi chùa có số cột gỗ lim nhiều nhất Việt Nam hiện nay, chùa Non Nước sử dụng đến 80 cột lim…Không chỉ lưu giữ những giá trị lịch sử thiêng liêng, hào hùng của dân tộc, chùa Non Nước còn là không gian thanh nhã giữa khung cảnh bao la, hùng vĩ của núi non trùng điệp và hồ nước xanh trong…
Chùa Non Nước nằm chính giữa dãy nũi hình vòng cung, tựa như người ngồi trên chiếc ngai, hướng nhìn xuống vùng hồ nước trong xanh và những xóm làng trù phú của xã Phù Linh.
Theo sách Thiền Uyển Tập Anh và sách Đại Việt Sử Ký Toàn Thư, vị Thiền sư trụ trì chùa là Ngô Chân Lưu thuộc Thiền phái Vô Ngôn Thông đời thứ 4. Năm 971, Ngài được vua Đinh Tiên Hoàng phong hiệu Khuông Việt Đại Sư. Đến cuối đời Lý, chùa có hai vị cao tăng trụ trì là Thiền sư Trường Nguyên và Thiền sư Nguyện Học thuộc Thiền phái Vô Ngôn Thông đời thứ 10. Trải qua nhiều biến cố, thăng trầm của lịch sử và thiên nhiên tàn phá, Sóc Thiên Vương Thiền Tự đã bị chôn vùi hoàn toàn.
Sau khi nền chùa cũ được phát hiện, năm 2000, UBND thành phố Hà Nội đã cho xây dựng lại ngôi chùa bằng tiền quyên góp của các tăng ni, phật tử. Chùa được xây dựng lại trên sườn núi Non, phía Nam núi Nhà Bia trên nền đất chùa cũ từ thời Tiền Lê, theo kiểu kiến trúc chùa cổ 7 gian 2 trái, trang trí những hoạ tiết hoa văn cũng theo nguyên mẫu của thời Tiền Lê.
Sử sách ghi lại, vị thiền sư đầu tiên trụ trì chùa Non Nước tên là Ngô Chân Lưu (933-1011), hậu duệ của Ngô Quyền. Năm 971, ông được vua Ðinh Tiên Hoàng phong hiệu Khuông Việt Đại sư. Ðó là vị thiền sư đầu tiên được Nhà nước phong kiến phong tặng danh hiệu Quốc sư Tăng Thống, danh hiệu tôn quý nhất của đạo và đời. Lịch sử ghi nhận, vị Quốc sư này cùng Vạn Hạnh Thiền sư đã phù trợ đưa Lý Công Uẩn lên ngôi chấn hưng đất nước. Năm 1010 Lý Công Uẩn rời đô từ Hoa Lư (Ninh Bình) ra Thăng Long mở đầu cho thời kỳ hưng thịnh nhất của lịch sử Nhà nước phong kiến Việt Nam. Khuông Việt Quốc sư trở thành Việt Nam tam triều Quốc sư (trải ba triều Ðinh - Lê - Lý).
Theo thuyết phong thuỷ, chùa Non Nước được dựng trên thế long chầu hổ phục. Chùa nổi bật là toà chánh điện có diện tích 260m2, cao 14m. Để xứng với vai trò ngôi chùa di tích của đất địa linh và là chốn Tổ đình xa xưa, công trình này đã sử dụng 30 tấn đồng đúc tượng, 600m3 gỗ lim, 30m3 đá xanh. Đặc biệt, trong chính điện, có tới 80 cột lim có chiều dài khoảng 13m, đường kính mỗi cây khoảng 35cm. Đây cũng là ngôi chùa có số cột gỗ lim trong chính điện nhiều nhất nước ta.
Kiến trúc trong chùa mang đậm nét đặc trưng từ thời Tiền Lê. Các mái ngói được lợp mũi hài, điểm thêm hình rồng cong cong theo góc mái. Hình tượng rồng thời Tiền Lê thường mềm mại, thanh thoát, uyển chuyển với đầu lớn thể hiện sự uy quyền. Về chạm khắc, đầu rồng có hình dạng lạ mắt, với các sừng, răng và mắt lớn. Trong nghệ thuật và văn hóa Tiền Lê, rồng là biểu tượng của quyền lực, sức mạnh và sự cao cả. Chúng được sử dụng để tượng trưng cho sức mạnh của triều đại và sự bảo vệ của thần linh.
Chùa Non Nước còn sở hữu tượng Phật Tổ Như Lai bằng đồng liền khối lớn nhất Việt Nam. Bảo tượng được đặt chính giữa chùa, trọng lượng lên đến 30 tấn, chiều cao của tượng là 6,5m. Cũng tại đây, trên khu đất nằm trong quần thể "Non nước Thiền tự" dấu tích Phật giáo Thăng Long này, Học Viện Phật Giáo Việt Nam đã được xây dựng - đây là trường đào tạo tăng tài có quy mô lớn nhất của Việt Nam.
Chùa Non Nước (Sóc Sơn, Hà Nội) cùng đền Sóc nơi thờ Thánh Gióng, một trong 4 vị thánh bất tử trong tâm thức người Việt, có công đánh đuổi giặc Ân xâm lược vào đời vua Hùng Vương thứ 6 và Học Viện Phật Giáo Việt Nam đã trở thành một trong những trung tâm Phật Giáo lớn nhất của Việt Nam. Đây là khu du lịch tâm linh, với lối công trình kiến trúc lâu đời mang đậm dấu ấn lịch sử.
Xin mời nghe nội dung bài viết tại đây:
