Phóng viên: Xin chào chị Thùy Linh. Tôi thấy dự án dịch các ca khúc thiếu nhi Việt sang tiếng Anh rất thú vị. Ý tưởng này hình thành từ khi nào? Và những ai là người làm cùng với chị?
Bạch Thùy Linh: Công việc chính của tôi là một cô giáo dạy tiếng Anh cho các bạn nhỏ, cũng là một người yêu ca hát. Từ lâu tôi đã băn khoăn là, trẻ con bây giờ dường như ít nghe nhạc thiếu nhi, cũng không biết đến các bài hát thiếu nhi nổi tiếng như thời của chúng tôi! Thời chúng tôi lớn lên với những giai điệu rất trong sáng và ý nghĩa, phù hợp với tuổi thơ. Ngày nay thì các bạn nhỏ, thậm chí từ 3 - 4 tuổi thôi, cũng đã nghe nhạc Âu – Mỹ, nhạc Hàn; thuộc những bài hát tình yêu rất não nề!
Tôi có một anh bạn tên là Vũ Thế Chung có sở thích dịch các bài hát của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn sang tiếng Anh. Cách đây khoảng 3 – 4 năm thì anh bạn tôi bắt đầu dịch sang các ca khúc thiếu nhi. Anh ấy có đưa tôi xem một vài bản dịch, tôi thấy rất hay. Chúng tôi đã cùng bàn bạc, chọn lựa câu chữ làm sao để có thể hát lên một cách mượt mà nhất, vừa sát nghĩa bài hát gốc vừa thoát được tinh thần tác giả. Và nó cũng phải có một đời sống riêng của một tác phẩm âm nhạc, chứ không thể nào nghe đã biết là một tác phẩm dịch một cách cưỡng ép!
Sau khi phát hành ca khúc đầu tiên “Cho con” (tháng 12/2020) gồm bản ghi âm hoàn chỉnh, có cả video trên Youtube để mọi người có thể chuyền tai nhau thì bạn bè của tôi phản hồi rất là tích cực. Tới Tết vừa rồi thì chúng tôi phát hành bản thu âm thứ hai là bài “Cánh én tuổi thơ” cũng được mọi người đón nhận nồng nhiệt. Thế là chúng tôi quyết định biến nó thành một dự án dài hơi.
Phóng viên: Việc dịch lời một ca khúc tiếng Việt sang tiếng Anh rất khó, bởi đặc thù ngôn ngữ của chúng ta có dấu thanh điệu, rồi hệ ngôn ngữ cũng khác nhau… Trong suốt quá trình dịch các ca khúc thì chị có gặp phải khó khăn nào? Có kỷ niệm nào chị nhớ nhất?
Bạch Thùy Linh: Tôi không phải là người trực tiếp dịch các ca khúc này mà là anh bạn tôi. Tôi đứng ở vai trò người hiệu đính và góp ý ở góc độ một người thể hiện các ca khúc. Bản thân tôi cũng là người sử dụng được tiếng Anh và cũng rất cầu toàn mỗi khi đưa ra một bản dịch.
Ví dụ ca khúc “Cánh én tuổi thơ” vừa rồi, trong bản gốc chúng ta thấy có câu: “Một cánh én nhỏ/ Chẳng làm nên mùa xuân”, nhưng cảm nhận tác phẩm thì chúng tôi còn thấy có một sự cô đơn trong cánh én. Vì thế khi dịch thì chúng tôi đưa vào cụm từ “alone swallow” tức là “cánh én cô đơn”. Khi bài hát mở đầu với cánh chim cô đơn như vậy, đến hình ảnh sau này cả một bầu trời rất nhiều cánh chim thì sự cô đơn không còn nữa, mở ra một mùa xuân mới!
Trong quá trình dịch chúng tôi cũng phải cân nhắc rất nhiều, lựa chọn câu chữ, đôi khi cũng phải đưa thêm những cách cảm nhận cá nhân. Thậm chí có những bài hát chúng tôi đã dịch được một nửa rồi nhưng đành phải dừng lại vì không thể lựa chọn được những từ ngữ phù hợp để vừa chuyển tải được ý nghĩa bài hát mà hát lên vẫn mượt mà. May mắn là chúng tôi cũng liên hệ được với các tác giả, ví dụ như bác Phạm Tuyên, và rất vui là chúng tôi cũng được các tác giả ủng hộ.
Dự án này chúng tôi hướng đến mấy mục đích chính:
Thứ nhất là đưa ra một cách tiếp cận mới cho các bạn thiếu nhi ngày nay, để các bạn cảm thấy nhạc thiếu nhi không nhàm chán, các bạn sẽ nghe và tiếp tục hát những bài hát đấy.
Thứ hai là chúng tôi muốn hướng đến cộng đồng các bạn nước ngoài, để các bạn biết nhạc thiếu nhi ở Việt Nam là thế nào.
Và có một đối tượng nữa là những người mẹ có con nhỏ sống ở nước ngoài, những phụ nữ lấy chồng nước ngoài, con của họ không giỏi tiếng Việt lắm; họ rất thích thú khi tìm được một bài hát vừa có tiếng Anh vừa có tiếng Việt để dạy cho con mình - những thế hệ con lai để kết nối của chúng với quê hương thêm chặt chẽ và ý nghĩa.
Phóng viên: Sau khi có những thành công bước đầu, được cộng đồng đón nhận, chị có thể cho biết kế hoạch sắp tới của dự án như thế nào? Chị sẽ cho ra mắt thêm những bài hát nào nữa?
Bạch Thùy Linh: Chúng tôi dự định khoảng 1 -2 tháng sẽ ra mắt một bài hát mới, hiện nay chúng tôi đã có trong tay khoảng 10 ca khúc rồi. Cuối tháng 3 sẽ ra mắt ca khúc “Chị ong nâu”. Sang đến tháng 5 có Ngày của Mẹ thì sẽ ra mắt ca khúc “Chỉ có một trên đời”. Đến tháng 6, tháng 7 có Ngày Môi trường Thế giới thì chúng tôi sẽ ra mắt ca khúc “Trái đất này là của chúng mình”... Cứ 1 – 2 tháng chúng tôi sẽ lại ra mắt ca khúc mới, dựa theo những ngày kỷ niệm, ngày lễ để có thể lan tỏa ca khúc tốt hơn.
Chúng tôi cũng rất mong muốn sẽ nhận được những bản dịch khác nữa của cộng đồng, bởi vì rất có thể nhiều người nhìn ra được ý nghĩa tốt đẹp của dự án chúng tôi đang theo đuổi, cũng thích tiếng Anh. Có thể các bạn sẽ gửi bản dịch và chúng tôi sẽ giúp đỡ hiệu đính và thể hiện ca khúc đó.
Cũng rất vui là khi mới giới thiệu dự án được vài hôm trên facebook thì chúng tôi đã nhận được một vài lời hứa hẹn “em sẽ cover bài này bài kia, quay video và gửi cho dự án”. Có một bà mẹ ở Đức còn nói là cô ấy sẽ thử dịch các ca khúc sang tiếng Đức. Chúng tôi rất mong càng ngày sẽ có thêm nhiều người tham gia dự án với chúng tôi, bởi vì tên của dự án là “Ca khúc thiếu nhi song ngữ”, dù là tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức, tiếng Hàn hay bất kì một ngôn ngữ nào, chỉ cần cùng có chung mục đích tốt đẹp thì chúng ta sẽ cùng lan tỏa điều đó.
Phóng viên: Xin cảm ơn Bạch Thùy Linh đã tham gia cuộc trò chuyện. Chúc dự án của chị tiếp tục thành công trong tương lai!
Nghe ca khúc "Cánh én tuổi thơ" phiên bản tiếng Anh do Bạch Thùy Linh thể hiện tại đây:
