Di tích nhà số 90 phố Thợ Nhuộm nằm trên góc ngã tư phố Thợ Nhuộm - Quang Trung, thuộc phường Cửa Nam, Hà Nội. Theo các tư liệu trong cuốn “Hà Nội Danh thắng và Di tích tập 02”, ngôi nhà số 90 phố Thợ Nhuộm có kiến trúc biệt thự, màu vàng nổi bật trên nền xanh cây lá. Trước những năm 1930, tòa biệt thự này là địa chỉ số 7 phố Giăng- Xô- Le, nhà của viên thanh tra Sở Tài chính Trung ương trực thuộc Phủ toàn quyền Đông Dương.
Với sự giúp đỡ của đồng chí Tạ Văn Bân (lúc đó là đầu bếp, là người giác ngộ cách mạng), cơ quan Thường vụ Trung ương Đảng đã chuyển đến đây đầu tháng 4/1930. Đồng chí Trần Phú được bố trí ở tại tầng hầm của căn nhà. Tại nơi đây, đồng chí đã khởi thảo bản Luận cương Chính trị của Đảng và được bảo vệ an toàn.
Năm 1960, Đảng và Nhà nước đã xác nhận giá trị lịch sử của ngôi nhà và quyết định giữ gìn, tôn tạo, bảo vệ. Từ đó, ngôi nhà 90 phố Thợ Nhuộm trở thành ''địa chỉ Đỏ'' thu hút khách du lịch trong và ngoài nước và quốc tế tới tham quan, tìm hiểu về lịch sử truyền thống của Đảng và cuộc cách mạng vĩ đại của dân tộc ta.
Nơi đây hiện nay trưng bày bức vẽ chân dung đồng chí Trần Phú đang ngồi viết bản Dự thảo Luận cương chính trị cũng như một số hiện vật có giá trị lịch sử như bộ bàn ghế nơi các đồng chí Trung ương Đảng ngồi họp; bộ áo dài, đôi dép, đèn bàn, chuông điện… của đồng chí Trần Phú trong thời gian sống và làm việc tại đây và những tư liệu thể hiện quá trình hoạt động cách mạng của ông trong thời kì tiền khởi nghĩa.
Cuộc đời, sự nghiệp và phẩm chất cách mạng sáng ngời của đồng chí Trần Phú đã khiến bao thế hệ đảng viên, cán bộ và nhân dân xúc động, tự hào. Ông sinh ngày 1/5/1904 tại thành An Thổ, phủ Tuy An, tỉnh Phú Yên cũ, nay thuộc xã Tuy An Bắc, tỉnh Đắc Lắc. Nguyên quán ở làng Tùng Sinh, xã Tùng Ảnh, huyện Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh cũ, nay là xã Đức Thọ, tỉnh Hà Tĩnh.
Mồ côi cha mẹ từ lúc hơn 6 tuổi, Trần Phú cùng với người em út lưu lạc từ Quảng Ngãi đến Quảng Trị, được một người dì ruột nuôi cho ăn học tại Trường tiểu học Pháp – Việt Đông Ba, rồi Trường Quốc học Huế. Tại Trường Quốc học Huế, ông được theo học cụ Võ Liêm Sơn một nhà giáo yêu nước. Năm 1922, Trần Phú đỗ đầu kỳ thi Thành Chung, học vị cao nhất theo hệ Pháp đào tạo tại Việt Nam lúc bấy giờ. Sau đó ông về dạy học tại Trường Tiểu học Pháp – Việt Cao Xuân Dục ở Vinh, Nghệ An.
Thời gian dạy học ở Vinh, do ảnh hưởng tinh thần dân tộc của cha, Trần Phú có những tiếp xúc đầu tiên với Chủ nghĩa Cộng sản. Năm 1925, ông cùng một số bạn bè trẻ tuổi như Lê Văn Huân, Trần Đình Thanh, Ngô Đức Diễn, Tôn Quang Phiệt... thành lập Hội Phục Việt, sau đổi là Hội Hưng Nam, rồi lại đổi thành Việt Nam Cách mạng Đảng. Với sự mẫu mực, kiên trung, Trần Phú được coi là một trong những học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Bước ngoặt trong cuộc đời cách mạng của Trần Phú là năm 1926 đồng chí được cử sang Quảng Châu bắt liên lạc với Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên. Tại đây, đồng chí Trần Phú với bí danh Lý Quý đã gặp lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc và được dự lớp huấn luyện chính trị do Người giảng dạy, được kết nạp vào Cộng sản Đoàn. Ngay sau đó, đồng chí Trần Phú được giới thiệu sang học tại Trường đại học Phương Đông ở Matxcơva. Sau khi học xong, Trần Phú được cử về nước hoạt động. Tháng 12/1926, ông về đến Vinh, tham gia cải tổ Việt Nam Cách mạng Đảng theo đường lối và tổ chức của Việt Nam thanh niên cách mạng đồng chí Hội.
Do những hoạt động tích cực của mình, một thời gian sau, ông bị lộ, được tổ chức bố trí sang Quảng Châu để hoạt động với bí danh Lý Viết Hoa. Mùa xuân năm 1927, đồng chí Trần Phú được lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc cử sang học tại trường Đại học Đông phương (Liên Xô cũ). Tại đây, chi bộ những người Cộng sản Việt Nam được thành lập, ông được chỉ định làm Bí thư chi bộ.
Một năm sau đó, năm 1928, ông là đại biểu dự Đại hội VI Quốc tế Cộng sản. Khi đó, tại quê nhà, ngày 11/10/1929, ông bị tòa án Nam triều ở Nghệ An xử án vắng mặt.
Tháng 4 năm 1930, Trần Phú về nước và được bổ sung vào Ban Chấp hành Trung ương Lâm thời của Đảng. Tháng 10 năm 1930, tại Hội nghị lần thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng họp ở Hương Cảng, ông được bầu là Tổng Bí thư đầu tiên của Đảng ta. Tuy thời gian đảm nhiệm Tổng bí thư của đồng chí Trần Phú chỉ có 10 tháng, nhưng với tinh thần của người tiên phong, Tổng bí thư Trần Phú đã tạo dấu ấn trong cương lĩnh chính trị đầu tiên của Đảng, cũng như để lại những bài học về phẩm cách của người chiến sĩ cách mạng. Trong quá trình hoạt động cách mạng, Tổng Bí thư Trần Phú cùng BCH Trung ương đã chỉ đạo xây dựng các xứ uỷ như: xứ uỷ Bắc Kỳ, xứ uỷ Trung Kỳ và xứ uỷ Nam Kỳ. Việc cơ cấu tổ chức theo “xứ uỷ” có ý nghĩa rất quan trọng trong hoạt động cách mạng của Đảng ta lúc đó.
Tuy nhiên, do sự phản bội của Ngô Đức Trì, ngày 19/4/1931, Trần Phú bị thực dân Pháp bắt tại Sài Gòn. Biết ông là cán bộ cao cấp, chính quyền thực dân tìm cách dụ dỗ và tra tấn để khai thác thông tin. Nhưng với chí khí kiên cường, ông không bị khuất phục, dù bị đày ải nhiều lần. Ngày 6/9/1931, Tổng bí thư Trần Phú qua đời tại Nhà thương Chợ Quán ở tuổi 27, với lời nhắn nhủ bạn bè, đồng chí rằng: "Hãy giữ vững chí khí chiến đấu".
Ghi nhớ công lao của vị Tổng bí thư đầu tiên của Đảng ta, tên của đồng chí Trần Phú được đặt cho rất nhiều các đường phố lớn và trường học ở khắp nơi trên cả nước. Tại ngôi nhà 90 Thợ Nhuộm ngày nay, những câu chuyện vẫn được kể mãi về sự nghiệp cách mạng vẻ vang, tinh thần hy sinh bất khuất, phẩm chất cách mạng cao quý, khát vọng cao cả và niềm tin không gì lay chuyển nổi của đồng chí Trần Phú, góp phần vào thắng lợi của cách mạng.
Cuộc đời hoạt động cách mạng của Tổng Bí thư Trần Phú đã để lại nhiều đóng góp to lớn đối với Đảng, dân tộc và sự nghiệp cách mạng Đông Dương. Và ngôi nhà số 90 Thợ Nhuộm, Hà Nội – nơi đồng chí viết bản luận cương chính trị đã trở thành một địa chỉ đỏ giáo dục truyền thống, truyền cảm hứng cách mạng cho cán bộ, Đảng viên nhân dân, nhất là thế hệ trẻ ngày nay.
