Khu du lịch “Làng Vũ Đại ngày ấy” - mô hình khu du lịch văn học đầu tiên tại Việt Nam với nhiều sáng tạo độc đáo, mới mẻ, biến các giá trị văn học phi vật thể, phi hình hài thành các không gian du lịch trải nghiệm phong phú, hấp dẫn, mang đậm bản sắc làng quê Việt Nam cuối thế kỉ XIX. Công trình từng được trao tặng Giải Vàng - Giải thưởng Kiến trúc Quốc gia năm 2016.
VOV2 đã có dịp trò chuyện cùng TS.KTS Nguyễn Thu Hạnh - Chủ tịch Liên hiệp Khoa học Phát triển Du lịch bền vững, cũng là người chủ trì trực tiếp ý tưởng quy hoạch khu du lịch “Làng Vũ Đại ngày ấy”.
VOV2: Thưa chị! Khu du lịch “Làng Vũ Đại ngày ấy” - mô hình khu du lịch văn học đầu tiên tại Việt Nam, có thể nói là một sáng kiến rất hay và giàu ý tưởng. Là người khởi xướng cho ý tưởng này, hẳn chị có nhiều điều để chia sẻ?
KTS Nguyễn Thu Hạnh: Động lực lớn nhất để tôi sáng tạo ra quy hoạch khu du lịch Nam Cao đầy cảm hứng này chính là những tác phẩm văn học của nhà văn Nam Cao cũng như cuộc đời và sự nghiệp của ông. Có thể nói, với những tác phẩm hiện thực phê phán, những nhân vật quá nổi tiếng như Chí Phèo, Thị Nở hay Lão Hạc, Bá Kiến, khi nghiên cứu tôi thấy rằng nếu chúng ta không biến thành những trải nghiệm để du khách có thể cảm nhận một cách trực quan sinh động nhất, hiểu được những giá trị nhân văn sâu sắc trong tác phẩm của nhà văn Nam Cao thì thực sự quá lãng phí, lãng phí không chỉ về giá trị di sản chưa được phát huy mà còn lãng phí ở khía cạnh một vùng đất đầy tiềm năng du lịch nhưng chưa được khai thác để đem lại hiệu quả kinh tế cao cho người dân địa phương.
Trong quá trình làm chúng tôi gặp thách thức bởi tư duy, nhận thức còn hạn chế trong vấn đề nhìn nhận giá trị di sản, đặc biệt là một di sản sống, khiến cho kế hoạch của chúng tôi cần nhiều thời gian hơn để vận động, thuyết phục, để từ những ý tưởng mới đột phá biến thành những chuỗi giá trị hoàn toàn mới để phát huy và làm sống lại một di sản văn học.
VOV2: Như chị vừa nói, “để từ những ý tưởng mới đột phá biến thành những chuỗi giá trị mới để phát huy và làm sống lại một di sản văn học”. Đây chắc hẳn là một hành trình dài và đầy trở ngại, thưa chị?
KTS Nguyễn Thu Hạnh: Tầm nhìn là yếu tố cốt lõi nhất, bởi vì từ đó tạo ra nhiều hạn chế ở các khía cạnh khác. Chẳng hạn như nếu chúng ta không nhìn rõ được giá trị của di sản văn học nhà văn Nam Cao thì cũng sẽ không có những cơ chế chính sách phù hợp để thu hút vốn đầu tư, tạo ra sân chơi cho các nhà đầu tư và cộng đồng người dân tham gia vào quy hoạch này, từ đó biến nó thành thực tế. Rồi nhiều hạn chế khác về mặt cơ chế chính sách từ ở cấp cao nhất cho đến việc triển khai thành kế hoạch cụ thể ở địa phương. Tôi nghĩ rằng đó là những vấn đề chúng ta cần phải tháo gỡ ngay.
Ngay như quan điểm về bảo tồn di sản, chúng ta cần nhìn nhận giá trị di sản trong nhiều chiều, cả quá khứ lẫn hiện tại và tương lai. Nếu chỉ nhìn dưới khía cạnh quá khứ, chúng ta sẽ bảo tồn như một di sản “chết”. Chỉ khi phát huy được giá trị di sản trong hiện tại và tương lai thì người dân mới được hưởng lợi, doanh nghiệp thấy được lợi ích kinh tế thì họ mới mạnh dàn đầu tư để tạo ra thêm giá trị. Tôi cho rằng, những vấn đề trong ứng xử với di sản của chúng ta từ trước đến nay, bản chất sâu xa nhất vẫn đến từ nhận thức.
VOV2: Cả nước đã chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, theo đó tỉnh Hà Nam sáp nhập với Ninh Bình và Nam Định thành tỉnh Ninh Bình (mới). Với những thay đổi mang tính cách mạng này, chị có kỳ vọng sẽ tạo nên xung lực mới, tạo “bệ phóng” cho những ý tưởng sáng tạo đột phá có cơ hội phát huy?
KTS Nguyễn Thu Hạnh: Tôi rất kỳ vọng ở chính quyền mới, bởi vì tôi nghĩ mọi sự thay đổi đều có giá trị, bản chất của cuộc sống là phải thay đổi, có thay đổi thì mới có phát triển nên việc sáp nhập các tỉnh hay cụ thể ở đây là Hà Nam nhập với Nam Định và Ninh Bình thành tỉnh Ninh Bình (mới), tôi nghĩ sẽ như “rồng thêm cánh” thôi. Bởi Ninh Bình đã sẵn Khu du lịch Tràng An - Bái Đính rất nổi tiếng, giờ lại kết hợp với Hà Nam có khu Tam Chúc, rồi tới đây nếu đề án của tôi được triển khai thành Khu du lịch làng Vũ Đại thì sẽ rất tuyệt vời, bởi nó sẽ hình thành trục du lịch liên tuyến. Tiềm năng thì có đấy, chỉ có điều chúng ta có nhận ra và có phương thức khai thác một cách thông minh và hiệu quả hay không mà thôi.
VOV2: Xin trân trọng cảm ơn TS.KTS Nguyễn Thu Hạnh về cuộc trao đổi vừa rồi!
