Kỳ họp lần thứ 41 của Đại hội đồng Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO), diễn ra từ ngày 9 đến 24/11 tại Paris (Pháp), các đại biểu thành viên của tổ chức này đã thông qua danh sách 60 danh nhân văn hóa và sự kiện lịch sử mà UNESCO sẽ cùng vinh danh và tham gia kỷ niệm năm sinh/năm mất trong niên khóa 2022 - 2023.
Tại kỳ họp này, hồ sơ kỷ niệm 200 năm ngày sinh của danh nhân Nguyễn Đình Chiểu và kỷ niệm 250 năm ngày sinh, 200 năm ngày mất của nữ sĩ Hồ Xuân Hương đã được thông qua.
Đây là thành quả của sự phối hợp chặt chẽ của UBND tỉnh Bến Tre, UBND tỉnh Nghệ An với Ủy ban quốc gia UNESCO Việt Nam, Vụ Ngoại giao văn hóa và UNESCO, Bộ Ngoại giao, các chuyên gia và nhà khoa học của Việt Nam.
Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu (1822 - 1888) tục gọi là cụ Đồ Chiểu, tự Mạnh Trạch, hiệu Trọng Phủ, Hối Trai, sinh tại làng Tân Khánh, huyện Bình Dương, phủ Tân Bình, tỉnh Gia Định (nay thuộc TPHCM). Khi thực dân Pháp chiếm thành Gia Định, ông đã rời bỏ quê nhà Gia Định để về sống ở quê vợ Cần Giuộc (tỉnh Long An ngày nay), sau đó về Ba Tri (Bến Tre) sống cho tới khi qua đời. Ông đã để lại cho đời nhiều tác phẩm văn học bất hủ như Văn tế Nghĩa sĩ Cần Giuộc, Lục Vân Tiên, Dương Từ - Hà Mậu, Ngư tiều y thuật vấn đáp…
Nguyễn Đình Chiểu là một tấm gương tiêu biểu vượt lên những khó khăn của cuộc sống và theo đuổi lý tưởng học tập suốt đời, thể hiện đúng tinh thần Hiến chương của UNESCO. Bên cạnh đó, ông còn hành nghề đông y để chữa bệnh cứu người. Thơ văn của ông đậm tính nhân văn, khích lệ lòng yêu nước, ca ngợi những con người sẵn sàng làm việc nghĩa, vì lợi ích cộng đồng.
Nữ sĩ Hồ Xuân Hương (1772 - 1822) là một trong những nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam, bà được mệnh danh là “Bà chúa thơ Nôm”. Theo cuốn sách Giai nhân di mặc của tác giả Nguyễn Hữu Tiến, Hồ Xuân Hương là con của cụ tú tài Hồ Phi Diễn (người Quỳnh Đôi, Quỳnh Lưu, Nghệ An) với người vợ thứ; được sinh ra tại phường Khán Xuân, huyện Vĩnh Thuận (gần Hồ Tây hiện nay).
Thơ Hồ Xuân Hương là biểu hiện của sự vận động, lạc quan. Với tư tưởng mới mẻ cùng lối làm thơ phá cách, ngôn ngữ bình dị và sáng tạo, các tác phẩm của bà đã đem lại nhiều ý nghĩa, giá trị và sức sống lâu bền, từ quá khứ đến hiện tại. Thơ bà cũng mang nhiều nội dung về bình đẳng giới, đấu tranh cho sự nghiệp giải phóng phụ nữ ở Việt Nam.
Trước nhà thơ Nguyễn Đình Chiểu và Hồ Xuân Hương, UNESCO đã từng thông qua nghị quyết vinh danh và cùng kỷ niệm năm sinh/năm mất của các Danh nhân Việt Nam như: kỷ niệm 100 năm ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh vào năm 1990; 600 năm ngày sinh Nguyễn Trãi (1980); 250 năm ngày sinh Nguyễn Du (2015); 650 năm ngày mất của nhà giáo Chu Văn An (2019).
Việc UNESCO thông qua nghị quyết công nhận Danh nhân Nguyễn Đình Chiểu và Nữ sĩ Hồ Xuân Hương là niềm tự hào, niềm vui của nhân dân Việt Nam, tỉnh Bến Tre, Nghệ An và những người làm công tác văn hóa, tâm huyết với văn hóa đọc của đất nước. Đây cũng chính là dịp để chúng ta giới thiệu với bạn bè quốc tế những di sản, bản sắc truyền thống của dân tộc và những nét đẹp trong tâm hồn, trí tuệ con người Việt Nam.
UNESCO tôn vinh các Danh nhân Việt Nam cho thấy sự ghi nhận toàn cầu đối với những lý tưởng về hòa bình, bình đẳng xã hội, học tập suốt đời mà Việt Nam cùng chia sẻ với thế giới.
