Năm nào báo, đài, mạng xã hội cũng lên án về tình trạng xả rác bừa bãi sau kỳ nghỉ, lễ hội, nhưng tình trạng này vẫn diễn ra tràn lan. Thậm chí nhiều nhà dân nhìn rất to đẹp, khang trang nhưng chỉ đẹp trong khuôn viên của nhà họ, còn từ cổng ra đường, ra ngõ, thì họ vô tư xả rác.
“Rõ là rác nhà họ vứt ra nhưng lại tỏ ra khó chịu khi chúng tôi quét không sạch. Còn có người ngang nhiên mang rác vứt ra ngoài đường khi được chúng tôi nhắc nhở thì tỏ thái độ hằn học”, chị Đỗ Thị Bé - công nhân môi trường quận Cầu Giấy -Hà Nội bức xúc.
Làm việc từ tờ mờ sáng, đến gần trưa mới được nghỉ, những công nhân môi trường quận Hoàn Kiếm, cũng mới dọn dẹp được nửa quãng đường, khu dân phố mình đảm nhiệm. Nhìn 2 xe rác đầy chất ngất, chị Nguyễn Thị Thanh Hiếu, công ty Urenco 1, phụ trách môi trường quận Hoàn Kiếm, chỉ mong tất cả mọi người đều có ý thức hơn, để rác đúng nơi quy định.
“Đầu giờ sáng có lực lượng chính quyền thì còn đỡ, tầm 9, 10 giờ, dân họ cứ nhè vỉa hè, đường mà đổ, dọn vất vả lắm… chỉ mong mọi người biết thương chúng tôi”, chị Hiếu chia sẻ.
Hàng ngày không khó bắt gặp hình ảnh học sinh, sinh viên, công nhân viên chức… đi học, đi làm cầm theo gói xôi, bánh mì, ăn xong quẳng luôn vào gốc cây, ném rác qua cửa kính xe buýt. Trong lớp học, sân trường, học sinh cũng ngang nhiên xả rác ở hộc bàn, góc lớp, hành lang... thậm chí trên những cầu vượt dành cho người đi bộ, cứ sau mỗi tối, rác bay theo gió tràn cả xuống đường.
Hà Nội đã và đang nỗ lực chấn chỉnh những hành vi “lệch chuẩn” văn hóa nơi công cộng bằng cách ban hành Quy tắc ứng xử nơi công cộng cùng với đó có các quy định về vứt rác nơi công cộng. Tuy nhiên, điều dễ nhận thấy nhất trong công tác triển khai là thiếu vắng chế tài xử phạt dành cho những hành vi phản văn hóa nơi công cộng, điều vốn được áp dụng rất nghiêm khắc tại nhiều nước trên thế giới.
Theo Điều 25 Nghị định 45/2022/NĐ-CP quy định về xử phạt vi phạm các quy định về bảo vệ môi trường nơi công cộng, khu đô thị, khu dân cư gây ô nhiễm môi trường thì: phạt tiền từ 100.000 - 150.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ đầu, mẩu, tàn thuốc lá không đúng nơi quy định tại khu chung cư, hoặc nơi công cộng; phạt tiền từ 500.000 -1.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải, đổ nước thải không đúng nơi quy định tại khu chung cư, thương mại, dịch vụ hoặc nơi công cộng; phạt tiền từ 1.000.000 -2.000.000 đồng đối với hành vi vứt, thải, bỏ rác thải trên vỉa hè, lòng đường... Việc xử phạt nặng các hành vi nêu trên là một trong những giải pháp tốt để ngăn ngừa những thói quen xấu, gây mất vệ sinh và mỹ quan đô thị. Tuy nhiên, đi kèm với việc xử phạt cũng cần triển khai nhiều cách làm phù hợp để ngăn chặn triệt để các hành vi làm xấu môi trường.
“Nhiều nước họ làm nghiêm khiến người dân thấy xấu hổ, cảm thấy nếu vị phạm sẽ bị mọi người kỳ thị… Một nhạc sĩ có tiếng ở Singapore, trót vứt một mẩu thuốc ra đường và sau đó vừa phải nộp phạt vừa phải đi công ích… Chế tài nước ta có, nhưng cần nghiêm khắc hơn, thậm chí ai xả rác bừa bãi cũng có thể phải lao động công ích, có như vậy người vi phạm mới biết sợ”- Tiến sĩ Đỗ Thị Vân Anh, khoa Công tác xã hội, trường Đại học Công đoàn đề xuất.
"Quy tắc ứng xử không đi kèm với điều khoản xử phạt khiến không ít người dân chưa thực sự coi trọng việc chấp hành quy tắc", tiến sĩ Bùi Hoài Sơn, Ủy ban Văn hóa Giáo dục của Quốc hội nêu quan điểm.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường: lượng rác bình quân thải ra môi trường tại nước ta hiện nay vào khoảng 60.000 tấn/ngày, tương ứng với gần 22 triệu tấn/năm, trong đó khu vực đô thị chiếm 60%, còn lại là vùng nông thôn. Dự báo với tốc độ công nghiệp hóa, đô thị hóa tăng trưởng mạnh như thời gian qua, lượng rác thải cũng sẽ tăng theo tỷ lệ thuận, khoảng 1,8-2 triệu tấn/năm. Việc vứt rác bừa bãi không chỉ gây mất vệ sinh cộng đồng mà còn là một trong những thước đo sự văn minh trong hành vi ứng xử nơi công cộng, thể hiện sự phát triển về văn hóa của cộng đồng. Ngoài việc nâng cao ý thức bằng việc tuyên truyền thì Hà Nội cần các biện pháp chế tài, giải pháp mạnh tay, kiên quyết để ngăn chặn tình trạng xả rác nơi công cộng, có như vậy hình ảnh đẹp về Thủ đô Hà Nội sẽ được giữ trong mắt của bạn bè và du khách trong nước và quốc tế
