Mời nghe cuộc trao đổi giữa phóng viên VOV2 với bà Nguyễn Thị Hồng Huệ, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách, Bộ Dân tộc và Tôn giáo:
Già làng, trưởng bản và những người có uy tín đã và đang có những đóng góp hết sức quan trọng, toàn diện trong đời sống của đồng bào ở các buôn làng, thôn bản. Họ trở thành lực lượng nòng cốt, không thể thiếu trong công tác dân tộc và trong sự phát triển bền vững của vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Chính vì vậy, những năm qua, Đảng và Nhà nước ta đã triển khai nhiều chính sách ưu đãi đối với người có uy tín. Theo đó đã đem lại nhiều kết quả rất rõ nét và toàn diện.
Trước hết, chính sách đã xây dựng và củng cố được một lực lượng người có uy tín đông đảo, ổn định và gắn bó chặt chẽ với cộng đồng. Hiện nay, cả nước có gần 30 nghìn người có uy tín, được nhân dân các thôn, bản, buôn làng, phum sóc trực tiếp bình chọn theo đúng quy định. Đây là lực lượng nòng cốt, có ảnh hưởng sâu rộng trong đời sống xã hội ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Thứ hai, thông qua việc bố trí nguồn lực đáng kể và tổ chức đồng bộ các hoạt động hỗ trợ, chính sách đã góp phần nâng cao nhận thức, kiến thức và năng lực của người có uy tín. Hàng nghìn hội nghị, lớp tập huấn, hoạt động cung cấp thông tin, tham quan, giao lưu học tập kinh nghiệm đã được tổ chức, giúp người có uy tín nắm vững chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước và tình hình phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, từ đó phát huy tốt hơn vai trò tuyên truyền, vận động trong cộng đồng.
Thứ ba, chính sách đã thực hiện tốt công tác động viên cả về vật chất lẫn tinh thần đối với người có uy tín. Việc thăm hỏi, tặng quà dịp lễ, tết; hỗ trợ khi ốm đau, khó khăn; biểu dương, khen thưởng kịp thời đã tạo sự quan tâm, ghi nhận và khích lệ thiết thực, giúp người có uy tín yên tâm, gắn bó và trách nhiệm hơn với vai trò của mình. Một số địa phương còn chủ động ban hành chính sách hỗ trợ bổ sung, như hỗ trợ hàng tháng, mua bảo hiểm y tế, qua đó tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người có uy tín hoạt động.
Quan trọng hơn cả, những kết quả đạt được đã tiếp tục khẳng định chủ trương ban hành và thực hiện chính sách đối với người có uy tín là đúng đắn, phù hợp với thực tiễn. Thông qua chính sách, người có uy tín đã thực sự phát huy vai trò là cầu nối tin cậy giữa cấp ủy, chính quyền với đồng bào dân tộc thiểu số, có nhiều đóng góp thiết thực trong tuyên truyền, vận động nhân dân chấp hành pháp luật; phát triển kinh tế, giảm nghèo; xây dựng nông thôn mới; giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc; bảo đảm an ninh trật tự và bảo vệ môi trường sinh thái.
Trong thời gian tới, Bộ Dân tộc và Tôn giáo xác định việc đổi mới, nâng cao chất lượng và hiệu quả chính sách đối với người có uy tín là một nhiệm vụ trọng tâm, gắn với yêu cầu hoàn thiện thể chế và phù hợp với thực tiễn vùng đồng bào dân tộc thiểu số trong giai đoạn mới.
Trọng tâm lớn nhất hiện nay là nghiên cứu, tham mưu Chính phủ ban hành một văn bản quy định thống nhất về tiêu chí lựa chọn, công nhận và chính sách đối với người có uy tín, dự kiến trình trong quý II năm 2026. Văn bản này được xây dựng nhằm khắc phục những khó khăn, bất cập hiện nay và đổi mới toàn diện nội dung chính sách.
Theo định hướng, quy định mới sẽ làm rõ và cụ thể hóa các nội dung cốt lõi, gồm:Thứ nhất, quy định rõ tiêu chí, đối tượng và điều kiện lựa chọn người có uy tín, bảo đảm thống nhất, dễ áp dụng và phù hợp với thực tiễn từng vùng, từng địa bàn.
Thứ hai, quy định đầy đủ, cụ thể trình tự, thủ tục bình chọn, công nhận, đưa ra khỏi danh sách người có uy tín, giúp các cơ quan và địa phương triển khai thống nhất trong bối cảnh thực hiện mô hình chính quyền địa phương 02 cấp.
Thứ ba, hoàn thiện hệ thống chế độ, chính sách đối với người có uy tín, theo các nhóm chính sách rõ ràng:
+ Nhóm chính sách cung cấp thông tin, trang bị kiến thức, như phổ biến thông tin, cấp báo chí, tập huấn, bồi dưỡng, tham quan, học tập kinh nghiệm;
+ Nhóm chính sách hỗ trợ vật chất, động viên tinh thần, như thăm hỏi, tặng quà dịp lễ, tết; hỗ trợ khi ốm đau, gặp khó khăn, hoạn nạn; thăm viếng, động viên khi qua đời;
+ Nhóm chính sách khen thưởng, đón tiếp, gặp mặt, bảo đảm kịp thời ghi nhận, động viên những người có uy tín có thành tích xuất sắc.
Thứ tư, quy định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ của người có uy tín, gắn với việc phát huy vai trò của họ trên các lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội, giữ gìn bản sắc văn hóa, củng cố khối đại đoàn kết dân tộc và bảo đảm an ninh trật tự ở cơ sở.
Thứ năm, bảo đảm nguồn lực thực hiện chính sách, theo hướng quy định rõ trách nhiệm bố trí ngân sách Trung ương trong dự toán hằng năm của Bộ Dân tộc và Tôn giáo và các cơ quan liên quan, đồng thời có cơ chế hỗ trợ phù hợp đối với các địa phương còn khó khăn.
Cuối cùng, văn bản sẽ xác định rõ trách nhiệm của Bộ Dân tộc và Tôn giáo, Bộ Tài chính, các bộ, ngành Trung ương và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong tổ chức triển khai thực hiện chính sách, bảo đảm đồng bộ, hiệu quả và bền vững.
Có thể nói, với những định hướng nêu trên, chính sách đối với người có uy tín trong thời gian tới sẽ được đổi mới theo hướng toàn diện, thống nhất và thực chất hơn, qua đó tiếp tục phát huy vai trò quan trọng của người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
