Nghe bài viết tại đây:
Ngày 10/3/2023 Thủ tướng Chính phủ đã ban hành quyết định số 208/QĐ-TTg, phê duyệt Đề án chuyển đổi một số nghề khai thác hải sản ảnh hưởng đến nguồn lợi và môi trường sinh thái. Đề án được xây dựng trên quan điểm phù hợp với chủ trương của Đảng, Nhà nước và các chiến lược phát triển kinh tế biển, thủy sản bền vững:
Mục tiêu trọng tâm là giảm dần, tiến tới chấm dứt các nghề khai thác mang tính hủy diệt như lưới kéo, lưới rê thu ngừ…; sắp xếp lại đội tàu theo hướng bền vững, chuyển một phần sang nghề khai thác thân thiện hơn hoặc sang các lĩnh vực khác như dịch vụ hậu cần, du lịch biển, nuôi trồng thủy sản; đảm bảo 100% ngư dân chuyển đổi được hỗ trợ để có việc làm ổn định.
Theo PGS.TS Vũ Thanh Ca - nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu biển và hải đảo, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam (nay là Cục Biển và Hải đảo Việt Nam), chuyển đổi nghề cho ngư dân vừa đảm bảo tránh khai thác tận diệt nguồn lợi thủy sản, vừa đáp ứng sinh kế cho ngư dân.
"Đóng tàu thuyền người ta phải chi phí nhiều, phải trả lãi. Nếu cấm đánh bắt trong thời gian nhất định sẽ tác động lớn tới ngư dân", ông Ca nói.
Cấm hoặc hạn chế đánh bắt tận diệt, đồng thời không phát triển thêm đội tàu là một trong những giải pháp phát triển nghề cá bền vững. Vấn đề đặt ra hiện nay là chuyện mưu sinh của ngư dân miền biển phải tính đến việc chuyển đổi nghề hoặc hỗ trợ nuôi trồng hải sản, phải chuyển đổi từ nuôi biển truyền thống sang nuôi công nghiệp.
Phó Giáo sư - Tiến sĩ Võ Sĩ Tuấn, Hiệp hội Nuôi biển Việt Nam cho rằng, muốn chuyển dần từ nuôi biển truyền thống sang công nghiệp, việc đầu tiên là cần thay đổi tư duy trong nuôi biển.
“Vùng nuôi phải sắp xếp lại cho trật tự, nuôi chỗ nào, chỗ nào luồng lạch, chỗ nuôi thông thoáng và chỗ chất thải không tồn đọng dưới đáy biển. Phải quan trắc môi trường rồi giám sát thấy như thế nào để thay đổi. Đi xa hơn nữa phải áp dụng công nghệ, kỳ vọng bắt đầu lớn hơn. Áp dụng công nghệ thì phát triển lớn mà phát triển lớn lúc này thì cần có vốn, đầu tư lớn hơn phải có hợp tác với doanh nghiệp" PGS.TS Võ Sĩ Tuấn cho rằng vấn đề này khó, rất khó nhưng không có nghĩa là chúng ta đầu hàng.
Đề án đề ra nhiều nhiệm vụ và giải pháp cụ thể như: siết chặt cấp phép đóng mới, cải hoán tàu; xác định hạn ngạch giấy phép khai thác để cắt giảm đội tàu ven bờ; khuyến khích chuyển sang nghề cá giải trí, dịch vụ du lịch biển; phát triển mô hình đồng quản lý nguồn lợi thủy sản. Song song đó là các giải pháp mạnh về truyền thông, thường xuyên tuyên truyền tác hại của khai thác bất hợp pháp, phổ biến các mô hình làm ăn hiệu quả; tăng cường kiểm soát sản lượng tại cảng cá; đầu tư lực lượng kiểm ngư địa phương; hoàn thiện chính sách hỗ trợ vốn, đào tạo nghề cho ngư dân; đẩy mạnh ứng dụng khoa học – công nghệ trong dự báo ngư trường, cải tiến nghề khai thác và thiết bị bảo quản. Tất cả nhằm hướng tới mục tiêu cuối cùng: phát triển nghề cá bền vững, bảo vệ môi trường biển và giữ vững sinh kế lâu dài cho ngư dân.
Theo ông Trần Đình Luân, Cục trưởng Cục Thủy sản và Kiểm ngư, Bộ Ngông nghiệp và Môi trường, việc chuyển đổi nghề, tạo sinh kế bền vững cho ngư dân ven biển là chủ trương lớn. Tiềm năng nhiều khu vực ven biển hiện nay có thể thực hiện chuyển đổi nghề cá để giảm số lượng tàu khai thác. Vấn đề đặt ra là cần đánh giá cụ thể và xác định những việc cần làm, khó khăn ở đâu thì tháo gỡ ở đó. Để chuyển đổi nghề hiệu quả cho ngư dân cần có sự tham gia, góp ý của người dân với mục tiêu tạo việc làm, có thu nhập bền vững.
"Khai thác ven bờ nếu không tổ chức lại một cách hợp lý thì nguy cơ nguồn lợi ngày một suy giảm, đời sống của ngư dân sẽ ngày một khó khăn. Đến nay, các văn bản, chủ trương bảo vệ nguồn lợi thủy sản đã cơ bản đầy đủ. Chuyển đổi nghề ở ven bờ sang một số hình thức như: các tổ đồng quản lý, các hợp tác xã, dịch vụ. Cách làm cần đa dạng các nghề, trên cơ sở lựa chọn các những mô hình hiệu quả, mục tiêu là phải tạo được công ăn việc làm cho ngư dân, bảo vệ được môi trường và nâng cao thu nhập hướng đến phát triển bền vững”.
Trong bối cảnh nguồn lợi thủy sản ngày càng cạn kiệt, việc sớm chuyển đổi nghề cho bà con ngư dân là một trong nhiệm vụ cấp bách. Hiện đã có một số mô hình hay, hiệu quả nhưng để nhân rộng cần có sự chung tay của lãnh đạo chính quyền địa phương cũng như cộng đồng để xây dựng nông thôn mới ven biển trở thành nơi đáng sống.
Tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, người dân ở một số địa phương đang mạnh dạn chuyển từ nghề khai thác sang nuôi thủy sản bằng việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất những ao cá, ao tôm, mang lại nguồn thu nhập ổn định.
Nhiều địa phương đã xây dựng đề án chuyển đổi nghề cho ngư dân gắn với những chính sách ưu đãi, hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm, đặc biệt là những địa phương có số lượng tàu thuyền lớn đang quy hoạch lại lĩnh vực khai thác thủy sản, nhằm đảm bảo sinh kế cho người dân./.
