Thời gian gần đây liên tiếp xảy ra các vụ cháy gây nên những cái chết thương tâm khiến ai cũng xót xa. Điều đáng nói, đa số các vụ cháy đều liên quan đến mô hình nhà ở kết hợp với kinh doanh. Mới đây nhất là vụ cháy ở Định Công Hạ, phường Định Công, quận Hoàng Mai, TP Hà Nội khiến 4 người tử vong.
Theo thống kê của Công an Thành phố Hà Nội có khoảng 31.200 nhà trọ và hơn 39.200 nhà ở kết hợp với kinh doanh có nguy cơ cháy nổ cao. Còn tại TP HCM, con số này là gần 60.500.
Sự cố cháy nổ tại nhà ở kết hợp kinh doanh thường gây thiệt hại lớn về người, bởi hàng hóa lấn chiếm lối thoát nạn hoặc để gần đường dây điện và các thiết bị sinh nhiệt. Nhiều nhà ở không có sự bảo trì, cải tạo, hệ thống điện đã xuống cấp, không đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy. Chính vì thế, Ủy ban Quốc phòng và An ninh đề nghị dự thảo Luật Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ tiếp tục đánh giá kỹ tác động của các quy định về điều kiện an toàn phòng cháy, chữa cháy đối với nhà ở, phương tiện giao thông cơ giới và cơ sở; nghiên cứu quy định yêu cầu, điều kiện về phòng cháy, chữa cháy phù hợp với từng loại hình cơ sở trên từng địa bàn, nhất là loại hình nhà ở kết hợp sản xuất, kinh doanh, trong đó cần quy định cụ thể về yêu cầu thiết kế, lắp đặt hệ thống điện; nghiên cứu bổ sung quy định về quản lý phương tiện giao thông chạy bằng điện.
Đại biểu Hoàng Thị Thanh Thúy, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh cho rằng cần rà soát lại rất cả các đối tượng kinh doanh kết hợp với nhà ở. Đặc biệt phải phân loại những hộ kinh doanh nào đã đảm bảo về phòng cháy chữa cháy, những hộ kinh doanh nào chưa đảm bảo thì phải khắc phục, điều chỉnh và giám sát chặt chẽ. Đại biểu nhấn mạnh “Không thể loại bỏ ngay loại hình này được mà phải xử lý trên nền hiện tại đang có. Ngoài ra cũng cần rà soát các loại hình nhà chung cư, nhà liền kề với những ngõ hẹp, ngách hẹp hiện này ở các thành phố lớn. Bởi đây cũng là vấn đề khi xảy ra cháy nổ tổn thất rất lớn”.

Cùng quan điểm, đại biểu Trịnh Xuân An, Ủy viên Thường trực Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội cũng rất băn khoăn hiện nay tại các đô thị lớn, hầu hết mô hình nhà ở kết hợp kinh doanh tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ rất cao, nhất là kinh doanh các mặt hàng dễ cháy. Điều nguy hiểm là cứ hết ngày làm việc, người thuê sẽ về, chủ nhà không kiểm tra bởi không thuộc quyền quản lý của mình nữa. Khi xảy ra cháy ở tầng 1 (tầng cho thuê kinh doanh), lửa sẽ bốc lên, những người sinh sống ở tầng trên gần như không có chỗ thoát thân. Chính vì thế, đại biểu đề xuất “Phải quy định cụ thể đối với loại hình nhà ở kết hợp với sản xuất kinh doanh thì phải có phương án và giải pháp phòng cháy. Hai là phải có biện pháp ngăn cháy. Ví dụ như nếu trường hợp nhà ở kết hợp với sản xuất kinh doanh trong điều kiện khu vực ngôi nhà đó có cả phòng trọ nên cấm, không thể tạo ra những rủi ro cao. Phải rõ ràng trong quy định pháp luật, cấm không cho phép kinh doanh trong diện tích mà có đông số lượng người có thể là từ 10 người thuê trọ trở lên hoặc là không có hệ thống chữa cháy”
Thời gian qua, tình trạng cháy, nổ diễn biến phức tạp, nhất là tại các thành phố lớn, các khu đô thị tập trung đông dân cư với nhiều loại hình cơ sở mới xuất hiện đã và đang gây ra những thiệt hại về người và tài sản, ảnh hưởng đến an ninh trật tự, đời sống xã hội, môi trường ổn định để phát triển kinh tế - xã hội...Chính vì thế, việc sửa đổi Luật Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và vô cùng cần thiết và cấp bách trong bối cảnh hiện nay. Tuy nhiên, theo đại biểu Nguyễn Hữu Chính, đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội các biện pháp phòng cháy chưa được đưa ra cụ thể trong dự thảo Luật sửa đổi.
Đại biểu kiến nghị “phòng là trên hết sau đó mới chữa cháy, do vậy ban soạn thảo cố gắng tìm những biện pháp phòng. Phòng ở đây trong dự thảo Luật có tuyên truyền giáo dục nhưng tại điều 8 lại đưa ra mặt trận tổ quốc. Tôi nghĩ tuyên truyền giáo dục không phải chỉ có Mặt trận tổ quốc mà tất cả các cơ quan đoàn thể, cá nhân và gia đình.”

Một vấn đề cũng được nhiều đại biểu quan tâm đó là việc đưa vào dự án Luật Phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ về trách nhiệm nêu gương của người đứng đầu. Hiện nay, nhiều biện pháp về phòng cháy, chữa cháy được đưa ra nhưng nếu người đứng đầu lơ là, thiếu kiểm tra, đôn đốc nhắc nhở thường xuyên sẽ có thể xảy ra những hậu quả đáng tiếc như trong thời gian qua. Mặc dù đã được rút kinh nghiệm nhiều lần, nhưng vẫn xảy ra tình trạng này. Chính vì thế, đại biểu Phạm Văn Hòa, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Đồng Tháp đề xuất “ Quy trách nhiệm của người đứng đầu trong cơ quan, đơn vị. Trực tiếp nhất là đơn vị phòng cháy chữa cháy, công an phường, chủ tịch phường phải chịu trách nhiệm liên đới để xảy ra tình trạng cháy nổ. Nếu mà về mặt chủ quan thì phải xử lý còn khách quan thì phải nhắc nhở, kiểm điểm để có ý thức, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao hơn”.
Tình hình trạng cháy, nổ trong thời gian vừa qua diễn biến rất phức tạp. Thực tế này đòi hỏi cấp thiết phải tăng cường các giải pháp để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về phòng cháy, chữa cháy. Đại biểu Nguyễn Hữu Chính, đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội cho rằng cần nhanh chóng thông qua Luật phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ để bổ sung các quy định mới, đáp ứng yêu cầu thực tiễn. “Hiện nay rất nhiều vụ cháy nghiêm trọng xảy ra nên cần nhanh chóng ban hành Luật này để điều chỉnh tất cả các vấn đề liên quan, đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy”.
Các đại biểu đều nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ và cho rằng, việc tiếp tục thể chế hoá quan điểm, chủ trương của Đảng, Nhà nước về phòng cháy, chữa cháy, cứu nạn, cứu hộ là cần thiết. Đặc biệt là nhiệm vụ thể chế hóa nội dung về công tác cứu nạn, cứu hộ và xã hội hóa công tác phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ cho đến nay còn hết sức hạn chế, chưa khuyến khích được doanh nghiệp, người dân và toàn xã hội tham gia.