Nghe phỏng vấn tại đây:
Đội mũ, bịt khẩu trang kín mít, có thể trang bị thêm cái ô và một viên gạch để đặt rùa lên. Vậy là những đối tượng bán rong rùa đã có chỗ buôn bán hoàn toàn cơ động trên vỉa hè và thu hút người qua lại.
Các đối tượng buôn bán này có thể ngồi cố định tại một địa điểm hoặc di chuyển giữa các địa điểm khác nhau và nhanh chóng bỏ chạy khi phát hiện sự có mặt của cơ quan chức năng.
Trong nhiều trường hợp, theo ghi nhận của Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) các đối tượng thậm chí có thể cung cấp mã số trại nuôi/ bảng kê lâm sản có xác nhận của cơ quan kiểm lâm để chứng minh nguồn gốc hợp pháp của các cá thể rùa được bày bán.
Bà Bùi Thị Hà - PGĐ Trung tâm Giáo dục Thiên nhiên (ENV) cho biết, các loài rùa được bán rong tại một số đô thị lớn trên cả nước chủ yếu là rùa răng, rùa núi vàng và rùa núi viền.
Theo quy định hiện hành của pháp luật, rùa răng (Heosemys annandalii), rùa núi vàng (Indotestudo elongata) và rùa đất lớn (Heosemys grandis) đều là loài động vật hoang dã nguy cấp, quý, hiếm thuộc Phụ lục II Công ước về buôn bán quốc tế động, thực vật hoang dã nguy cấp (CITES) và Nhóm IIB Danh mục động vật rừng, thực vật rừng nguy cấp, quý, hiếm ban hành kèm theo Nghị định 06/2019/NĐ-CP.
Theo quy định tại Luật Đầu tư 2020, hoạt động kinh doanh, vận chuyển, quảng cáo mẫu vật của các loài thực vật, động vật hoang dã thuộc các Phụ lục CITES và Danh mục thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm là “ngành nghề kinh doanh có điều kiện” (Phụ lục IV - số thứ tự 153 và 157). Theo đó, việc kinh doanh các loài rùa này phải đáp ứng đầy đủ điều kiện theo quy định tại Điều 29 Nghị định 06/2019/NĐ-CP.
Điều đó có nghĩa là khi thực hiện giao dịch buôn bán, vận chuyển các loài rùa này, bên cạnh việc phải lập Bảng kê lâm sản có xác nhận của Cơ quan Kiểm lâm sở tại, người nuôi/kinh doanh cũng phải thực hiện kiểm dịch động vật và các yêu cầu khác theo quy định của pháp luật về thú y, môi trường.
Ngoài ra, do hoạt động nuôi, kinh doanh, vận chuyển các loài rùa này là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, nên người nuôi, kinh doanh các loài rùa này cũng BẮT BUỘC phải đăng ký kinh doanh theo quy định tại Nghị định 01/2021/NĐ-CP và xuất hóa đơn khi buôn bán động vật hoang dã.
"Người bán sẽ phải lập Bảng kê lâm sản đối với trường hợp là động vật rừng và xin xác nhận Bảng kê lâm sản đó để bán cho người khác và chuyển quyền sở hữu cá thể rùa sang cho người mua... Theo như chúng tôi nhận thấy, nếu không muốn nói là 100% thì cũng phải đến 99% những trường hợp hiện nay đang bán rùa ở lòng đường, vỉa hè ở Hà Nội hay Thành phố Hồ Chí Minh thì không đáp ứng đầy đủ các cái điều kiện trên hoặc thậm chí là không đảm bảo nguồn gốc hợp pháp của các cá thể rùa đang được buôn bán" - bà Hà nhấn mạnh.
Như vậy, hành vi bán rong rùa sẽ bị coi là hành vi vi phạm pháp luật nếu không đảm bảo TẤT CẢ các điều kiện sau: (1) có giấy tờ chứng minh nguồn gốc hợp pháp của cá thể rùa (Bảng kê lâm sản có xác nhận của Cơ quan Kiểm lâm nơi mua rùa); (2) có giấy chứng nhận kiêm dịch trong trường hợp động vật hoang dã không có nguồn gốc tại địa phương đang thực hiện hoạt động buôn bán; (3) có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh (hoặc đăng ký doanh nghiệp) và được phép xuất hóa đơn hợp lệ theo quy định; (4) có Sổ theo dõi hoạt động theo mẫu quy định tại Phụ lục 14 Nghị định 06/2019/NĐ-CP và cập nhật số này theo đúng quy định của pháp luật.
Đối với trường hợp buôn bán rùa và các cái loài động vật hoang dã khác mà không đảm bảo nguồn gốc hợp pháp thì người vi phạm hoàn toàn có thể bị xử phạt vi phạm hành chính hoặc là truy cứu trách nhiệm hình sự.
Mức xử phạt vi phạm hành chính lên đến 400 triệu đồng đối với cá nhân và mức hình phạt lên đến 15 năm tù. Đối với cá nhân tùy theo loài cũng như khối lượng/ giá trị bằng tiền của tang vật vi phạm.
"Thế nhưng, trong trường hợp dù là cá thể động vật hoang dã có nguồn gốc hợp pháp nhưng người kinh doanh không đáp ứng điều kiện khác theo quy định của pháp luật thì có thể bị xử phạt vi phạm hành chính do vi phạm các quy định về trình tự, thủ tục hoặc là vi phạm những quy định liên quan đến việc đăng ký kinh doanh hay là xuất hóa đơn, với mức phạt có thể lên đến 10 triệu đồng" - bà Hà thông tin.
Đây không phải là lần đầu tiên xuất hiện những đối tượng bán rong rùa trên đường phố. ENV cũng nhận định rằng do tính chất cơ động của các đối tượng buôn bán khiến công tác xử lý hoạt động này còn gặp khó khăn nhất định. Bên cạnh đó, một số trường hợp các cơ quan chức năng chưa kiên quyết xử lý khi phát hiện vi phạm cũng khiến các đối tượng ngang nhiên coi thường pháp luật.
Các chuyên gia cũng không loại trừ trường hợp những cái đối tượng này đang lợi dụng lòng thương của người dân. Khi thấy những cá thể rùa bị bày bán trên lòng đường, một số người sẵn sàng chi tiền triệu mua về để phóng sinh. Ý nguyện tốt này vô tình kích thích cung - cầu, bởi vì nó đem lại lợi nhuận cho những đối tượng bán rùa.
Khi phát hiện rùa bán rong, người dân cần tỉnh táo, không để lòng thương bị lợi dụng và hãy thông báo với cơ quan chức năng địa phương hoặc là đường dây nóng miễn phí 18001522 để thông tin./.
