Sáng 12/5, Quốc hội đã thảo luận nhiều nội dung quan trọng liên quan đến công tác chuẩn bị cho nhiệm kỳ Quốc hội và Hội đồng nhân dân (HĐND) các cấp tiếp theo, gồm: Đề xuất rút ngắn nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2021-2026, cùng với sửa đổi Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu HĐND nhằm bảo đảm tính đồng bộ, tinh gọn và hiệu quả trong tổ chức bộ máy Nhà nước sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIV.
Theo Tờ trình do Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh trình bày, nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV và HĐND các cấp sẽ được rút ngắn 3 tháng, kết thúc vào đầu tháng 4/2026 thay vì tháng 7/2026 như thông lệ. Dự kiến, ngày bầu cử toàn quốc được tổ chức vào Chủ nhật, 15/3/2026.
Việc điều chỉnh này xuất phát từ yêu cầu thực tiễn và chủ trương của Đảng về việc sớm kiện toàn nhân sự cấp cao sau Đại hội Đảng, đảm bảo sự liền mạch, ổn định và đồng bộ giữa hệ thống các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội. Rút ngắn khoảng cách giữa thời điểm Đại hội Đảng và kỳ họp thứ nhất của Quốc hội, HĐND khóa mới cũng giúp sớm triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIV trong đời sống chính trị - xã hội.
Căn cứ pháp lý cho đề xuất được dẫn chiếu rõ ràng từ Hiến pháp 2013, Luật Tổ chức Quốc hội và Luật Tổ chức chính quyền địa phương, trong đó quy định Quốc hội có quyền rút ngắn nhiệm kỳ nếu được ít nhất 2/3 tổng số đại biểu biểu quyết tán thành.
Cùng với điều chỉnh nhiệm kỳ, Quốc hội cũng nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Bầu cử. Dự án được trình theo thủ tục rút gọn, nhằm hoàn thiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, điều chỉnh thời gian tổ chức bầu cử và xử lý những bất cập trong thực tiễn.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải, dự thảo luật kế thừa những nội dung ổn định, đồng thời thể chế hóa các chủ trương lớn của Trung ương về tinh gọn bộ máy, rút ngắn quy trình bầu cử và tăng cường tính chủ động ở cấp xã.
Một điểm nổi bật là việc rút ngắn thời gian từ khi kết thúc nhận hồ sơ ứng cử đến ngày bầu cử từ 70 ngày xuống còn 42 ngày, qua đó rút ngắn chu kỳ tổ chức bầu cử nhưng vẫn đảm bảo chất lượng, minh bạch. Thời gian từ bầu cử đến kỳ họp thứ nhất của Quốc hội khóa mới cũng có thể giảm còn 22 ngày thay vì tối đa 60 ngày như hiện nay.
Ngoài ra, dự thảo điều chỉnh mạnh mẽ về thẩm quyền tổ chức bầu cử ở cấp xã, loại bỏ một số quy định không còn phù hợp ở cấp huyện - nơi không tổ chức HĐND. Các nội dung bổ sung mới như cho phép vận động bầu cử trực tuyến, quy định về chuyển hồ sơ ứng cử của cán bộ cấp cao chuyển công tác, hay tăng cường đại diện Đoàn ĐBQH trong các Ủy ban bầu cử cấp tỉnh cũng cho thấy hướng cải tiến phù hợp với chuyển đổi số và thực tiễn tổ chức chính quyền hiện đại.
Cả hai đề xuất về rút ngắn nhiệm kỳ và sửa đổi Luật Bầu cử đều là những bước chuẩn bị quan trọng cho cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XVI và HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026-2031. Đây cũng là sự khởi đầu cho giai đoạn chuyển giao giữa hai nhiệm kỳ chính trị lớn, khi hệ thống chính trị được tổ chức lại theo hướng tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả hơn.
Việc điều chỉnh kịp thời về mặt luật pháp và tổ chức, nếu được Quốc hội thông qua, sẽ tạo tiền đề thuận lợi cho việc kiện toàn tổ chức bộ máy sau Đại hội Đảng, đảm bảo tính kế thừa, liên thông và ổn định trong hoạt động của bộ máy nhà nước các cấp.
