Sáng 17/5, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, trong đó nội dung quản lý hàng hóa trên sàn thương mại điện tử (TMĐT) được nhiều đại biểu đặc biệt quan tâm.
Gần đây, nhiều vụ việc liên quan đến hàng giả, hàng nhái, đặc biệt là mỹ phẩm kém chất lượng được quảng cáo tràn lan trên các nền tảng trực tuyến đã gây bức xúc trong dư luận. Dù bị phản ánh, nhiều sản phẩm vẫn tồn tại dai dẳng.
Đại biểu Trịnh Thị Tú Anh - Đoàn ĐBQH tỉnh Lâm Đồng tán thành việc bổ sung các điều luật riêng về TMĐT trong dự thảo luật quy định rõ trách nhiệm của sàn TMĐT, người bán hàng online, yêu cầu truy xuất nguồn gốc và áp dụng công nghệ. Tuy nhiên, bà cho rằng: “Nhiều nội dung vẫn chưa cụ thể, thiếu chế tài đi kèm, trong khi thực tiễn đang đặt ra nhiều thách thức.”
Dẫn chứng từ TikTok Shop với các vụ mỹ phẩm nhái năm 2024 - bà Tú Anh đề nghị bổ sung quy định ràng buộc nghĩa vụ kiểm tra pháp lý về chất lượng hàng hóa trước khi được phép hiển thị, cũng như trách nhiệm gỡ bỏ sản phẩm vi phạm. Đồng thời, yêu cầu người bán online phải cung cấp công bố hợp chuẩn, công khai nguồn gốc, chứng nhận chất lượng… và bị xử phạt nếu không tuân thủ.
Đại biểu Hoàng Minh Hiếu - Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An đồng tình với các đề xuất tăng cường kiểm soát chất lượng hàng hóa qua TMĐT, trong bối cảnh số vụ vi phạm tăng đến 266% trong năm 2024 theo báo cáo của Bộ Công Thương. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh cần phân định rõ ranh giới trách nhiệm.
“Theo tôi, sàn TMĐT không có đủ năng lực và thẩm quyền để xác minh nguồn gốc hàng hóa,” ông Hiếu nói. “Họ chỉ có thể yêu cầu người bán cung cấp thông tin theo luật, chứ không thể giám sát toàn bộ chuỗi cung ứng.” Do đó, ông đề nghị cơ quan soạn thảo điều chỉnh quy định cho phù hợp, tránh yêu cầu vượt quá khả năng kỹ thuật và pháp lý của các nền tảng.
Cùng quan điểm, Đại biểu Nguyễn Hữu Thông - Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Thuận cho rằng việc lần đầu tiên luật hóa trách nhiệm của sàn TMĐT trong kiểm soát chất lượng là một bước tiến. Tuy nhiên, ông cũng nêu rõ lo ngại về rủi ro khi các nền tảng bị yêu cầu “xác thực thông tin người bán, ngăn chặn hàng giả” trong khi không có công cụ hoặc chức năng điều tra.
Ngoài ra, ông Thông cũng chỉ ra nhiều nội dung tương tự đã được quy định trong Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng 2023, Dự thảo Luật TMĐT và các nghị định hiện hành. “Nếu tiếp tục bổ sung trong luật này, có thể tạo mâu thuẫn, chồng chéo trong quá trình thực thi,” ông nói.
Dù còn có những băn khoăn, điểm thống nhất của các đại biểu là: Không thể để sàn TMĐT đứng ngoài trách nhiệm khi hàng giả, hàng nhái lan tràn, đồng thời cũng không thể quy định những trách nhiệm ngoài tầm của họ. Cần có những quy định cân bằng, rõ ràng, xác lập trách nhiệm trong thu thập - công khai - lưu trữ thông tin hàng hóa và cơ chế hậu kiểm định kỳ, thay vì đánh đồng nhiệm vụ với cơ quan quản lý.
Việc hoàn thiện khung pháp lý về quản lý chất lượng hàng hóa trên môi trường số là yêu cầu tất yếu, nhằm bảo vệ người tiêu dùng, giữ gìn niềm tin thị trường và tạo môi trường công bằng cho những người kinh doanh chân chính.
