Dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) sửa đổi trình Quốc hội tại kỳ họp thứ 6, Quốc hội khóa XV, quy định người lao động tham gia BHXH tự nguyện (bao gồm cả nữ và nam) nếu đáp ứng đủ điều kiện (đóng BHXH từ đủ 6 tháng trở lên trong thời gian 12 tháng trước khi sinh con) sẽ được hưởng trợ cấp thai sản là 2.000.000 đồng cho một người con mới sinh. Nguồn kinh phí do ngân sách nhà nước đảm bảo. Đây là mức mà ngân sách nhà nước đang hỗ trợ cho phụ nữ thuộc hộ nghèo, người dân tộc thiểu số khi sinh con đúng chính sách dân số. Trao đổi với phóng viên VOV2, bà Nguyễn Thị Lệ, đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh và nhiều đại biểu đều đánh giá cao phần sửa đổi này.
Theo bà Lệ, phần bổ sung như quy định trong dự thảo Luật là phù hợp với yêu cầu đặt ra trong Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam khoá XII về cải cách chính sách BHXH. Đồng thời, sự điều chỉnh này sẽ làm tăng tính hấp dẫn của BHXH tự nguyện, thu hút đông đảo người dân tham gia, nhất là nhóm lao động trẻ. Mặt khác, chính sách còn góp phần hỗ trợ thiết thực cho người lao động vào thời điểm giảm khả năng lao động trong khi cuộc sống phát sinh thêm nhiều chi phí. “BHXH tự nguyện bổ sung chế độ thai sản, người lao động khi sinh con có cơ hội hưởng trợ cấp thai sản. Quy định này góp phần đảm bảo quyền được hưởng các chế độ về an sinh xã hội như quy định trong Hiến pháp của người dân”, bà Lệ chia sẻ.
Ông Hà Phước Thắng, đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh, đánh giá cao dự thảo Luật BHXH sửa đổi với phần bổ sung chế độ thai sản. Tuy nhiên, ông cho rằng quy định như vậy là chưa đảm bảo công bằng giữa những người tham gia BHXH tự nguyện. “Quy định nếu chồng và vợ cùng tham gia BHXH thì chỉ có một người được hưởng chính sách. Tôi đề nghị phải cả hai người đều được hưởng. Đây là cách để chúng ta khuyến khích người lao động tham gia BHXH tự nguyện nhưng đồng thời khuyến khích họ sinh con”, ông Thắng nêu quan điểm.
Ông Thắng còn cho rằng mức hỗ trợ 2 triệu đồng cho người tham gia BHXH tự nguyện trong mỗi lần sinh con là chưa phù hợp. “Quy định nếu lao lao động nữ sinh con hoặc nam có vợ sinh con, mỗi lần sinh con được hưởng 2 triệu đồng. Tôi đề nghị xem lại mức này. Vì năm nay 2 triệu thì ổn nhưng qua năm sau 2 triệu đó đã bị mất giá. Vì thế, ta không nên quy định số tiền cụ thể mà quy định được hưởng bao nhiêu % mức thu nhập bình quân tối thiểu của vùng hoặc mức thu nhập trung bình của các vùng”, ông Thắng phân tích.
Theo bà Trần Thị Hiền, đại biểu Quốc hội tỉnh Hà Nam và bà Nguyễn Trần Phượng Trân, đại biểu Quốc hội thành phố Hồ Chí Minh, quy định mức hưởng 2 triệu đồng như trong dự thảo Luật BHXH sửa đổi là cứng nhắc. Luật sẽ nhanh chóng bị “lạc hậu”, dẫn đến nguy cơ sớm phải sửa đổi, điều chỉnh luật. “Tôi cho rằng không nên quy định cụ thể mức hưởng. Chúng ta phải cân nhắc yếu tố ổn định lâu dài của luật. Ví dụ, chúng ta quy định mức hưởng phụ thuộc vào mức lương cơ sở”, đại biểu Trần Thị Hiền phân tích.
Số liệu từ BHXH Việt Nam cho thấy, năm 2016, cả nước có 203.871 người tham gia BHXH tự nguyện, đến năm 2022 tăng lên 1.462.083 người. Tuy nhiên, nhiều bộ, ngành đánh giá BHXH tự nguyện chưa đủ tính hấp dẫn do chưa có các chế độ ngắn hạn như chính sách BHXH bắt buộc. Vì thế số người tham gia vẫn ở mức thấp.
Ngoài ra, dù chính sách BHXH tự nguyện được thiết kế hướng tới việc gia tăng số người nghỉ hưu, nhưng thời gian qua số người tham gia BHXH tự nguyện hưởng BHXH một lần là khá cao. Cụ thể, năm 2021 có 5.249 người tham gia BHXH tự nguyện hưởng BHXH một lần, đến năm 2021 tăng lên 12.365 người.
Các đại biểu Quốc hội kỳ vọng với việc bổ sung chế độ thai sản, Luật BHXH sửa đổi khi được thông qua sẽ tăng thêm sức hấp dẫn. Đây là cách thức thu hút người dân tham gia BHXH tự nguyện, đồng thời góp phần hạn chế tình trạng người lao động rút BHXH một lần. Dự kiến, nếu Luật được thông qua, năm 2025 sẽ có khoảng 81.000 trẻ em mới sinh được hưởng chính sách này, tới năm 2030 là khoảng 138.000 em. Với mức hỗ trợ 2 triệu đồng/con mới sinh, ngân sách nhà nước năm 2025 dự chi cho chế độ này sẽ khoảng 162 tỷ đồng; cả giai đoạn 2025 - 2030 hơn 1.200 tỷ đồng.
