Phần mềm đọc màn hình điện thoại máy tính hỗ trợ người khiếm thị sử dụng các thiết bị thông minh; ứng dụng đọc thang máy; một số xe buýt có thang nâng cho người đi xe lăn..."Những ứng dụng đó giúp người khuyết tật chúng em tự tin trong cuộc sống, học tập, đi lại và làm việc" - Uyên Phương (TP.HCM) chia sẻ.

3 rào cản tiếp cận dịch vụ thành phố thông minh

Theo báo cáo kết quả thực hiện công tác về người khuyết tật (2022) của Uỷ ban Quốc gia về Người khuyết tật, cả nước có khoảng 6,2 triệu người khuyết tật, chiếm 7,06% dân số từ 2 tuổi trở lên. Số liệu này cho thấy, Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ người khuyết tật khá cao so với tổng dân số trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

Trong Báo cáo Phân tích Bối cảnh thực thi Quyền của người khuyết tật ở Việt Nam (2023), UNDP đánh giá cao những nỗ lực Việt Nam trong cải thiện khả năng tiếp cận nhằm thúc đẩy sự tham gia của người khuyết tật vào đời sống chính trị và cộng đồng. Bên cạnh những thay đổi tiến bộ đó, UNDP nhận định tầm quan trọng và sự cần thiết trong việc tăng cường sự hỗ trợ cồng đồng người khuyết tật về công nghệ thông tin và truyền thông cần được tăng cường hơn vì một Việt Nam không ai bị bỏ lại phía sau.

Sự phát triển của khoa học – công nghệ đã mang đến những lợi ích to lớn, giúp cuộc sống của con người tốt hơn, tiện lợi và dễ dàng hơn. Các đô thị và cộng đồng thông minh ngày càng trở nên phổ biến, theo đó người dân sống trong cộng đồng này được hưởng vô vàn tiện ích thông minh và mở rộng các cơ hội phát triển bản thân.

Nói về các giải pháp công nghệ, Công nghệ kỹ thuật của thành phố thông minh có thể bao gồm các công nghệ kỹ thuật hiện đại như: ứng dụng di động, cảm biến thông minh, hệ thống giao thông thông minh, thiết bị hỗ trợ thông minh. Công nghệ đóng vai trò quan trọng để Người khuyết tật tiếp cận cơ sở vật chất và dịch vụ. Tuy nhiên, cần phải lưu ý, kể cả những công nghệ đơn giản nhất cũng có thể không dễ dàng được sử dụng và tiếp cận được tới các đối tượng dễ bị tổn thương, bao gồm người khuyết tật.

Sự phát triển không đồng bộ cũng có thể làm gia tăng những nguy cơ bất bình đẳng trong xã hội, đặc biệt đối với những nhóm yếu thế, trong đó bao gồm nhóm người khuyết tật. Bà Nguyễn Phương Linh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý Phát triển bền vững (MSD) cho rằng nguy cơ bất bình đẳng xảy ra khi họ không được trang bị kiến thức cũng như thiết bị để theo kịp công nghệ mới. Trước những vấn đề lớn mà Việt Nam đang phải đối mặt trong thời điểm hiện tại, việc chú trọng và quan tâm hỗ trợ các nhóm yếu thế là một mục tiêu thiết yếu, cần được sự quan tâm và hỗ trợ từ nhiều phía.

“Chúng ta nói đến công nghệ - thành phố thông minh “smart”, điều đó không có ý nghĩa chúng ta chỉ tập trung vào công nghệ thông minh, điều quan trọng hơn, công nghệ là để phục vụ con người, đảm bảo con người được an toàn “safe”, được phát triển bền vững “sustainability” và đảm bảo không để ai bị bỏ lại phía sau" - Bà Nguyễn Phương Linh chia sẻ.

Tại toạ đàm “Thành phố thông minh không rào cản cho người khuyết tật" vừa được tổ chức chiều 17/4, tiến sĩ Phạm Nguyễn Hoài - Giảng viên Viện Đô thị thông minh và Quản lý, Trường Công nghệ và Thiết kế UEH chia sẻ 3 rào cản đối với người khuyết tật bao gồm: (1) Trải nghiệm cá nhân, (2) Rào cản về tiếp cận cơ sở hạ tầng và dịch vụ và (3) rào cảo từ chính sách đến thực thi.

Công nghệ bao trùm dành cho tất cả mọi người

Người khuyết tật ở nước ta chiếm 7% dân số. Những rào cản trong tiếp cận và tham gia các dịch vụ công cộng, đời sống kinh tế xã hội có thể được phần nào xoá bỏ và giảm thiểu nếu chúng ta sử dụng phương pháp thành phố thông minh phù hợp, nơi kết nối tất cả các bên liên quan, các cơ quan quản lý nhà nước, doanh nghiệp, tổ chức xã hội, doanh nghiệp khởi nghiệp, viện trường... để thiết kế, phát triển các ứng dụng, các phương thức để phục vụ cho mọi người, bao gồm Người khuyết tật, trẻ em, người già, phụ nữ có thai... tức là công nghệ bao trùm dành cho tất cả mọi người.

Về ý nghĩa và tầm quan trọng của việc phát triển bền vững và các hỗ trợ cộng đồng yếu thế thông qua các phát triển khoa học - công nghệ, ông Phạm Hồng Quất, Cục trưởng Cục Phát triển Thị trường và Doanh nghiệp Khoa học và Công nghệ (NATEC) cho rằng cần có những trao đổi, hợp tác và đề xuất sáng kiến xây dựng thành phố thông minh, phát triển bao trùm, không rào cản dành cho mọi người đặc biệt dành cho người khuyết tật. "Đây là hoạt động có ý nghĩa chiến lược, đúng chủ trương của Đảng và Chính phủ nằm trong khuôn khổ Techfest quốc gia. Mọi đổi mới sáng tạo chính là để phục vụ con người bao gồm cả các nhóm dễ bị tổn thương để phát huy nội lực tổng thể phát triển xây dựng đất nước”.

Trong toạ đàm các đại diện doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo Overflow, LBStech, Rivo, Xinapase, Vulcan giới thiệu và chia sẻ về các giải pháp công nghệ thiết thực dành cho người khuyết tật để xoá bỏ các rào cản về tiếp cận cơ sở hạ tầng và dịch vụ. Các giải pháp, phương pháp và ứng dụng đổi mới sáng tạo mới được giới thiệu rất đa dạng như giải pháp di chuyển cho người khiếm thị, giải pháp vật liệu và lắp đặt lát đường hướng dẫn cho người khuyết tật, ứng dụng mua sắm cho người khuyết tật, ứng dụng bàn phím thông minh, sách và phần mềm giọng nói, bàn tay giả... đều được thiết kế tâm huyết dựa trên nhu cầu của người khuyết tật.

Các đại diện người khuyết tật tham dự tọa đàm bày tỏ nguyện vọng thúc đẩy các đổi mới công nghệ, và sự hỗ trợ các bên liên quan để đáp ứng nhu cầu rất cụ thể của người khuyết tật như nhu cầu có các công cụ, ứng dụng được học tập cao hơn, nhu cầu những người mẹ khiếm thị kiểm soát được việc vắt sữa và cho con bú, giải pháp để người khuyết tập tiếp cận và sử đụng được các ứng dụng công nghệ mà không tốn nhiều chi phí.

Bà Hooyung Young, Phó Chủ tịch tổ chức United Way Worldwide phụ trách khu vực Đông Nam Á, Hàn Quốc & Nhật Bản chia sẻ “Các đổi mới sáng tạo, các nỗ lực dù có hay đến mấy nhưng nếu không tiếp cận được người dùng, đặc biệt là người khuyết tật thì cũng không có tác dụng gì cả. Tinh thần đổi mới sáng tạo, thành tựu khoa học công nghệ phục vụ con người sẽ luôn cần đi đôi cùng sự đoàn kết hợp tác của các bên liên quan, cả hệ sinh thái để tạo nên sự thay đổi, đảm bảo sự phát triển bền vững, bao trùm và không để ai bị bỏ lại phía sau”.